Wat is contextuele (lichaams) therapie? – Thea Peeters

De mens verstaan in zijn context

Wanneer een klant bij een contextueel therapeut komt, is het vaak niet op voorhand duidelijk of er sprake is van seksueel misbruik. Door aandacht te besteden aan de context van de klant wordt zijn of haar verhaal duidelijk. Daarbij komen kernmomenten als vanzelf ter sprake. Vaak komt de klant dan zelf met een verhaal over seksueel misbruik, al komt dat meestal niet in de eerste sessie.

Ontvouwen van het verhaal

Ernstige grensoverschrijdingen stagneren je emotionele ontwikkeling, waardoor je als het ware “blijft hangen in het verhaal / in slachtofferschap”. In de therapie plaatsen we het seksueel misbruik in de context wat betreft (leef)tijd, systemische dynamiek en verantwoordelijkheid. Hierdoor kunnen schaamte en schuldgevoelens verminderen. Dit geeft hernieuwde toegang tot de basisgevoelens (bang, blij, bedroefd en boos) en daarmee emotionele groei.

Bewustwording overlevingsmechanismen / -patronen

Met poppetjes verbeeld je je verhaal, in samenhang met de context. Dit maakt dat je je bewust wordt van deze samenhang. Je leert betekenis te geven aan gedragingen die gebaseerd zijn op overlevingsmechanismen. Gedrag heeft een positieve intentie (gehad) en door dit te leren zien, kun je jezelf (en anderen) ontschuldigen. Overlevingsmechanismen hebben vaak als doel:

  • Zien te overleven
  • Behoeden van anderen
  • Loyaliteiten
  • Afschermen van kwetsuren

Het (h)erkennen van je eigen overlevingspatronen geeft ruimte om opnieuw te kunnen kiezen voor verbinding met jezelf en je omgeving.

Het gebruik van lichaamstherapie in het contextuele werk

Mensen zijn uitgerust met vrijwel dezelfde regelmechanismen als dieren. Een dier laat spanningen los door bijvoorbeeld dingen af te schudden of in contact met een ander dier te gaan, troost te zoeken. Wij mensen beperken of blokkeren dit proces met het rationele deel van onze hersenen. We kunnen bijvoorbeeld ons ‘groot houden’ of ‘doorzetten’ en daarmee een volledige ontlading in de weg staan. Het lichaam slaat de spanning dan op en een blokkade ontstaat.

Afgesloten delen van lichaam bevrijden

Lichaamstherapie helpt om de verbinding te herstellen met de geblokkeerde delen van je lichaam. Allereerst wordt gewerkt aan het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn, aan stevigheid, waardoor er ruimte en draagkracht komt voor datgene wat zo pijnlijk en/of verdrietig is. Lichaamstherapie nodigt de bevroren spanning stukje bij beetje uit, los te laten. De beweging die er “toen” niet kon zijn, kan alsnog worden afgemaakt. Daarmee wordt de blokkade langzaam opgeheven.

Loslaten van vastgezette spanningen geeft ruimte

De ruimte die ontstaat, wanneer het opgeslagen trauma wordt opgeruimd, zorgt letterlijk voor opluchting. De mens wordt weer heel. Vanuit de ervaring van die heelheid ontstaat de mogelijkheid en ruimte voor nieuw gedrag. Oude patronen kunnen zo losgelaten worden en de verbinding met zichzelf en de ander wordt herstelt.

Casus: Miep (pseudoniem)

Miep heeft een burn-out. Ze neemt te veel verantwoordelijkheid op zich en het gaat niet goed in de samenwerking. Ze vertelt met hevige emotie: ‘Ik walg ervan dat ze (collega’s) het niet doen zoals het hoort!’ Ook geeft ze aan zichzelf waardeloos te vinden. ‘Ze zullen me wel liever kwijt dan rijk zijn’. 

We onderzoeken haar persoonlijke geschiedenis. Miep werd, op 15-jarige leeftijd, seksueel misbruikt door haar broer. Zij herkent dat dit de bron is van de heftige gevoelens op haar werk.

Het doel van de therapie:

Nadat de link naar haar context is gemaakt, formuleert Miep haar doel met de therapie: Miep wil heel graag van haar broer kunnen blijven houden. De relatie met hem is verstoord sinds haar 15e. Ze wil vrij worden in haar relatie met hem.

In de lichaamstherapie leert Miep, middels massages, haar lichaam weer te voelen en het tot het hare te maken. Ze gaat in dialoog met de pijnlijke en donkere delen in haar buik. Ze geeft ruimte aan haar boosheid en aan het daaronder liggende verdriet. Haar zelfvertrouwen groeit. Langzaam voelt ze zich gerechtigd om grenzen te mogen stellen.

