De therapeut in het zonnetje is deze keer Ine Braaksma. Ine werkt in haar eigen praktijk ‘Voorbij woorden’ vooral ervaringsgericht. Haar achtergrond is vaktherapie Beeldend. Daarnaast heeft zij zich bekwaamd in EFT en andere lichaamsgerichte methoden. Wat drijft Ine Braaksma?
Wat heeft je gemotiveerd om therapeut te worden?
Tijdens mijn studiekeuze op de middelbare school laat ik me leiden door mijn verlangen om kinderen in moeilijke situaties te helpen. Ik overweeg me in te schrijven voor de studie (ortho)pedagogiek. Maar als ik in aanraking kom met de opleiding tot creatief therapeut realiseer ik me: “dat is een goede manier om met kinderen te werken, beelden maken in plaats van praten”.
Waar kwam dat verlangen vandaan?
Ik zie inmiddels dat er destijds een kind in een moeilijke situatie in mij zat. Toen had ik nog geen woorden voor wat er dwars zat. Ik voelde de hulpvraag wel, maar heb dan nog niet in de gaten dat die van binnen komt.
Is jouw reden om therapeut te zijn door de jaren heen veranderd?
Ik werk inmiddels 30 jaar als therapeut, met volwassenen en in die jaren heb ik enorm veel geleerd.
- Over de veerkracht van mensen, inclusief die van mezelf.
- Over wat nodig is om pijn te dragen, te verwerken en overstijgen.
- Over wat een therapeut wel en niet bij kan dragen en wat je als cliënt zelf te doen staat.
- Over de betekenis van trauma in een breder perspectief dan alleen dit leven hier en nu.
Die kennis en ervaring inzetten bij het begeleiden van anderen op hun levenspad geeft me voldoening. Plus ik vind het nog steeds heel boeiend om te zien hoe ieder mens op haar unieke wijze het leven ervaart en vormgeeft.
Wat maakt dat je juist lichaamsgerichte therapie doet?
Ik begin als creatief therapeut beeldend, omdat ik intuïtief begrijp dat woorden niet voldoende zijn om uit te drukken en te helen wat er in ons leeft. In het werken met cliënten, met name met trauma en rouwverwerking en in mijn eigen proces wordt mij duidelijk dat emoties zich afspelen in het lichaam. Beelden zijn net als woorden, een vertaling van sensaties in het lijf. Ik ben een steeds lichamelijker vorm van beeldende therapie gaan geven. Het lijf is een belangrijk onderdeel van ons geheugen, herinneringen liggen in ons lijf opgeslagen en worden in ons brein met elkaar verbonden.
Het lichaam is in feite leidend?
In ieder geval is beeld en woord niet genoeg voor een volledige verwerking, het lijf moet er in meegenomen worden. Vanuit die ervaring volgde ik diverse opleidingen om wat ik intuïtief begreep, theoretisch te onderbouwen. Ik ben me in lichaamsgericht psychotherapeutische werkvormen en andere lichaamsgerichte methoden gaan bekwamen. Daar komt gaandeweg nog een inzicht bij. Dat we naast een stoffelijk lichaam ook een energetisch of spiritueel lichaam hebben. Ook daar heeft trauma effect op en is heling nodig, dus ook daar verdiep ik me in en leer ik mee werken. Met de methode EFT komt dat voor mij allemaal samen.
Hoe werkt lichaamsgerichte therapie bij seksueel misbruik?
Alle trauma’s raken het lichaam, zelfs als het lichaam niet letterlijk aangeraakt word. Seksueel misbruik raakt ook nog letterlijk het lichaam, sterker nog, het raakt ín het lichaam. Een trauma is overweldigend, teveel om in het moment waarop iets gebeurt te verwerken, dus je verdringt het, vergeet het, zet het van je af. Bij seksueel misbruik verdring, vergeet en zet je dus ook je lijf van je af. Je splitst in hoofd en denken enerzijds en lijf en voelen anderzijds en je verblijft meestal voornamelijk in je hoofd.
Het lijf laat zich niet vergeten?
