Gabor Maté: Helen als daad van verzet

‘Helen als daad van verzet’ is een artikel op de site van Psychotherapy Network wat ik met toestemming heb vertaald voor deze site. Gabor Maté schreef dit artikel naar aanleiding van een symposium in 2019. Het beschrijft de stand van zaken in Amerika, op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg en roept therapeuten op tot verzet tegen het heersende wereldbeeld gebaseerd op individualisme.

De stand van zaken

Wanneer je kijkt naar de voornaamste indicatoren van gezondheid in onze maatschappij, wat zie je dan? Elke drie weken sterven er meer mensen aan een overdosis drugs als er in totaal gestorven zijn bij de terroristische aanslag op de World Trade Center op 9/11. Het aantal mensen met een diagnose voor een auto-imuunziekte neemt toe en bij geestelijke gezondheidsproblemen zien we een sneeuwbaleffect. Het aantal kinderen met één of andere zogenaamde medische stoornis blijft stijgen, of we het hebben over ADHD, angststoornissen, depressie, de zogenaamde ‘nor­mo­ver­schrij­dend-gedragsstoornis’, ODD, Pervasieve ontwikkelingsstoornis, om het nog maar niet te hebben over de autisme-spectrum stoornissen. Meer en meer kinderen slikken altijd medicijnen. Een angststoornis is de snelst groeiende diagnose onder onze jongeren.

Verklaringen vanuit het medisch wereldbeeld

Hoe verklaren we deze ontluikende problemen? Als medicus ben ik getraind in de gangbare medische traditie. Vanuit dat perspectief worden lichaam en geest als twee gescheiden dingen beschouwd en het individu als los van zijn omgeving. In dat model van de wereld spelen de maatschappij en culturele waarden bijna geen rol in het ontstaan en de dynamiek van ziekte. Alles wordt gereduceerd tot individuele biologie en individueel gedrag. Zo worden bijvoorbeeld verslavingen gezien als persoonlijke keuzes, waardoor de oplossing gezocht wordt in gedragsbeïnvloeding: educatief of strafrechtelijk. In beide gevallen is het enige waar we op inzetten, het beïnvloeden van individueel gedrag, een beetje zoals B.F. Skinner het zou doen in zijn laboratorium, met ratten.

Hoe werkt die gedragsmatige benadering?

Eenvoudig uitgelegd: als je wilt dat een rat naar een bepaald gedeelte van de kooi gaat, geef je hem suiker. Als je wilt dat hij dat gedeelte vermijdt, dien je elektrische schokken toe aan zijn voetjes. De interne ervaring van de rat interesseert je niet en het boeit je niet wat de relatie is van de rat tot de omgeving waarin hij leeft. Je wilt alleen maar bereiken dat de rat iets vermijdt en richting iets anders gaat. Op sociaal gebied is dat onze benadering van verslaving.

Gevolgen van dit wereldbeeld

Een gevolg van dit model van de wereld zien we in de oproep van de recent afgetreden U.S. Hoofdofficier van Justitie, die de programma’s van de tachtiger en negentiger jaren terug wil brengen, die mensen oproepen om ‘Nee tegen drugs’ te zeggen. “Als we deze programma’s terugbrengen,” zegt hij, “dan maken mensen geen verkeerde keuzes meer.” Hij gebruikt daadwerkelijk het woord ‘keuzes’.

Gezondheid gebaseerd op individuele keuzes?

Dat is het dominante wereldbeeld in onze maatschappij: dat mensen zich gedragen, gezond blijven of ziek worden gebaseerd uitsluitend op de persoonlijke keuzes die ze maken. Hoe succesvol die benadering is geweest in het voorkomen van verslaving, zien we terug in het feit dat het aantal mensen dat overlijdt aan overdoses nog steeds stijgende is. Maar dat simpele feit verandert het algemene beeld niet en het heeft al evenmin impact op het juridische denken over verslaving.

De tweede benadering van verslaving

De andere benadering van verslaving is natuurlijk het biologische perspectief. In dit medisch model is verslaving voornamelijk een ziekte van de hersenen, het resultaat van de genetische gevoeligheid van de persoon voor de verslavende substantie. Dus: of het een keuze is die iemand maakt op een bewust niveau of een ziekte die iemand krijgt vanwege een biologische kwetsbaarheid, we reduceren het probleem tot een individu.

Het probleem van beide benaderingen

Het probleem met het individuele perspectief is dat het op geen enkele manier kan verklaren waarom drugsmisbruik zo enorm toeneemt op zo’n grote schaal. De echte bron van verslaving zijn individuele trauma’s in een steeds verdergaand geïsoleerde en ontheemde cultuur. Maar onze maatschappij vindt het fijn om alles tot het individu te reduceren, omdat we dan niet hoeven te kijken naar sociale factoren.

Een onderzoek over racisme

Twee jaar geleden werd er een onderzoek gepubliceerd, waarin werd aangetoond dat hoe vaker een Afrikaans-Amerikaanse vrouw blootgesteld werd aan episodes van racisme, hoe groter haar risico werd op astma. Dat kun je niet verklaren vanuit individuele biologische factoren. En we weten al heel lang dat hoe meer stress ouders ervaren, hoe groter het risico is dat hun kinderen astma krijgen. In dat kader is het interessant om te weten dat de meest voorgeschreven medicijnen van alle medicamenten in Amerika de stress-hormonen zijn.

Cortisol, het stress-hormoon

Of je nu ontstekingen hebt van je zenuwstelsel, je tissues, je pezen, je huid, longen, gewrichten of darmen, je krijgt cortisol voorgeschreven en dat is het stress-hormoon. (Cortisol zorgt er voor dat je ondanks druk kunt blijven presteren. Red.) En toch vraagt geen dokter zich af: ‘Joh, we geven mensen stress-hormonen voor vanalles, is het mogeljik dat stress iets te maken heeft met deze ziekten?’

