Jeanette Heemsbergen studeerde af met deze scriptie over seksueel misbruik. Ze heeft een uitgebreide enquête gehouden onder slachtoffers/overlevers van seksueel misbruik. Daarbij is ze in eerste instantie gegaan voor een kwantitatief onderzoek: Hoeveel mensen zijn op welke manier geholpen.
Gesprek aan het begin van haar scriptie
Vrij aan het begin van haar werk aan deze scriptie kwam ze bij mij en hebben we een gesprek gehad. Wat haar vooral intrigeerde was hoeveel hulpverlening mensen hebben en of er ook mensen zijn die zelfstandig, zonder enige hulpverlening het seksueel misbruik weten te verwerken. Daarnaast was ze benieuwd naar hoeveel mensen geheeld zijn.
De uitkomsten zijn verhelderend
De uitkomsten van de enquête geven een beeld van de ernst van de lange termijn effecten van seksueel misbruik en hoe vaak ze voorkomen:
75 van de 85 mensen hebben ooit professionele hulp gezocht
Slechts 14 mensen hadden géén lichamelijke klachten en slechts 18 mensen hadden géén psychische klachten
Slechts 21 mensen vinden dat ze het seksueel misbruik helemaal verwerkt hebben
Geen slachtoffergevoel
Opvallend vind ik dat, ondanks deze forse problemen, mensen in deze enquête desondanks positief zijn over hun huidige leven. Dit zijn mensen die zich geen slachtoffer voelen. Op de vraag ‘Kun je op dit moment genieten van het leven?’ antwoordde een ruime meerderheid (46) met ja, terwijl 23 mensen ‘soms’ antwoordden. Het cijfer dat zij op dit moment aan hun leven gaven was voor 4 van hen zelfs een 10! Het gemiddelde lag rond de 7.
Een aantal conclusies naar aanleiding van dit onderzoek op een rijtje:
De reguliere hulpverlening is vaak onvoldoende toegerust om hulp te bieden na seksueel misbruik
Er zijn vele soorten hulpverlening en wat voor de één werkt, hoeft voor de ander nog niet te helpen
Na seksueel misbruik heeft nagenoeg iedereen psychische en/of lichamelijke klachten
Onderbouwing voor brede hulpverlening
Het onderzoek leverde voor mij persoonlijk geen verrassingen op: Ik herken heel sterk uit mijn praktijk de conclusies van dit onderzoek. Ik ben wel heel blij dat Jeanette dit onderzoek heeft gedaan. Het onderbouwt mijn stelling dat de hulpverlening na seksueel misbruik gebaat is bij een brede diversiteit aan werkvormen, zodat de klant daaruit zijn of haar eigen keuzes kan maken. Wanneer de keuze aan de klanten is, kunnen zij kiezen voor de therapievorm en therapeut die bij hen past.
Klik op onderstaande links om de scriptie en de enquête te bekijken
Seksueel misbruikslachtoffers: hoe vergaat het hen in de GGZ?
Een onderzoek naar de tevredenheid van cliënten met een geschiedenis van misbruik in de kindertijd over hun behandeling in de GGZ in Nederland
Bent u wel eens in therapie geweest? Of opgenomen op een psychiatrische afdeling? Hoe ging dat? Kreeg u begrip en steun, kon u uw verhaal kwijt? Ging het ook wel eens minder prettig, werd u soms niet begrepen, of schoot u er niet zo veel mee op?
Wij willen graag weten wat mensen met een geschiedenis van seksueel misbruik in de kindertijd vinden van de hulp die zij krijgen. Dat kan eraan bijdragen om de hulpverlening te verbeteren, waar nodig. Daarom willen wij u vragen om mee te werken aan dit onderzoek van de Open Universiteit en Rutgers WPF.
Waaruit bestaat het onderzoek?
Het onderzoek bestaat uit drie vragenlijsten. Daarin worden vragen gesteld over symptomen waarvan u misschien last had toen u hulp zocht, over uw ervaringen met seksueel misbruik, en over uw behandeling. Het zijn ongeveer 100 vragen en het invullen ervan kost ongeveer 45 minuten. Alle gegevens die met deze vragenlijst worden verzameld zijn anoniem. Niemand kan zien of u hebt meegedaan, en u hoeft dat niemand te vertellen.
Als u dat wilt, kunt u zich na het invullen van de vragenlijsten aanmelden voor een interview waarin aanvullende vragen worden gesteld, maar dit hoeft niet. In principe worden de eerste 25 mensen die zich hiervoor aanmelden geïnterviewd; bij overaanmelding kan het zijn dat u niet meer in aanmerking komt voor het interview.