De in het lijf opgeslagen herinneringen beïnvloeden je gedrag en denken, ,Het lijf dringt zich op met gevoelens, pijn, vermoeidheid of ziekte en impulsen, die niet passen bij het hier en nu. Maar omdat je geen contact hebt met je lijf, ben je niet bewust van hoe je lijf je gedrag beïnvloed en kom je in van die situaties waarvan je achteraf zegt: “Ik weet dat ik het zo niet wil doen en ik weet hoe ik het anders wil, maar het is me toch weer overkomen”. Door stapje voor stapje de gevoelens van het lijf te verwerken en de storende gedachten van het hoofd te herzien, worden beide weer een geheel.
Vanuit de afsplitsing terug naar heelheid?
Precies! In het lijf en denken kunnen er overigens meer dan één afsplitsing ontstaan zijn, denk aan diverse innerlijke kinderen die je in je binnenwereld kunt ervaren. Ook die worden gedurende het behandelproces onderdeel van het geheel. Door lichaamsgericht te werken krijg je méér dan alleen het inzicht in wat er gebeurt is en waarom dat nu invloed op je heeft. Je kunt die invloed ook daadwerkelijk loslaten en dan beïnvloed het verleden het nu niet meer. De vermogens die je ontwikkelde om te overleven en die je in de weg stonden, kunnen dan een verrijking van je leven worden.
Welke interventie zet je vaak in en met welk resultaat?
Emotional Freedom Techniques, EFT, zet ik vrijwel iedere sessie in. Ik werk met een integratie van de methoden waarin ik ben opgeleid. Dat kunnen combinaties zijn van beeldend werken, lichaamsgericht werken, familieopstellingen werk, mindfullnes en EFT. Afhankelijk van wat in het moment het beste bij de cliënt en haar vraag past.
Hoe werkt dat met EFT?
Bij EFT klop ik op accupunctuur punten of de cliënt doet dat zelf. Het effect van dat kloppen is dat het zenuwstelsel van de cliënt van de ‘stressstand’ (sympathisch) switcht naar de ‘ontspannen stand’ (parasympathisch). De cliënt voelt dat als ontspanning. Tijdens dat kloppen richt de cliënt haar aandacht op een negatieve gebeurtenis en de lichamelijke sensaties die daarbij horen, zo roept zij zelf de stressstand op. Er zijn dus twee tegengestelde processen tegelijk gaande. Het effect van het kloppen is uiteindelijk altijd sterker.
Wat is het effect van die tegenstrijdigheid?
Het heeft te maken met de werking van het geheugen. Wanneer je herinneringen ophaalt, word die herinnering daarna opnieuw opgeslagen, mét de emotionele toestand waarin je je tijdens het ophalen bevind. Dus tijdens het herinneren verandert je herinnering. Als de aandacht van de cliënt dus gericht us op het trauma en de daarbij horende lichamelijke sensaties en ze voelt ze zich tegelijk ontspannen wordt de situatie veranderd in het geheugen opgeslagen. Dat maakt dat deze niet meer getriggerd kan worden. Dat wil zeggen het gedrag, denken en voelen kan niet meer onbewust beïnvloed worden door die oude gebeurtenis.
Klinkt als een krachtig hulpmiddel
Ja, gecombineerd met andere werkvormen maakt het die werkvormen ook krachtiger. Bij de combi EFT en familieopstellingen werk, maakt de EFT dat de resultaten sneller integreren. Door beeldend werken (tekenen) en EFT te combineren is het mogelijk om emoties of lichamelijke sensaties te verwerken waar iemand geen woorden, herkomst of betekenis bij weet.
Is het een zware therapievorm?
EFT wordt in het algemeen als minder zwaar ervaren als bv EMDR of Exposure, juist doordat de cliënt gedurende de sessies meerdere malen in de ontspannen stand terecht komt. Het werkt met kleine stapjes waardoor stress en ontspanning zich tijdens de sessie afwisselen. Je hoeft bij EFT niet over het seksueel misbruik te vertellen, je benoemt hooguit enkele kenmerken. Je richt steeds je aandacht op een klein onderdeel van het trauma en benoemt de sensaties die je in je lijf voelt, ik leid je daar doorheen.
Eitje?