Stress betreft sociale interactie

Het lijkt voor de hand liggend, maar we vragen ons dit niet af. Ik denk dat er een belangrijke reden voor is. Als we onszelf dit eenmaal gaan afvragen, dan is het onvermijdelijk dat we gaan zien dat stress een sociale interactie betreft. Stress heeft te maken met condities die verder gaan dan de biologie of psychologie van het individu. Dat te erkennen, zet ons wereldbeeld en de manier waarop we onze maatschappij organiseren onder druk.

Connecties

Het is natuurlijk niet nieuw om te kijken naar connecties, in plaats van naar individuen, om te verklaren wat ons overkomt. Twee-en-een-half duizend jaar geleden onderwees de Boeddha dat niets voortkomt uit zichzelf. Dat ons wezen verbonden is met elk ander wezen. Hij gebruikt het beeld van een regendruppel of een blad. “Wanneer je kijkt naar een regendruppel”, zegt hij, “sta dan stil bij alle connecties die nodig waren om die druppel te creëren.” Wat is er voor een blad nodig? De photosynthese hangt af van de zonneschijn, de aarde, de lucht, het water, de bewatering. Dat blad bevat de zon, de hemel en de aarde.

Leven zonder wezenlijke samenhang

Met ons hoofd weten we dit allemaal, maar in ons dagelijks bestaan leven we niet in dit type bewustzijn van wezenlijke samenhang. De afzondering, de individualisatie, zie je terug in hoe we kijken naar gezondheid, naar psychische gezondheid en zeker in hoe we kijken naar de maatschappij.

Sociaal perspectief

De moderne wetenschap komt langzaam terug naar het holistische uitgangspunt, bijvoorbeeld in het bestuderen van interpersoonlijke biologie. Eén manier om interpersoonlijke biologie te begrijpen, is vanuit het sociale perspectief: hoe ons zenuwstelsel en ons brein functioneren is niet persoonsgebonden. Onze gedachten en emoties zijn geen puur individuele fenomenen. Als we kijken naar zoiets als astma bij mensen met een donkere huidskleur die te maken hebben met racisme, dan begrijpen we dat het niet simpelweg een individuele fysiologische respons is: het is een sociale malaise.

De disbalans raakt ons allemaal

De vraag is: Wat gaan we eraan doen? We kunnen niet eindeloos doorgaan met steeds meer medicijnen uitdelen. We moeten kijken naar de stressfactoren die, op een sociaal niveau, spelen bij mensen. Sommige mensen worden door hun geschiedenis, economische of sociale status vaker getroffen dan andere mensen. Maar die disbalans heeft gevolgen voor ons allemaal, we maken allemaal deel uit van hetzelfde systeem. In feite zijn we allemaal onderdeel van datgene wat de gevoeligheid voor astmatische episodes in deze persoon verergert of verbetert. Hetzelfde geldt voor verslaving en voor de meeste fysieke en psychische gezondheidsproblemen.

Helen is een daad van verzet

Helen is in essentie een hogelijk subversieve daad, een daad van verzet, in onze cultuur. Of je nu een medicus of psychotherapeutisch hulpverlener bent, ons werk met mensen bestaat eruit hen te doen beseffen dat het zelfbeeld dat zij hebben, als geïsoleerde, enkel biologische of enkel psychologische wezens, niet klopt. En daarna hen te laten ervaren wat de verbindingen zijn in hun bestaan, in de cultuur waarin we leven en in het functioneren van de hele mensheid. Het gaat erom dat we het idee dat iemands waarde afhangt van hoe goed ze in een abnormale, ongezonde cultuur passen, aanvechten. Als healers in de breedste zin des woords, is dat wat we zouden moeten doen.

***

Gabor Maté, MD, is de auteur het boek dat binnenkort uitkomt, getiteld: ‘The Myth of Normal: Illness and Health in an Insane Culture’
Eerder schreef hij o.a.: ‘Hello Again: A Fresh Start for Adult Children and Their Parents’ en ‘When de body sais no. Exploring the stress-disease connection’

Zijn boeken zijn helaas niet in het Nederlands verkrijgbaar, maar in het Engels kun je ze hier kopen.

Polyvagaal theorie en trauma

Op LinkedIn kwam ik een artikel tegen uit de Guardian over Stephen Porges over de ‘polyvagal theory’ onder de titel: ‘Survivors are blamed because they don’t fight.’ oftewel: ‘Overlevers krijgen de schuld in de schoenen geschoven, omdat ze zich niet verzetten’

Mijn interpretatie van het artikel:

Wie is Stephen Porges

Stephen Porges is professor in de psychiatrie aan de Universiteit van Noord Carolina. Hij is één van de meest gerenommeerde wetenschappers aan de universiteit van Indiana en hij heeft het Trauma en stress research centrum opgericht. Hij doet onderzoek naar het centrale zenuwstelsel, hoe dit door ervaringen wordt beïnvloed én welk gedrag daaruit voortvloeit. De ‘Polyvagal theory’, in het Nederlands: ‘Polyvagaal theorie’ beschrijft hoe dat werkt.

Een korte uitleg

De Polyvagaal theorie gaat ervan uit dat er evolutionair drie delen van het autonome zenuwstelsel zijn, die de respons op acute stress regelen. Het oudste systeem heeft als overlevingsstrategie om te doen alsof je dood bent. Daarna is het ‘vluchten/vechten’ mechanisme ontstaan, een systeem dat het lichaam als het ware mobiliseert en als laatste is het ‘sociale betrokkenheidssysteem’ ontstaan. Dat laatste kan ontdekken wat veilige elementen in een situatie zijn en die ook daadwerkelijk communiceren naar anderen.