In de vragenlijst staan een aantal vragen die nare gevoelens kunnen oproepen omdat ze seksuele handelingen beschrijven die u mogelijk tegen uw wil hebt meegemaakt. Het is belangrijk dat u er bij stilstaat of u daarmee geconfronteerd wilt worden. Tijdens het invullen van de vragenlijst kunt u nog op elk moment stoppen, als u toch niet mee wilt doen, of het invullen onderbreken en later verder gaan. U kunt ook op elk moment nog afzien van het interview als u zich daarvoor hebt aangemeld, of er nog mee stoppen tijdens het interviews.
Het kan zijn dat u behoefte hebt om te praten over wat de vragenlijst of het interview bij u oproept. Dan kunt u contact opnemen met Stichting Korrelatie (tel. 0900-1450, www.korrelatie.nl) of met uw therapeut, als u die hebt.
Hoe kunt u meedoen?
U kunt meedoen door de vragenlijsten in te vullen: online survey
Wij mogen uw antwoorden alleen gebruiken als u uw toestemming geeft voor deelname aan dit onderzoek. Bij het invullen van de vragenlijsten verschijnt er daarom eerst een toestemmingsformulier op het scherm.
Wie zijn er bij dit onderzoek betrokken?
Dit onderzoek is opgezet door de Open Universiteit, in samenwerking met Rugers WPF. Het is gericht op de hulpverlening aan mensen met een misbruikgeschiedenis in Nederland sinds 2007. Een uitnodiging om mee te doen is te vinden op verschillende internetfora. Ook worden mensen benaderd via cliëntenverenigingen.
Het onderzoek is goedgekeurd door de Medisch-Ethische ToetsingsCommissie Atrium-Orbis-Zuyd.Die goedkeuring was nodig omdat dit onderzoek valt onder medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen. Er hoefde geen proefpersonenverzekering te worden afgesloten, omdat dit onderzoek alleen maar uit vragenlijsten bestaat (anders dan bij voorbeeld bij het uitproberen van geneesmiddelen). De (anonieme) antwoorden worden 15 jaar bewaard. Dat is verplicht bij dergelijk onderzoek. Er is ook een onafhankelijke deskundige betrokken bij dit onderzoek, Nelleke Nicolai (e-mail: nicone@xs4all.nl; tel.: 010-4377540).
Renate Hoenselaar – Dans en bewegingstherapie bij seksueel misbruik
Vragen van Paula Holtzer aan Renate Hoenselaar:
Komen cliënten binnen met de klacht seksueel misbruik? Of kom je het probleem tegen tijdens de behandeling
Hoe helpt danstherapie bij seksueel misbruik?
Wat doe je tijdens een sessie?
Hoe ervaren cliënten de sessie?
Waarom zou je gaan dansen of bewegen als je je lichaam niet wilt voelen?
Binnen mijn praktijk komen jongeren en volwassenen binnen met uiteenlopende klachten. Of er sprake is van seksueel misbruik komt meestal tijdens de intake wel naar voren, maar cliënten ervaren dat niet altijd als oorzaak van hun klachten. Ze geven bijvoorbeeld aan dat ze al veel behandelingen hebben gehad en er vaak over gepraat hebben. Als een cliënt dit verteld, gaat er bij mij een lampje branden: “aha, gepraat over maar ook gevoeld, in het lijf geweest?
Van praten naar het lichaam!
Een belangrijke valkuil in de GGZ is dat er veel gepraat wordt en dat er over ‘iets’ gepraat wordt. Natuurlijk is het praten ‘over’ ook belangrijk voor de verwerking, voor het bewust worden, maar als je daar niet het lichaam en de beweging bij betrekt, dan blijven klachten ontstaan.
De grenzen van cognitief werken
Het mooiste voorbeeld hiervan vind ik nog steeds een cliënt die bij mij kwam met verschillende lichamelijke klachten. Ze noemde dat ze misbruikt was in haar jeugd, maar dat ze dit al verwerkt had. Toch liep ze elke keer met haar werk en sociale contacten vast. Dat ze haar misbruik alleen cognitief en niet lichamelijk verwerkt had werd duidelijk toen ik haar op de grond liet bewegen. Binnen ‘no time’ reageerde haar lichaam en zat ze in een herbeleving. Geschrokken vroeg ze wat er aan de hand was? Ik kon haar toen vertellen dat ze w.s. haar misbruik cognitief verwerkt had, maar dat er lichamelijk nog werk aan de winkel was. Dat veel van haar klachten daar nog steeds mee te maken hadden.
Het trauma zit in het lichaam opgeslagen
Dat haar lichaam het misbruik had opgeslagen zoals het lichaam en onze beweging altijd onze ervaringen opslaat. En dat zich dit heeft vastgebeten in het lichaam, waardoor er lichamelijke klachten en angsten ontstaan. Vanaf dat moment viel alles voor haar van de afgelopen jaren op haar plaats en is ze aan het werk gegaan.
Ik moet mijn mond houden!