Zeker niet. Minder zwaar wil niet zeggen dat het daarmee ‘makkelijk’ word. Die indruk kan je krijgen wanneer je EFT op het internet opzoekt, een aantal aanbieders benoemd het zo, ik vind dat niet terecht, een trauma verwerken is nooit makkelijk werk, met EFT word het wel minder zwaar.
EFT wordt ook wel doe-het-zelf therapie genoemd, wat vind je daarvan?
Het voordeel van EFT is inderdaad dat je het snel zelf op symptoom niveau kunt gebruiken. Na een een reeks sessies kun je het ook op oorzakelijk niveau op jezelf toepassen. Zo kun je zelf tussen de sessies aan je proces doorwerken en je hebt dan voor de rest van je leven beschikking over een techniek om emoties te verwerken. Zoals je een tandenborstel hebt, om je gebit fris te houden. Waarbij het wel zo is dat er altijd situaties en emoties zullen zijn die met zoveel weerstand en blinde vlekken gepaard gaan dat het verstandig is je dan even door een ervaren EFT behandelaar te laten begeleiden die er van buiten tegenaan kijkt. Zoals je ook naar een tandarts gaat.
EFT maakt je overigens niet emotieloos, zoals mensen soms denken. Elke emotie heeft een functie, in het moment dat er iets gebeurt. Wanneer je de emotie daarna niet verwerkt word het een oude emotie. Oude, onverwerkte emoties vormen een belemmering. Emotional Freedom Technique betekent dus: “techniek om jezelf vrij te maken van de belemmeringen van oude emoties”
Wat denk jij dat belangrijk is voor mensen om over jou te weten, voordat ze contact met je opnemen?
Belangrijk om over mij te weten is dat ik allerlei kennis en ervaring heb en dat ik tegelijk jóúw weg naar herstel en heling níet ken. Die weg vinden we samen. Ik breng mijn kennis en ervaring in, ik steun je, biedt je veiligheid, bij tijden zal ik leiden, de regie nemen op momenten die daarom vragen en jíj neemt de regie waar dat voor jou nodig is. Ik zal bij zijn in je pijn, wanhoop, boosheid, walging, schuld, schaamte, verwarring en verdriet en je door die emoties heen leiden, zodat jij er ook bij kunt zijn en ze los kunt laten. Jíj bent degene die de emoties voelt.
Therapie als een samenwerkingsverband?
Ja én het is jouw proces. Ik heb de kennis en ervaring met allerlei oefeningen, die je thuis in kunt zetten om je gevoel van veiligheid, ontspanning en veerkracht te vergroten. Ik heb de creativiteit om die oefeningen op jouw situatie aan te passen aan jou, aan de hand van wat we in de sessie tegenkomen, en jíj gaat ze thuis doen. Ik voed je met informatie, oefeningen, steun en aandacht en jíj proeft en geeft terug wat je niet past en neemt mee wat bij jou werkt. Kortom: besef dat in therapie zijn een samenwerking is die van jou inbreng en motivatie vraagt.
Wat als het je niet lukt om gemotiveerd aan de slag te gaan?
Motivatie kan ondergesneeuwd zijn onder lagen angst en weerstand (weerstand is bijvoorbeeld: ik wil die oefening wel doen maar het lukt niet, ik vergeet het, durf niet, vind de oefening irritant). Angst en weerstand horen erbij en daar werken we mee. Het seksueel misbruik heeft invloed op je persoonlijkheid. Een onderdeel daarvan is dat je motivatie regelmatig onder invloed van angst en weerstand niet voelbaar is. Voor mij is het belangrijk dat er ergens in jou, al is het maar in een deel van je, de wens is om het leven hier en nu ánders te leven en beleven en je leven in het verleden achter je te laten.
Meer over Ine Braaksma? Klik hier voor haar profiel.
Dimphy Boetzkes heeft een grote droom: dat passende therapie bereikbaar en betaalbaar wordt voor alle slachtoffers van seksueel misbruik. Dit is de reden dat zij haar boek heeft geschreven en een stichting heeft opgericht: 
Naast professionele hulp in de vorm van therapie, kunnen slachtoffers van seksueel misbruik behoefte hebben aan een vorm van contact met de misbruikpleger. Vaak hebben slachtoffers vragen. Bijvoorbeeld waarom het misbruik heeft plaatsgevonden.