Het belangrijkste uit de polyvagaal theorie voor de hulpverlener

Wanneer er in een situatie elementen van veiligheid geïntroduceerd worden, kan het autonome zenuwstelsel helpen om weer naar een gezonde response te gaan.

Hoe ziet dat er in de praktijk uit?

Wanneer je met een levensbedreigende situatie te maken hebt, dan is de eerste en meest waarschijnlijke response: dood spelen, gedissocieerd raken. Tonische immobiliteit is de meest voorkomende reactie op verkrachting of seksueel misbruik. Maar liefst 70% van de slachtoffers van verkrachting rapporteert dit.

Het misverstand over vechten en vluchten

Therapeuten dachten voorheen dat ‘vechten en vluchten’ de eerste reacties waren, maar dat blijkt niet waar te zijn. De eerste reactie is bevriezen. In het verleden kregen slachtoffers echter te horen dat dit niet kon en kregen ze kritische vragen over ‘Waarom heb je niet gevochten?’

Erkenning in plaats van miskenning

Overlevers krijgen de schuld en schaamte omdat ze niet mobiliseerden. Ze vechten en vluchten niet uit de situatie. Dit misverstand heeft veel leed veroorzaakt. Het lichaam, het autonome zenuwstelsel, legt de boel plat en het slachtoffer kan zich letterlijk niet verweren, daarnaast verhoogt het de pijngrens. Deze wetenschappelijke inzichten hebben ook enorme implicaties voor ons rechtssysteem.

ACE en de polyvagaal theorie

ACE is een onderzoek dat de gevolgen van blootstelling aan vroegkinderlijk trauma blootlegt. Het is in die zin een belangwekkend onderzoek dat het de enorme impact van traumatische gebeurtenissen laat zien, op de levensverwachting en op de risico’s op bijna alle dodelijke ziekten. Het laat het belang van traumaonderzoek zien. De polyvagaat theorie laat zien dat het niet zozeer de traumatische gebeurtenis is die bepaalt hoe groot de schade op latere leeftijd is, maar de (autonome) reactie op de gebeurtenis.

De reactie op de traumatische gebeurtenis

Wanneer iemand een traumatische gebeurtenis meemaakt, interpreteert het lichaam wat er gebeurt als levensbedreigend. Op dat moment vindt er een enorme verschuiving plaats in hoe het zenuwstelsel werkt. Dit heeft invloed op hoe onderliggende fysieke systemen werken, het heeft impact op sociaal gedrag, psychologische ervaringen en op de fysieke uitkomsten zoals het ACE onderzoek aantoont.

De vraag opnieuw formuleren

Het ACE onderzoek focust op de aanwezigheid van negatieve ervaringen in de kindertijd. Maar dat is volgens de polyvagaal theorie nog maar het begin. Waar het werkelijk om draait is de reactie op deze negatieve ervaringen.

Veilige ruimte voor getraumatiseerden

Wanneer iemand getraumatiseerd is, heeft het lichaam geleerd om alert te zijn op bedreigingen. Wanneer dit getriggerd raakt, gaat het lichaam zich voorbereiden, wordt gespannen en defensief. Dit zijn niet de beste omstandigheden voor behandeling. De context, de omgeving waarin behandeling plaatsvindt, wordt daarmee belangrijk voor het welslagen van de behandeling. Daarom is het belangrijk om in te zetten op veilige ruimtes, signalen van veiligheid in te bouwen in de context van de behandelruimte. Iemand die bang is, gaat niet (kunnen) meewerken.

De polyvagaal theorie en de maatschappij

In een polyvagaal geïnformeerde maatschappij, leren we om te luisteren en getuige te zijn van de ervaringen van anderen, zonder oordeel. Luisteren is onderdeel van co-regulatie. Het is een manier waarop we ons weer veilig gaan voelen in ons lichaam. Gehoord worden, oprechte interesse van de ander, iemand die geanimeerd luistert, vragen stelt en meeleeft, sterkt ons gevoel van veiligheid. Zo help je getraumatiseerden om zich weer veilig te voelen in hun lichaam.

Concreet wat de polyvagaal theorie volgens mij adviseert:

  • Een praktijkruimte dient elementen, symbolen en signalen van veiligheid te bieden.
  • Een therapeut dient eerst en vooral empathisch te luisteren zonder oordeel.
  • Het is de reactie op het trauma (de overlevingsmechanismen) en niet zozeer het trauma zelf dat begrepen dient te worden.
  • Een ervaring van veiligheid is noodzakelijk om met trauma te werken.

Pas als aan deze voorwaarden voldaan is, kan het centrale zenuwstelsel van de cliënt gekalmeerd worden. Pas als dat gelukt is, kun je, gedoseerd, aan de slag met het  verwerken van de inhoud van het trauma.

Het originele (Engelstalige) artikel lezen? Dat kan op de site van Guardian

Misbruik, fysiek en/of energetisch? Gastblog Henk Meulendijks

Innerlijk kindwerk

Henk Meulendijks, therapeut op hulpverleningnaseksueelmisbruik.nl

Annette heeft al enige tijd innerlijk kindwerk gedaan. Ze heeft met haar innerlijk kind al een
aantal situaties op kunnen lossen, op basis van de verstorende emoties die ze in haar leven ervoer. Ze is zeer hulpvaardig en cijfert zichzelf weg om anderen te helpen. Gaandeweg is ze gaan voelen dat er een disbalans is in haar helpen. “Waar blijf ik?”, is een vraag die ze zichzelf nu regelmatig stelt. Annette merkt dat ze te veel geeft en er eigenlijk ook iets voor terug wil. Ze wil horen dat ze het goed gedaan heeft of dat het zonder haar niet gelukt was en vergelijkbare tekenen van waardering. Daarin gaat ze haar eigen grenzen ver voorbij.