Binnen mijn werk als dans- en bewegingstherapeut werk ik ook vaak vanuit de beweging met stem en klank. Waarom? Omdat de stem ook onderdeel is van ons lichaam en omdat je via klank ook spanningen kunt uiten en lostrillen in je lichaam. Toch is dit een vorm die voor cliënten met een seksueel misbruik verleden niet altijd makkelijk is.
Onderzoek naar stem en klank
Dit heb ik ervaren tijdens een onderzoek waarin ik een groep vrouwen (waarvan enkele vrouwen seksueel misbruikt waren in hun jeugd) liet werken met stem en beweging. Eén vrouw had toegezegd mee te werken, maar gaf aan dat ze het heel lastig vond, maar wel graag mee wilde doen. Het seksueel misbruik in het verleden was bij haar bekend. Het onderzoek duurde een paar weken waarin de vrouwen één keer per week dans- en bewegingstherapie kregen. De oefeningen hebben een opbouw waarin er vanuit de beweging langzaam naar stem en klank wordt toegewerkt.
Het klankbad
Eén van de oefeningen, het klankbad genoemd, is dat één vrouw in het midden gaat staan of zitten en de groep om haar heen staat. De groep geeft klank en beweegt om de vrouw in het midden heen. De vrouw kan hierop weer met beweging reageren. Deze vrouw vond dit heel moeilijk maar koos er toch voor om de oefening te doen: ze ging daarbij zitten en vroeg de groep om in een halve kring voor haar te gaan zitten. Zo kon ze iedereen nog zien en had ze niet het gevoel opgesloten te zijn. Tijdens het klank geven van de groep kwamen er veel tranen los bij deze vrouw. Later gaf ze aan dat ze door de oefeningen thuis voor het eerst met de radio had meegezongen. Ze had nooit durven zingen omdat ze tijdens het misbruik nooit haar mond mocht opendoen. Anderen mochten haar immers niet horen!
Loyaal zijn!
Een belangrijk thema wat ik vaak tegenkom in mijn praktijk is ‘loyaliteit’. Loyaal willen zijn naar ouders: aan ouders niet durven vertellen dat men misbruikt is door een familielid. Ouders niet durven aangeven want het zijn tenslotte je ouders. Ouders niet willen opzadelen met het verhaal van misbruik, omdat dit de harmonie kan verstoren of omdat ouders zich dan teveel zorgen gaan maken. Vanuit dit oogpunt worden er veel gevoelens verdrongen.
Werken met emoties
Ik vind het niet belangrijk of een cliënt het misbruik gaat aangeven: dit is aan de cliënt zelf en afhankelijk van waar men in het proces zit en in welke mate en tijd het gebeurd is. Wat ik wel belangrijk vind, is dat de cliënt zijn gevoelens toe laat. Zijn gevoelens van verdriet, angst, boosheid…….Want juist deze verdrongen gevoelens zorgen er voor dat er klachten ontstaan, dat het lichaam gaat vastzitten, dat men het lichaam niet meer wil voelen en alleen nog maar in zijn hoofd zit.
Zorgvuldig observeren
In mijn therapie kijk ik dan ook wat er in het lichaam en de beweging te zien is: waar zit de spanning, waar zit vastgehouden verdriet, boosheid, angst. En hoe kan de cliënt een weg vinden om deze gevoelens te uiten, om te zetten in een beweging en naar buiten te brengen. Hiervoor is het vaak eerst belangrijk om de cliënt te laten voelen dat hij/zij kracht heeft, dat hij/zij stevig op zijn benen staat, dat hij/zij een eigen persoonlijke ruimte heeft en deze kan begrenzen. Voelen in en met het lichaam dat men het aankan om zijn gevoelens te uiten. Voelen dat het je niet omver blaast of in je herbeleving laat schieten als er een emotie komt. Ervaren dat je lichaam een steun is en geen last of ‘aanhangsel’.
En soms is alleen dansen dan al de therapie: weer mogen dansen, weer ruimte in mogen nemen, weer je eigen bewegingen mogen maken……
Bedankt Renate voor je inhoudelijk goed onderbouwde en interessante casus.
Ook bij een vroegkinderlijke trauma waarbij geen sprake is van herinneringen, ‘weet’ het lichaam het. Wat hebben we als vaktherapeut een machtig ervaringsgericht instrument tot onze beschikking!
Cranio Sacraal therapie werkt met de vloeistof die rondom je zenuwbanen en hersenen zit, het ‘Cranio Sacraal vocht’. Deze vloeistof beweegt op een heel traag ritme, vergelijkbaar met het ritme van golven aan het strand. Omdat de zenuwbanen door je hele lichaam heen zitten, kun je het Cranio Sacraal ritme in feite in je hele lichaam voelen. Dat vergt wel enige oefening en sensitiviteit: dat is het vak van de Cranio Sacraal therapeut.