Eigen waarde

Ze begint het gevoel te krijgen dat er iets niet klopt, maar ze kan er de vinger niet op leggen. Vanuit haar achtergrond als sociaal werker en de cursus over innerlijk kindwerk weet ze dat dit patroon, de hulpvaardigheid en haar lage gevoel van eigenwaarde, te maken kan hebben met seksueel misbruik. Ze kan er echter in haar herinnering niets over terugvinden.

Seksueel misbruik, maar dan energetisch

In een gesprek met haar innerlijk kind brengt ze dit ter sprake en ze vraagt haar innerlijk kind of er enige vorm van seksueel misbruik heeft plaatsgevonden. Haar antwoord is bevestigend, maar er is fysiek niets gebeurd. Zij heeft als jong kind de sterke seksuele energie, een sterk seksueel verlangen van een man opgepakt en dat heeft voor haar een vergelijkbare indruk achtergelaten als fysiek misbruik. Met haar innerlijk kind is zij in staat om de energie die rond dit misbruik zit op te lossen. Haar helpen krijgt o.a. daardoor een heel andere dynamiek en ze weet veel beter te voelen wat zij zelf nodig heeft. Daarmee kan zij in het helpen voldoende zelfzorg inbouwen en voelt ze ook dat zij die bevestiging niet meer nodig heeft. Gewoon graag gedaan.

Energetisch seksueel misbruik

Dit is een voorbeeld van een vorm van seksueel misbruik die vaak over het hoofd wordt gezien, maar met vergelijkbare gevolgen als de fysieke daad. Zelf heb ik een vergelijkbare ervaring, naast het fysieke misbruik wat ik meegemaakt heb, ook het energetische. Ik ben er zelf achter gekomen door een gesprek met mijn huisarts enkele jaren geleden. Ik vertelde haar over mijn fysiek misbruik en vertelde haar ook dat ik het gevoel had dat er nog iets gebeurd was, maar waar ik geen heldere herinnering aan had.

Niet tastbaar, wel een sterke ervaring

Van de fysieke handelingen heb ik nog steeds herinneringen vanuit de verschillende zintuigen die er bij betrokken waren. Tast, zicht, horen en dergelijke. Van het energetisch misbruik had ik alleen een vaag, maar toch sterk gevoel. Zij bevestigde mijn verhaal en legde uit dat zij beiden als een even sterke ervaring zag, vandaar de vergelijkbare gevolgen. Mijn innerlijk kind bevestigde deze ervaring en kon ook aangeven waar dit gebeurd was.

Met lieve groet,
Henk Meulendijks

Over zijn ervaringen schreef Henk het boek: De weg van de misbruikte jongen. Hier te koop

Recensie: De man die de paus aanklaagde

‘De man die de paus aanklaagde’ van Colm O’Gorman

Onderstaande is een recensie, geschreven door Gooyke van der Schoot, over het boek ‘De man die de paus aanklaagde’ van Colm O’Gorman. Het boek is verkrijgbaar via deze link: De man die de paus aanklaagde

Misbruikt door zijn priester, verraden door zijn kerk.

Colm is misbruikt op 5-jarige leeftijd, tot zijn 7e. Vanaf zijn 14e werd hij opnieuw slachtoffer van zijn plaatselijke pastoor. Hij beschrijft treffend zijn verwarring en schaamte:

“Hij is pastoor en pastoors kunnen niet zondigen, dus ik ben de zondaar. Niemand mag weten hoe slecht ik ben”.

Twee en een half jaar duurde het misbruik

“Ik moest me tot het uiterste inspannen om bij mijn verstand te blijven. Ik merkte dat ik steeds meer gespleten begon te raken, net als in mijn jonge jaren. Je had de verborgen duistere wereld van het misbruik en de ”echte” wereld.”

Depressie en zelfmoordneigingen

In de echte wereld lijkt hij een normaal, goed functionerend, gezond en gelukkig mens. Het leven heeft hem geleerd anderen niet tot last te zijn, zich onderdanig op te stellen en geen moeilijkheden te veroorzaken. Maar van binnen raakte hij alle vertrouwen kwijt in het vermogen om voor zichzelf op te komen.

Hervonden kracht

Hij komt uit het dal als blijkt dat zijn vader hem gelooft en hem niets kwalijk neemt. Hij werkte zich op tot hulpverlener voor slachtoffers van seksueel misbruik en zette de hulporganisatie op “One in Four” om overlevenden en daders van kindermisbruik bij te staan. Dit aspect, dat zijn vader het voor hem opneemt, geeft de schrijver de kracht om de strafzaak tegen pastoor Fortune aan te spannen en later de ook de kerk aan te klagen.

Er zijn meer slachtoffers

“Het bleek dat er meer bewijzen waren dat de bisschop, nog geen 10 jaar voordat ik mijn klacht bij de politie indiende, klachten had ontvangen waarin Fortune ervan werd beschuldigd dat hij jongens had aangerand. En ik voelde verraad aan de jongen die ik was, aan mijn familie, aan mijn omgeving en aan mijn geloof. Ik stond perplex van de omvang ervan … Hoe hebben ze dit kunnen laten gebeuren zonder iets te doen? Hun woord had die stilte kunnen doorbreken en troost kunnen bieden.

Wat deed de kerk?

“Wie zouden er nog meer op de hoogte zijn geweest? Misschien het Vaticaan. Iedere bisschop moet eens per 5 jaar rechtstreeks aan het Vaticaan verslag uitbrengen over de stand van zaken in zijn bisdom, zijn volgelingen en zijn geestelijken. Ofwel, ze wisten het, ofwel ze hadden het moeten weten.”