Cranio Sacraal therapie en een verstoord ritme
Het natuurlijke ritme van de Cranio Sacraal vloeistof kan verstoord raken. Dit is voelbaar als een versnelling of vertraging in het ritme. Bij seksueel misbruik kan het bijvoorbeeld zijn dat het ritme in het bekkenbodemgebied verstoord is. De therapeut legt zijn of haar hand op een plek waar het ritme goed voelbaar is (dat kan het bekken zijn, maar ook bijvoorbeeld de enkels of het hoofd) en sluit aan bij jouw natuurlijke ritme. Door mee te gaan met het aanwezige ritme maakt de therapeut contact met het verstoorde deel. In dat contact kan er van alles geheeld worden.
Zachte therapie?
Op een bepaalde manier is Cranio Sacraal therapie een zachte methode. De aanraking is niet invasief of pijnlijk, het ritme is traag, maar vergis je niet: wat er aan verstoringen is opgeslagen in je lichaam is bij seksueel misbruik vaak niet misselijk. Door dat letterlijk aan te raken, wordt de verstoring voelbaar. Dat kan zich op diverse manieren uiten. Sommige mensen krijgen beelden van vroeger. Andere mensen ervaren de lichamelijke pijn of de verkramping die ze in het verleden hebben ervaren opnieuw. Door de aanraking komt er ruimte voor het lichaam om te helen.
Mijn ervaringen met Cranio Sacraal therapie
Ik heb Cranio Sacraal therapie gehad voor menstruatieklachten. Daardoor heb ik de methode aan den lijve kunnen ondervinden. De klachten zijn door de Cranio Sacraal behandelingen minder geworden. Ik kon voelen hoe ik letterlijk uit de kramp kwam.
Praten hoeft niet, mag wel
Soms heb je de behoefte om over je beelden of ervaringen te praten. Dat mag natuurlijk, maar het hoeft niet. Wel is het belangrijk om met de therapeut te delen of er dingen blijven hangen. Het is niet de bedoeling dat je met onverwerkte stukken naar huis gaat.
Dissociatie als contra-indicatie?
De therapie kan dus best heftig zijn en voor mensen die dissociëren kan ‘voelen wat er aangeraakt wordt’ een dissociatie oproepen. Als je snel dissocieert is het belangrijk dat je therapeut:
Op de hoogte is dat je dissocieert
Weet hoe dat er bij jou uit ziet
Weet wat je nodig hebt (van de therapeut) om bij jezelf terug te komen.
Heb je die dingen nog niet helder? Dan is het niet slim om met Cranio Sacraal therapie te beginnen. Dan kun je beter eerst nog wat tijd besteden aan grip krijgen op je dissociatie.
Naar het trauma toe
Cranio Sacraal therapie spreekt het trauma aan, daar waar het opgeslagen zit in je lijf. Een behandeling kan heel diep doorwerken en het is niet ongebruikelijk dat je echt moet bijkomen na een behandeling. Dat je misschien niet meteen naar huis kunt rijden. Zorg er dus voor dat je na de afspraak met de Cranio Sacraal therapeut tijd voor jezelf vrij houdt. Het kan zijn dat het effect in de dagen erna nog voelbaar is, alsof je steeds verder loslaat.
Omgaan met seksueel misbruik vraagt véél van een therapeut
Wanneer klanten seksueel misbruikt zijn, hebben ze vaak een veelheid aan problemen. Problemen rond vertrouwen, moeite met autoriteit, grenzeloosheid en wantrouwen naar de hulpverlener zijn maar enkele van de problemen die de relatie met de hulpverlener bemoeilijken.
Onbegrip, ongeloof en walging
Mensen die seksueel misbruikt zijn, komen het regelmatig tegen: onbegrip, ongeloof en walging. Hoe ga jij daar mee om als therapeut? Kun jij verhalen horen die te erg of ongeloofwaardig of ronduit walgelijk zijn? Kun je recht doen aan je eigen reacties, zonder de klant in de kou te laten staan?
De missie van hulpverlening na seksueel misbruik
Onze missie is om de hulp na seksueel misbruik te verbeteren én beter zichtbaar te maken. Dat kunnen we niet alleen, daar hebben we jouw hulp bij nodig! Ben jij als therapeut betrokken bij cliënten die een verleden hebben van seksueel misbruik? Sluit onze missie aan bij de jouwe? Kom ons netwerk versterken!
Hulp bieden na seksueel misbruik geeft voldoening
Seksueel misbruik vraagt veel van je als therapeut en niet iedereen kan het zomaar. Het vraagt om speciale inzet en kennis van jouw kant, om mensen met zo’n belast verleden goed te kunnen helpen. In opleidingen wordt er (volgens ons) te weinig aandacht aan besteed. Weet jij genoeg over seksueel misbruik om echt te kunnen helpen?
Verdiepingstraining
Een 8-daagse training waarin je als therapeut leert hoe de langetermijneffecten van seksueel misbruik doorspelen in de hulpverleningsrelatie. Je krijgt gedegen kennis over seksueel misbruik en handvatten over hoe jij in jouw praktijk met deze ingewikkelde problematiek om kunt gaan. Meer informatie zie tabblad scholing
Sluit je aan bij het netwerk ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’
Ben jij niet bang om met seksueel misbruikte mensen te werken?
Wil jij de zichtbaarheid van de hulp na seksueel misbruik vergroten?
Zoek jij klanten die naar jou op zoek zijn?
Zoek jij aansluiting bij collega’s waar je met een gerust hart naar doorverwijst?
Jouw aanbod op de therapeuten-site?
Wil je meer weten? Deelnemer worden? Lees eerst goed de voorwaarden door. Die staan op info voor therapeuten. Onderaan die pagina kun je dan gelijk je intake-formulier invullen en dan nemen we contact op voor een afspraak.
Andere manieren om bij te dragen
Sinds kort hebben we ook een mogelijkheid om bij te dragen als je zelf geen praktijk als therapeut hebt. Als ondersteuner van ons netwerk ben je van harte welkom.
De psychodramaturg. H.E.L.D. in denken met gevoel. Mark de Jonge
Het boek van Mark de Jonge is het eerste deel in een serie boeken die hij schrijft over dit onderwerp. Zijn methodiek ‘H.E.L.D. in denken met gevoel’ legt hij uit in dit eerste deel. Het boek vertrekt vanuit de theorie, gemengd met zijn eigen professionele geschiedenis, en komt tot leven aan de hand van verhalen en casuïstiek.
Mark de Jonge’s professionele geschiedenis
Mark de Jonge heeft gewerkt met grote namen uit de wereld van psychodrama. Hij heeft het vak in de praktijk geleerd van grootheden zoals Adeline Salomé-Finkelstein en zijn werk bouwt verder op de wetenschappelijke fundamenten gelegd door Stanley Greenspan, Fonagy, Breuer, Moreno en Damasio en vele anderen.
Is de psychodramaturg voor therapeuten én klanten?
Hoewel Aad Vijverberg in het voorwoord verwacht dat het boek een breed publiek zal aanspreken, niet alleen therapeuten, ben ik het daar niet helemaal mee eens. Zeker in de eerste 30 bladzijdes is een echt taai studieboek, waarbij in rap tempo begrippen langs komen als ‘integratieve patronen’, ‘biopsychosociaal’ en ‘narratieve ruimte’, ‘symbolisatie’ en ‘mentalisatie’ en het onderscheid tussen ‘zelfregie’, ‘zelfgevoel’, ‘zelfreflectie’ en ‘zelfsturing’. Begrippen die voor therapeuten redelijk bekend zijn, maar dat zeker niet zijn voor het algemene publiek.
Mooie casuïstiek verheldert de concepten van de psychodramaturg
Ergens rond bladzijde 30 wordt het boek minder theoretisch en komen belangrijke inzichten naar voren, geïllustreerd met heldere casuïstiek. Daar laat de verteller Mark de Jonge van zich horen. Het model van de H.E.L.D. wordt duidelijk door de verhalen. De integratie tussen Handelen/spreken, Emotie, Lichaamsbeleving en Denken is de basis voor de methode, die werkt met toneelopstellingen in de ruimte.
Spelen met de H.E.L.D.
Vanaf dat moment wordt het spelen. Mooi uitgewerkte casussen illustreren hoe je vanuit de beleving in één van de letters van de H.E.L.D. een interventie kunt doen en hoe die vervolgens in het spel van psychodrama een complete, geïntegreerde ervaring kan worden. Het geheel van de H.E.L.D. wordt ervaren en komt als een integrale rol (biopsychosociaal) beschikbaar voor de klant.
Algemene indruk van ‘De psychodramaturg’
Ik vind het best een pittig boek om te lezen, door de vele theoretische inzichten en begripsbepalingen die met name in de eerste 30 bladzijdes langskomen. De verhalen maken het daarna meer dan de moeite waard. Het boek ademt de rijke ervaring van een waarlijk betrokken ‘professioneel luisteraar’ en smaakt naar meer. Mijn persoonlijke voorkeur zou daarbij zijn meer aandacht voor verhalen, minder nadruk op de wetenschappelijke onderbouwing.
Ik ben zelf van mijn 12e tot 18e jaar misbruikt. Tot ongeveer mijn 40ste heb ik het weggeredeneerd. Ik was me niet bewust van de mogelijke gevolgen. Toch had ik er last van. Het liep inmiddels niet meer lekker in mijn relatie. Het stroomde niet meer in intimiteit en seksualiteit. Toen ik me dat bewust werd, besefte ik dat ik er iets mee ‘moest’.
Na een Reiki-cursus en psychotherapie knalde het eruit. Ik kreeg een heftige zenuwontsteking in mijn schouder. Letterlijk moest ik stilstaan bij wat er gebeurd was. Ik had het te lang op mijn schouders mee gedragen.