Dus hij besloot de kerk aan te klagen …

Fortune pleegde zelfmoord. Dat had Colm niet gewild. Het betekent dat hij en de anderen ‘vermoedelijke’ slachtoffers zullen blijven. Hij nam een radicaal besluit: “ik zal naar waarheid en gerechtigheid blijven streven en de rooms-katholieke Kerk en de paus zelf dwingen de verantwoording op zich te nemen voor hun aandeel in de misdaden die tegen mij en talloze anderen zijn begaan.”

Pluspunten van het boek:

  • helder verwoord en beschreven
  • actuele thematiek
  • invoelbaar

Voorbij de meldcode

De Meldcode bij seksueel misbruik is een formule waarmee je voorkomt dat je inactief blijft als je seksueel misbruik vermoedt. Het helpt je om in actie te komen door simpele stappen als collegiaal overleg te ondernemen. Maar wat de meldcode niet doet is je vertellen hoe je werkt met mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt.

Wat kun jij doen als hulpverlener?

Als het gaat om een verleden van seksueel misbruik bij mensen in de doelgroep waar jij mee werkt, is er veel wat je als hulpverlener zelf kunt doen. Dat vraagt van jou wél dat je je verdiept in de problematiek rondom seksueel misbruik. Dat je weet hebt van de langetermijneffecten en dat je traumasensitief kunt handelen.

Help, het zit niet in mijn opleiding!

In het tijdperk van #metoo en het naar buiten brengen van seksueel misbruik in sectoren zoals in de sport, de kerken, de cultuursector komen steeds meer hulpverleners erachter dat seksueel misbruik en de langetermijngevolgen hiervan een lacune zijn in hun opleiding. Hoe ga je daar eigenlijk mee om in de therapeutische setting?

Extra opleiding is gewenst

Het is niet vanzelfsprekend dat je als psycholoog, therapeut of hulpverlener kennis hebt van seksueel misbruik. Extra opleiding is gewenst. Gelukkig bestaat die mogelijkheid bij hulpverlening na seksueel misbruik. Je kunt een 8-daagse verdiepingstraining volgen waarin je de basiskennis over de langetermijneffecten van seksueel misbruik aangereikt krijgt.

Kom kennismaken

Een achtdaagse opleiding is een behoorlijke tijdsinvestering en het is in ieders belang dat het aanbod aansluit bij jouw verwachtingen als cursist. Daarom organiseer ik elke maand een introductiemiddag. Zo kun je kennismaken met mij als trainer, met de materie en met de manier van werken binnen de cursus.

Elke maand op de 11de

Elke maand behalve juni 2019 kun je je inschrijven voor de introductiemiddag. De bijeenkomst kost € 50,00 (ex. btw) die je terugkrijgt als je je voor de verdiepingstraining inschrijft. Schrijf je in via onderstaande link en vergeet niet om aan te geven in welke maand je naar de bijeenkomst komt.

Ik schrijf me in!

Recensie: Van verkracht naar veerkracht

Het boek ‘Van verkracht naar veerkracht. Overleven na seksueel misbruik’ van Ann van Ingelghem is een mengsel van eigen ervaring, casuïstiek, theorie en kennis. Het doel van het boek is om vanuit het ervaringsdeskundig perspectief van de auteur het licht te laten schijnen op heling en herstel.

Theoretisch

Het boek geeft voor mijn smaak wat te veel theorie, met name in de tweede helft, waar het meer gaat om theoretische verhandelingen over diverse therapiesoorten. Dit draagt niet bij aan een beter begrip van seksueel misbruik en maakt het boek niet bepaald leesbaarder. Bepaalde stukken psycho-educatie over seksueel misbruik zijn daarentegen wel verhelderend, zoals uitleg over de amygdala en hoe dissosiatie werkt.

Het boek maakt duidelijk dat goede hulp vinden niet vanzelfsprekend is

De zoektocht van Ann om hulp te vinden die bij haar past staat in het boek helder beschreven. Dat het hierbij gaat om het vinden van meerdere soorten therapie, passend bij wie zij is als persoon én bij de fase van verwerking waar zij in zit. Haar pad loopt, zoals dat van velen, langs meerdere soorten therapie. Psycho-educatie, traumatherapie, NLP, lichaamsgerichte therapie: Ann spreekt terecht van een labyrinth van therapiën, waarin helaas ook in België de bewegwijzering nogal eens ontbreekt.

Seksueel misbruik in de titel

Juist bij seksueel misbruik ben ik fel gekant tegen verdoezelend taalgebruik. Te vaak wordt seksueel misbruik ontkend en de gevolgen daarvan zijn bijna net zo desastreus als het trauma zelf. Wat ik dus fijn vind is dat in haar ondertitel staat ‘Overleven na seksueel misbruik’.

Benoemt hertraumatisering in de hulpverlening

In feite is het taboe, maar in de hulpverlening worden slachtoffers van seksueel misbruik maar al te vaak gehertraumatiseerd. Soms eenvoudigweg doordat de achtergrond van seksueel misbruik niet aan het licht komt, soms doordat er ‘eenvoudige oplossingen’ voorgesteld worden (focus op het hier en nu) en soms doordat de therapeut niet breed genoeg insteekt en slechts een deelaspect behandeld, zonder adequate doorverwijzing.

Belgisch

Het boek is geschreven door een Belgische en is toegespitst op wat er in België zoal gedacht en gedaan wordt op het gebied van seksueel misbruik. Dat zal voor de Belgische lezer ongetwijfeld herkenbaarheid geven, zoals het voor mij wat vervreemdend werkt.

Pluspunten van het boek

  • positief en hoopgevend over seksueel misbruik
  • heldere uitleg over dissociatie, triggers en de rol van de amygdala
  • herkenbare persoonlijke ervaringen
  • breed kijkend naar wat kan helpen bij het helen van seksueel misbruik
  • benoemt hertraumatisering door de hulpverlening

Minpunten van het boek

  • te theoretisch
  • Belgisch (voor mij een minpunt al zal dit voor Belgen andersom gelden)

Voor wie is dit boek?

Voor therapeuten biedt het boek ervaringsverhalen met bijbehorende duiding, waardoor het zeker zal bijdragen tot een beter begrip van de complexiteit van de langetermijneffecten van seksueel misbruik. Voor lotgenoten is het boek bij vlagen wat te theoretisch, maar de kennis over seksueel misbruik zelf snijdt hout.

Bestel het boek hier

Wat betekent geheeld zijn?

Het is januari en ik zit in een rustige periode. Dat lijkt fijn, maar voor mij is er niets moeilijker dan dat. Ik heb mijn incestverleden verwerkt en dan begint mijn leven. Dat denk ik. Toch is het niet vanzelfsprekend. Leven moet je leren. Het uitgeven van mijn boek betekent een einde en een nieuw begin.

Ik leef!

In juni 2018 geef ik mijn boek ‘De impact van incest op alle levensgebieden’ uit. Het is een prachtig moment waar ik naartoe heb gewerkt en geleefd. Het is een soort kroon op mijn verwerkingsproces. Een strijd die vele jaren heeft geduurd. De maanden daarna geniet ik van mijn succes en van alle mooie reacties en berichten dat mensen echt wat aan mijn boek hebben. Ik voel me verbonden met de mensen om mij heen. Het maakt me gelukkig om zoveel warmte te kunnen geven en ontvangen.

Ik ben uitgeput

In oktober voel ik dat ik erg moe ben. Logisch, er is veel gebeurd in de afgelopen maanden. Ik doe een stapje terug, doe wat rustiger aan. Dan komt het snel weer goed, denk ik. Het lijkt echter of de vermoeidheid groter wordt. In november volgt er een dipje, ik voel me zwaar en negatief. Mijn therapeute, geeft aan dat ik december en januari wel nodig zal hebben om bij te komen. No way, denk ik. Half december verstuik ik mijn voet tijdens het post bezorgen. Dan kan ik echt niets meer en moet ik volledig rusten. Het is een flinke verstuiking, die me wekenlang dwingt om rust te nemen.

Ik heb geen houvast meer

Ik besef dat ik nog steeds overlevingsmechanismen met me meedraag. Hoezeer ik mijn
incestverleden ook heb verwerkt, ik heb nog veel te leren. Zo heb ik altijd een houvast aan doelen en projecten gehad, ook tijdens mijn verwerkingsproces. Mijn boek is zo’n project, dat houdt me op de been, daar ga ik voor. Het boek is er nu, het vindt haar weg in de wereld. Nu heb ik geen project, geen concrete plannen. Ik ben ook te moe om plannen te bedenken. Daarmee is mijn houvast weg. Geen doel, geen beweging, geen afleiding. Dat is confronterend en maakt me heel onzeker.

Geheeld zijn, is heel bijzonder

Steeds als ik terugkijk, ben ik me ervan bewust dat geheeld zijn heel bijzonder is en dat ik van ver ben gekomen. Wat ik nu voel, is zo mooi. Ik voel warmte en liefde en kan geven en ontvangen. De verbinding met andere mensen, is het belangrijkste en mooiste dat mijn proces me heeft opgeleverd. Tegelijkertijd is het voelen soms ook moeilijk. Het is altijd nog relatief nieuw, en het is voor mij intens.

Geheeld en toch nog therapie

Het lijkt misschien vreemd, dat ik geheeld ben en toch nog naar mijn therapeute ga. In mijn lichaam zitten nog steeds blokkades, oude pijn, oude emoties vast. Daarvoor ga ik naar therapie, het lichaamswerk helpt me bij het loslaten van die blokkades. Nu vind ik het om andere redenen ook fijn dat ik met therapie door ben gegaan. Met mijn therapeute kan ik bespreken hoe het gaat. Zij houdt me een spiegel voor.

Leren leven

Geheeld zijn betekent nu dus voor mij: leren leven. Veel elementen van mijn
overlevingsmechanismen draag ik nog met me mee. Grote delen zijn tijdens mijn verwerkingsproces wel weggevallen, maar sommige mechanismen zijn behoorlijk hardnekkig. De komende tijd ga ik uitrusten en leren leven. En genieten van al het moois dat in mijn leven is.

 

Wat is Developmental Transformations – Rineke van Setten

Wat is Developmental Transformations?

Developmental Transformations (DvT) is ontwikkeld door David Read Johnson in Amerika, inmiddels heeft DvT ook vaste voet op Nederlandse bodem. DvT kan zowel individueel als in een groep gegeven worden.

Het speelvlak: Een introductie in de methode Developmental Transformations

Welkom in het speelvlak. Het speelvlak dat we met elkaar creëren. We starten vanuit een lege ruimte, er zijn alleen enkele kussens die we gebruiken. We verbeelden verder met ons lijf en komen in beweging. Wat roept het aan gevoelens, beelden, verlangens, gedachten en ervaringen op? Mogen we daarmee spelen? Om je te zien en serieus te nemen. Om je te laten zien wat er nog meer mogelijk is en andere perspectieven mee te geven. Dat we kunnen leren lachen om onze imperfecties en onmogelijkheden. We zijn allemaal gebroken, maar durven we elkaar te ontmoeten en met onze gebrokenheid te spelen?