Bevroren in therapie
Tijdens de therapieën bleek, dat ik er heel goed over kon praten, maar niets voelde, geen emoties, geen tranen, ik bevroor letterlijk. Na een tijd GGZ-therapie koos ik voor CAM-therapieën. CAM staat voor complementaire geneeskunde/natuurlijke gezondheidszorg, wat mensen ook wel ‘Alternatieve geneeswijzen’ noemen, maar dat vind ik een beetje een negatieve term, dus ik spreek liever van CAM. Ik deed lichaamsgerichte psychotherapie (PAD-werk), schilderen, mandalatekenen, zingen én massage. Juist de massage is voor mij heel helend geweest en ook voor mijn relatie.
Mijn keuze voor liefdevolle massage
Tijdens mijn verwerkingsproces werd ik volledig arbeidsongeschikt verklaard voor mijn werk als wijkverpleegkundige. Na een paar jaar heb ik mij laten omscholen tot pedicure. Ook als verpleegkundige wist ik al, dat ik het liefdevol aanraken van de ander fijn vond om te doen. Mijn klanten waardeerden mijn manier van aanraken ook erg.
Helen door voetreflextherapie
Ik ben zelf dus o.a. geheeld door liefdevolle massages en dat wilde ik ook doorgeven. Ook heb ik altijd al veel belangstelling voor de natuurlijke gezondheidszorg gehad. Het was dus niet verrassend dat ik voor een CAM-therapie koos. In 2005 besloot ik om voetreflextherapeute te worden. Het fijne van voetreflexmassages is, dat het je vooreerst heel erg ontspant. Het trekt de energie vanuit je hoofd naar je voeten toe, want je aandacht is daar waar mijn handen zijn, dus daar gaat ook de energie naar toe. De energie stroomt door je lichaam heen en daardoor neemt vanzelf ook het lichaamsbewustzijn toe.
Effecten van voetreflextherapie
Door het misbruik kan het lichaamsbewustzijn zijn aangetast, je gevoelsleven stroomt niet (goed) meer, je kunt ook allerlei (vage) klachten ontwikkelen. De zachte energie, die ik via mijn handen doorgeef, de prikkels die ik via de reflexzones van de voeten/onderbenen/handen/onderarmen geef, activeren het zelfgenezend vermogen van het lichaam. Daardoor komt er langzaam steeds meer balans.
Ontspanning en endorfines
Ontspanning zorgt er ook voor, dat je allerlei gelukshormonen aanmaakt, zoals endorfines. Door de liefdevolle aanrakingen kan je langzamerhand weer van je lichaam gaan genieten, kan je weer verbinding krijgen met je lichaam. Een belangrijke stap in het helen van seksueel misbruik.
Ik ben 8 jaar en ik kom in aanraking met een “potloodventer”. Het is vroeg in de ochtend, het is nog donker. Ik ben op weg naar het zwembad bij ons om de hoek. Dit maakt een diepe indruk op mij, waar ik met mijn ouders niet over durf te praten.
Bewuste herinnering
Deze ervaring komt gedurende mijn leven regelmatig in mijn bewustzijn, maar ik heb geen idee wat ik er mee kan. Vooral het taboe wat ik er omheen voel is groot. Ook ben ik bang om niet begrepen te worden en dat is een grote drempel. Pas na mijn 50ste begin ik hier over te spreken.
Hervinden van een onbewuste herinnering
Tijdens een meditatie in een kerk, ruim na mijn 50ste, komt deze herinnering in mijn bewustzijn: Rond mijn 12de jaar heb ik een energetische seksuele misbruik ervaring. Ik heb wel al eerder het gevoel dat er meer gebeurd is dan alleen die potloodventer. Ik kon er alleen geen vinger op leggen.
Gesprek met de huisarts
Mijn huisarts bevestigt het verschil in detaillering van de herinnering van deze twee ervaringen. Ik weet nog de precieze details van de ervaring met de potloodventer. Van de energetische misbruik ervaring heb ik een ‘weten’, maar geen details, omdat het geen zintuiglijke ervaring was, maar een inbreuk op mijn energiesysteem. In mijn jeugd nog andere ervaringen geweest op seksueel gebied, die weliswaar geen seksueel misbruik waren, maar voor mij wel traumatisch (beschaamd worden). Daar heb ik hele heldere herinneringen van.
Innerlijk kind werk
Een zeer goede vriendin maakt mij attent op Innerlijk kindwerk, iets wat zij zelf in de jaren daarvoor heeft gebruikt voor haar eigen heling. Er zijn dan nog veel onverwerkte ervaringen in mijn leven die om aandacht schreeuwen. Ik zelf merk dit door o.a. stemmingswisselingen, veel boosheid, overdreven dienstbaarheid en de disbalans die ik in de relatie met mijn partner voel op seksueel gebied. Hierom en ook om andere redenen begin ik in 2004 met innerlijk kindwerk.Daarnaast heb ik een seksverslaving, al kan ik dat pas veel later aan mezelf toegeven.
Contact maken met mijn innerlijk kind
De eerste stap is een behoorlijke uitdaging, contact maken met mijn innerlijk kind. Dat is niet zo eenvoudig omdat er geen vertrouwen is vanuit het kind. Het heeft enige tijd geduurd en als het contact er eenmaal is, werken we aan al die ervaringen die nog niet verwerkt zijn. Dankzij de relatie die ik met mijn innerlijk kind opbouw, kom ik in 2007 tot het besef dat mijn innerlijk kind nog problemen heeft met het seksueel misbruik dat hij ervaren heeft tijdens zijn periode als misdienaar. Voor mij een schokkende realisatie en het kost me ook tijd om dit een plek te geven.
Hoe communiceert het innerlijke kind met mij
Mijn innerlijk kind communiceert met mij door middel van gevoelens. Ik merk dat ik verdrietig word of zomaar boos. Dan is het tijd om naar mijn innerlijk kind toe te gaan en contact te maken. Ik stel dan vragen zoals ‘hoe voel jij je?’ en ‘hoe oud ben je nu?’ Hij geeft me zijn leeftijd en vaak een beeld van een gebeurtenis, een herinnering. Deze dialoog vind plaats in mijn hoofd. Van hieruit ga ik dan het gesprek aan. We verkennen wat er aan de hand was, hoe mijn innerlijk kind de situatie gevoeld en beleefd heeft.
Lange gesprekken met mijn innerlijk kind
Een dialoog die ik me nog goed kan herinneren vind plaats tijdens een wandeling in de ‘Blue Mountains’ bij Sydney, Australië in 2011: Ons gesprek duurt de hele wandeling en gaat over iets waar mijn innerlijk kind grote problemen mee heeft. Zo tegen het einde van de wandeling hebben we de angel er uit. Mijn innerlijk kind begrijpt dat hij helemaal OK is en snapt de noodzaak van deze ervaring voor mijn latere ontwikkeling. Mijn innerlijk kind en ik zijn in jubelstemming en we zingen en dansen door het bos! We zijn zo opgelucht en blij!
Patronen verdwijnen als vanzelf
Menig keer realiseer ik mij na een verhelderend en oplossend gesprek met mijn innerlijk kind, dat subtiele patronen veranderd zijn, zo van ‘Hé, dat doe ik niet meer!’. Dat is voor mij de essentie van het innerlijk kindwerk. De patronen en gedragingen die voort komen uit de opgeslagen ervaringen van mijn innerlijk kind, lossen zich op en leveren mij weer een stukje authenticiteit en daarmee vrijheid op.
Over zijn ervaringen en hoe hij middels onder andere innerlijk kindwerk geheeld is van zijn verleden en de langetermijngevolgen schreef Henk het boek ‘De weg van de misbruikte jongen’. Hier te koop
Hoe gaat EFT om met herinneringen en herbelevingen
Emotional Freedom Techniques, kortweg EFT genoemd is een methode waarin je door middel van een serie klopjes op acupunctuurpunten, gevoelens verwerkt. Hoe gaat EFT om met herinneringen en herbelevingen, vroegen we Thérése Bravenboer.
Is hoe je omgaat met herinneringen wel een goede vraag?
Hoe je omgaat met herinneringen roept bij mij meteen de vraag op: ‘Moet ik er mee omgaan? De herinneringen zijn er toch? Moet ik daar wat mee?’
Werken met wat er nu is
In een sessie met EFT begin je altijd met het gevoel wat er nu is. Misschien ben je moe, of paniekerig, of heb je een zere schouder, of heb je gewoon geen zin. Met dat gegeven ga je aan de slag. Samen benoemen we het gevoel precies. Ondertussen klop ik op je acupuntuurpunten.
Herinneringen komen vanzelf boven
Het leuke van kloppen is dat er dan meestal een herinnering boven komt. Iets over waar het ontstaan is, of een vergelijkbaar gevoel dat je had als kind. Als het een heftige herinnering is, schiet je soms in een herbeleving. Of het nou een belaste herinnering is of een herbeleving, je kan er gelijk aan werken met EFT.
Werken aan het trauma
Ik benoem het gevoel, de emoties die er bijkomen. Ondertussen klop ik het EFT rondje, net zolang tot de emoties zakken en de gebeurtenis neutraal wordt. Als er ruimte en tijd voor is, gaan we door totdat de oude situatie zodanig kan veranderen dat de client de regie zelf weer in handen krijgt. Op dat moment is er vrede, vaak ook trots en blijdschap met het nieuw verworven inzicht.
Zo gaat EFT dus met herinneringen en herbelevingen om
Ik ga er dus wel degelijk mee om, met die herinneringen en die nare herbelevingen. Ik laat ze er zijn, tot op de bodem. Ik benoem ze zo precies mogelijk en voorzichtig plaatsen we ze samen in een ander perspectief. Dat is helen.