Spelen en delen

Ik nodig je uit om in te brengen wat het spel met je doet, wat er bij jou zoal opkomt, zodat de ander zich weer tot jou kan verhouden. In het spel zijn we gelijkwaardig, we hebben een gedeelde participatie. Ik kan dingen inbrengen in het spel en jij kan dingen inbrengen in het spel. De ontmoeting, de match and mismatch staan centraal. Kunnen we dat verdragen en het contact weer aangaan. Het is leren bewegen in de instabiliteit van het leven.

Rollen, patronen en wensen verkennen

We komen rollen, patronen en wensen tegen. Maar dan in het speelvlak waar de mogelijkheden onbegrensd zijn. We kunnen doen alsof. Dat biedt veiligheid. We kunnen zo spelen met dingen die je in de werkelijkheid misschien niet onder ogen durft te zien, waar je vandaan wilt gaan of die te spannend zijn, maar in de distantie van het spel onderzocht kunnen worden. Het is het vergroten van je ‘window of tolerance’ van wat jij kunt verdragen aan spanning. Van statisch naar dynamisch.

In het spel mag alles er zijn

Dus als jij bevriest, kijken we hoe je weer in beweging kan komen. Als je het spannend vindt en je wilt verstoppen, bouw je met kussens jouw plek. Als er verdriet is, komen we misschien bij een meer van tranen en kunnen we stilstaan bij wat ieder ziet van zijn eigen verdriet in de weerspiegeling van het water. Misschien zijn er schrammen en wonden te verzorgen. Misschien is er een afgrond, de angst of de wens om erin te vallen en dat het leven stil zal staan. In spel kunnen we ermee spelen. Met de pijn, het verdriet, de machteloosheid of boosheid.

Draken en ridders, helden en prinsessen

Het is spel en daarmee is de afspraak dat we doen alsof en we elkaar geen echte pijn doen. Maar wel kunnen we geraakt worden. Er kunnen monsters en dappere ridders zijn. Er kunnen daders, slachtoffers, beschermers en helden zijn. Rollen kunnen omgedraaid en getransformeerd worden. We leren verborgen plekken van onszelf kennen en gaan naar fantasiewerelden. Het kan fictief- en ook zo echt voelen.

Je weg zoeken door Traumaland

Ook al wordt je in het spel opgegeten, zak je door de grond of ben je gevallen, je kunt altijd weer opstaan en verder gaan. Ben je verdwaald en heb je geen idee waar het over gaat, voel je je erbuiten vallen? Er is altijd een weg terug en als je de weg zelf niet kan vinden dan zal ik je helpen zoeken.

Het spel is geen toneelstuk

We hoeven niet een scene af te maken, maar kunnen het spel continue veranderen. We zijn samen en mogen ook andere kanten opgaan. Mogen we verschillend zijn en durven we onze kleur te bekennen? Durven we de controle los te laten? Durven we steeds vrijer en met meer mogelijkheden ons in het spel te bewegen? Te zien wat we inbrengen, hoe dat veranderen kan? Voor onszelf te zorgen en uitgedaagd te worden? Te uiten en los te laten?

Mijn rol als therapeut

Ik ben je mede- en tegenspeler. We doen het met elkaar. Tot in het speelvlak.

 

 

Seks!

Positieve seksualiteit

Vorig weekend 17 november 2018 vond in Arnhem het symposium ‘Positieve seksualiteit na seksueel misbruik’ plaats. Het werd een inspirerende middag voor alle therapeuten die erbij waren. Ons laatste symposium.

Seksualiteit na seksueel misbruik

Maar al te vaak hebben slachtoffers van seksueel misbruik geleerd om seks te hebben voor ‘oneigenlijke’ motieven. Wat zijn goede redenen om seks te hebben? Volgens de eerste spreker, Rik van Lunsen, zijn er maar twee goede redenen. Plezier of verbinding. En voortplanting? Dat maar heel zelden een reden om seks te hebben.

Seks voor andere redenen?

Iemand die seksueel misbruik heeft meegemaakt, heeft andere dingen aan seks gekoppeld. Seks hangt samen met vernedering, je best doen, de ander tevreden houden, om er maar vanaf te zijn, geld of andere beloning: van alles wat niets met die twee gezonde doelen te maken heeft.

Dan: wat is gezonde, positieve seks?

Wat is seks, wat valt daar allemaal onder? In elk geval is seks niet beperkt tot het ‘penis in vagina’ gebeuren. Er zijn allerlei manieren om seks te beleven, alleen of met elkaar. In principe is gezonde seks volgens Rik van Lunsen een heel spectrum aan handelingen die gericht zijn op lust en/of verbinding, die een ander niet beschadigt.

Positieve ervaringen opdoen

Hoe kun je komen tot gezonde seks, tot seks met de juiste insteek? Seks voor plezier en verbinding? Eén van de manieren is om positieve ervaringen te gaan opdoen. Soms is het alleen veilig als je dat solo doet, maar als je in een liefdevolle relatie bent, kun je met elkaar op onderzoek uit. Samen nieuwe, onbelaste ervaringen opdoen, praten over wat jouw grenzen én wensen zijn.

Seks een leven lang leren

Seks doe je samen en daarmee is een probleem op seksueel gebied ook per definitie een probleem van samen. De laatste jaren is de nadruk, volgens Rik van Lunsen, veel komen te liggen op de negatieve seksuele beleving, op de uitwassen, op de grenzen. Grenzen zijn belangrijk, leren om nee te zeggen tegen wat je niet wilt, maar kunnen we het ook hebben over wensen?  Wanneer en waartegen zeg je met je hele wezen ja?

Het boek ‘Seks!’