Fysieke klachten, schuldgevoelens en voor iedereen zorgen…
Wat vaak voorkomt bij overlevers van seksueel misbruik zijn fysieke klachten. Ook zijn de familierelaties vaak verstoord. Er ontstaat vaak scheefgroei in de afhankelijkheid tussen moeder en dochter.
Verstoorde gezinsverhoudingen
Het gezin komt bij mij in therapie, omdat het niet lekker loopt tussen moeder en dochter. Ze hebben veel ruzie, vooral als moeder ‘weer eens iets heeft’. Dochter ziet nog niet dat de heftigheid van haar reactie, te maken heeft met wat ze als kind tekort gekomen is, omdat haar moeder regelmatig ziek was. En ze ziet nog niet wat haar gemopper doet met haar moeder.
Seksueel misbruik in deze casus
Moeder is seksueel misbruikt in haar jeugd. Ze heeft moeite om haar grenzen aan te geven en maakt het iedereen het liefste naar de zin. Ook is ze overbezorgd als er fysieke klachten zijn. Overigens heeft moeder veel fysieke klachten die mogelijk ook afkomstig zijn van onverwerkt trauma.
Dochter doet, ondanks het feit dat ze volwassen is, onevenredig vaak een beroep op moeder. De relatie tussen moeder en dochter is verstoord doordat moeder onvoldoende haar grenzen kan aangeven naar haar dochter toe. Eén van de vele lange termijn effecten van seksueel misbruik.
Casus ‘Wiens pijn is het eigenlijk?’
Moeder en dochter hebben vaak ruzie. Moeder heeft altijd al allerlei kwalen. Ze heeft ernstige longklachten en had het vaak benauwd. Die aanvallen zijn heftig, dan is moeder tot niks meer in staat. Haar dochter groeit op met een moeder die vaak ziek is. Maar ook één die desondanks vanuit schuldgevoel altijd voor haar klaarstaat. Dochter doet nu nog steeds vaak een beroep op moeder en wordt boos als moeder weer iets heeft.
Overbezorgde oma
Moeder is ook iemand die zich nogal druk kan maken om dingen, zich bv. ongerust maakt over haar kleinkinderen als ze een kuchje hebben. Dat is overbezorgdheid, er is in werkelijkheid niet veel aan de hand, maar moeder is dan bang dat de kids dezelfde klachten ontwikkelen als zij. Ook dit geeft de nodige wrijving met haar dochter.
Actueel trauma als trigger voor een conflict
Moeder valt van de trap en heeft door die valpartij veel pijn in haar heup. Ze kan bijna niet meer lopen. Haar dochter moppert op haar moeder: “Het is ook altijd wat met jou!!” Moeder voelde zich dan nóg ellendiger. Zij voelt de pijn aan de heup. Daarnaast voelt zich schuldig omdat ze haar dochter niet kan helpen. Ze wordt boos op zichzelf, omdat ze gevallen is.
De interventie
Ik stimuleer moeder om haar dochter tot de orde te roepen. De dochter heeft toch geen pijn, móeder heeft pijn. Moeder durft dat in eerste instantie niet. Vader, die tot dan toe onzichtbaar was gebleven in de familiedynamiek, hoort dit aan en ziet plotseling dat hij ook iets kan doen.
De confrontatie
De eerstvolgende keer dat dochter weer aan het tieren was op haar moeder, greep vader in: “Nou moet je ophouden!! Wie heeft zich hier nu bezeerd: jij of je moeder? Moet je dan zó tekeer gaan tegen je moeder, alsof ze het expres heeft gedaan?” De dochter schrikt…. Zo heeft ze het nog nooit bekeken. Zij begrijpt voor het eerst dat ze het, door zo te mopperen, voor moeder alleen maar erger maakt. Dat is haar intentie niet.
De uitkomst
Het lukt dochter natuurlijk niet om nooit meer te mopperen als moeder iets heeft. Een patroon dat je al je hele leven hebt, verander je niet zomaar. Haar 1e reactie blijft meestal: “Verdorie, wat heb je NU weer!” Maar ze is wel zo wijs geworden dat ze nu zichzelf tot de orde roept en zegt: “sorry, maar ik vind het zo erg…. Wat kan ik voor je doen?”
Nog niet af, maar een goede stap
Natuurlijk is er nog veel meer dat moeder en dochter, individueel en in relatie tot elkaar uit te zoeken hebben. De rol van de vader is daarbij ook van belang: Wat maakt dat hij tot op heden zich niet heeft bemoeid? Elk van de gezinsleden heeft een rol te vervullen en als er een vacuum ontstaat doordat één van hen niet aanwezig is dan heeft ook dat zijn invloed op de dynamiek.
Een fascinerende zoektocht naar een nieuwe balans begint…
Komen cliënten binnen met de klacht seksueel misbruik? Of kom je het probleem tegen tijdens de behandeling