In het boek van Rik van Lunsen staan een heleboel wetenswaardigheden over Seks! Ik heb het nog niet uit, maar nu al denk ik: ja, dit boek kan ik van harte aanbevelen, speciaal voor therapeuten die werken met slachtoffers van seksueel misbruik, als achtergrondinformatie over Seks.

 

SEKS! EEN LEVEN LANG LEREN

Van Rik van Lunsen en Ellen Laan is te koop via deze link: Seks!

Herstellen van de natuurlijke seksualiteit

Na een korte pauze was het woord aan Mini Soer, lichaamsgericht therapeut. Na al het ‘hersenwerk’ van de ochtend bracht zij ons middels een oefening terug in ons lichaamsbewustzijn. Haar uitleg over hoe normale seksualiteit zich ontwikkelt bij kinderen is heel verhelderend.

Ook voor ouders van belang

Wat is normaal voor een opgroeiend kind? Ik weet van veel slachtoffers dat zij, door hun eigen verstoorde ontwikkeling, vragen hebben over wat de normale, gezonde seksuele ontwikkeling is van een kind. Hoe moet het wél? Een gezond kind zal zijn of haar lichaam steeds meer gaan ontdekken. Van het eerste moment is het belangrijk dat het kind daarin gespiegeld wordt door een volwassene die bij voorkeur zijn of haar hele lijf bewoont.

Twee manieren waarop het mis gaat

Het gaat mis in de natuurlijke seksuele ontwikkelingsstappen van een kind als de ouder of verzorgende zijn of haar eigen seksualiteit inbrengt (seksueel misbruik), of als de natuurlijke stappen die het kind neemt overmatige stress opleveren bij een ouder (angstreactie). In beide gevallen wordt seks een beladen thema. Voor ouders die seksueel misbruik hebben meegemaakt, is het dus ook voor hun kinderen van belang dat zij deze ervaringen gaan helen.

Plezierige seks met hoofd, hart én geslacht

Plezierige seks is seks waar je met je hoofd, hart én geslacht ja op zegt. Je hoofd is veelal de bewaker van grenzen en afspraken. Het hart is gericht op verbinding, bij elkaar horen, liefde uitdrukken. Het geslacht is gericht op lustbeleving én samensmelting. Als seks op alle drie die niveaus klopt, dan is seks een uitermate plezierige ervaring.

 

Held van het jaar 2018, categorie ‘Partner van … ‘

Winnaar Tonnie van Deursen

In de categorie ‘Partner van … ‘ gaat de Award naar Tonnie van Deursen. Hij is de partner van Angélique van Deursen. Hij werd genomineerd voor de award door zin vrouw die dit over hem zegt:

‘Altijd staat hij achter me, maakt een vuist met mij. Hij neemt me praktische dingen uit handen als ik het moeilijk heb. Hij luistert dag en nacht. Staat mee op na een nachtmerrie. Helpt me de weg naar het hier en nu te vinden als ik dat even kwijt ben. Laat zijn werk onmiddellijk vallen als ik hem nodig heb. Heeft nog nooit het vertrouwen in mij verloren. Ik kan overal met hem over praten, zelfs over zelfdoding toen ik het nog heel moeilijk had. Hij heeft een grenzeloos respect voor mij en mijn lijf. Hij laat me de waarde van het leven zien en leerde me daarvan te genieten.”

Tonnie is een man van weinig woorden op het podium. Daarom hieronder nogmaals het interview met Tonnie, dat eerder in de Helden Galerij te lezen was.

Tonnie, van harte gefeliciteerd met deze welverdiende Award

Interview met Tonnie van Deursen

Kun je kort vertellen hoe seksueel misbruik je relatie met jouw partner heeft beïnvloed?

Op vele manieren, ik heb echt haar vertrouwen moeten winnen in kleine stapjes. Haar dingen moeten leren. Zo poetste ze de vloer met een schuursponsje op de knieën en waste ze zichzelf met een schuursponsje en jif. Ook hebben we geen seksuele relatie in de zin zoals dat normaal is. We zijn wel intiem op onze eigen manier en daar kan ik mee leven. Er zijn ook tijden geweest dat ik erg bang ben geweest haar kwijt te raken. Ik lette altijd op, ook in de nachten.

Wat is volgens jou de belangrijkste aandachtspunten bij helen van seksueel misbruik?

Dat ze er over mag praten, dat mocht ze nooit van het GGZ. Wij hebben samen uren bij elkaar gezeten en ik heb haar laten praten, anders zou het haar kapot hebben gemaakt. Wat ook belangrijk is: kijk naar wat mensen kunnen. Het GGZ vertelde en legde de nadruk op wat ze niet kon, nooit op wat ze wel kon.

Welke tips zou je andere partners willen meegeven?

Heb geduld! Een afwijzing is niet persoonlijk bedoeld. Laat initiatief bij je partner en vooral: praat met elkaar. Ben er voor je partner, denk nooit ‘alweer daarover’ en zeg nooit: ‘laat het eens achter je.’

Wat zou je willen verbeteren rondom seksueel misbruik?

De hulpverlening, daar hebben we zoveel ellende mee gehad. Niet alleen voor Angélique maar ook voor mezelf. Zo kwam ik eens thuis en vond een afscheidsbrief. Ik was erg overstuur en een vriendin belde de huisarts. Terwijl de politie Angélique zocht zei de huisarts dat ik me niet zo moest aanstellen. En dat terwijl hij de situatie wist en ook wist hoe wanhopig Angélique was, door steeds maar falende hulpverlening. Soms belden we de crisisdienst, maar verder dan ‘ga maar een boek lezen’ kwamen die niet, ze kwamen niet eens. Dan bleef ik maar thuis van mijn werk. Het heeft me bijna mijn baan gekost.