We doen een rollenspel waarin ze zich voorbereid om haar broer aan te spreken op zijn verantwoordelijkheid voor zijn grensoverschrijdend gedrag. Wanneer zij dit gaat uitvoeren spreekt ze met hem ook een genoegdoening af. Dit leidt tot herstel van contact.

(De casus is in werkelijkheid natuurlijk veel complexer. Het is een klein fragment uit het werk, om een idee te krijgen over hoe contextueel werken in elkaar zit)

Geschreven door: Thea Peeters – Contextuele lichaamstherapie – Nuenen

Jeugdzorg en seksueel misbruik. Gemengde leefgroepen, ja of nee?

Jeugdzorg en seksueel misbruik. Gemengde leefgroepen, ja of nee?

Precies 2 javoorkant jeugdzorg boekar en 4 maanden na het verschijnen van mijn eerste boek bij Droomvallei Uitgeverij, verscheen gisteren mijn derde boek. Voor het eerst geheel in eigen beheer, bij uitgeverij Ivonne Meeuwsen. Een trots moment, want mijn bedrijf heet ‘… op eigen kracht’ waarbij op de puntjes iedereen voor zichzelf iets mag invullen. Voor mij is het nu even: ‘uitgeven’ op eigen kracht.

Een nieuwe stap

Het zelf uitgeven van een boek over de jeugdzorg is een grote stap voor me. Bij de droomvallei was ik al wel financieel risicodragend, maar nu ben ik ook inhoudelijk geheel eindverantwoordelijk. Hier ben ik naar toe gegroeid en dat voelt goed. Het voelt alsof ik steeds meer in mijn kracht kom te staan.

Op eigen kracht, maar niet alleen

Op eigen kracht betekent zeker niet dat ik alles alleen doe. Agnes is minstens medeplichtig aan het ontstaan van dit boek. Toen ik mijn tekst, zoals bijna alle teksten die ik produceer, aan haar voorlegde met een: ‘Ik heb een serie blogs geschreven vannacht’ en vervolgens doodmoe in slaap viel na een doorgewerkte nacht van ‘gezegend schrijven’, belde ze me ’s middags wakker met de woorden: ‘Dit zijn geen blogs, dit is een boek.’

Redactie, redactie, redactie

In dat stadium is de eerste fase van een boek voltooid. Dan duurt het nog maanden voordat er een product ligt dat klaar is voor publicatie. De ruwe tekst die er lag heeft nog vele redactierondes gehad. Klopt de volgorde van de thema’s? Kan dit stukje net wat scherper geformuleerd worden? Is dat niet te ongenuanceerd? Is die metafoor wel toereikend? Kan een leek dit snappen? Elk taalfoutje en elk tikfoutje eruit gesaneerd (hopen we). Pas dan heb je het begin van een boek.

Voorwoord

Wie vraag je om een voorwoord te schrijven voor een boek over jeugdzorg en seksueel misbruik? Ook hierin zijn vele keuzes denkbaar en daarin moet en mag je ook best strategisch denken. Het is wel de bedoeling dat het boek door veel mensen gelezen wordt. Uiteindelijk valt de keuze op Carla Rus, psychiater en traumaspecialist die veel kennis heeft juist over seksueel misbruik en jeugdzorg. Zal het boek bij haar in de smaak vallen? Gelukkig zegt ze meteen en enthousiast ja!

Flaptekst

Een mooie quote voor op de achterflap van iemand uit het veld is ook nooit weg en strekt tot aanbeveling. Via Carla Rus komen we in contact met Fier! Een prachtig initiatief dat zich onder andere hard maakt voor seksespecifieke, gespecialiseerde opvang van kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt. In een parallel proces blijkt Anke van Dijk een artikel te schrijven over precies dit thema, waarin ze naar aanleiding van ons contact mijn boek ook al noemt. Een quote voor de flaptekst is snel gevonden in haar lovende woorden.

Cover eromheen en klaar?

Ook in het ontwerp van een cover gaat veel tijd en energie zitten. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat Agnes mijn boeken wil vormgeven. Daarmee neemt ze mij ongelofelijk veel werk uit handen. Toch moet er ook in dit stadium nog van alles afgestemd worden. De coverfoto zoeken uit honderden foto’s, welke foto geeft het juiste beeld. Nieuwe portretfoto’s maken want ook die moeten passen. Een reeks concept-covers passeert de revue voordat we de definitieve keuze maken.

Vormgeving

Een deel van het beslissingsproces rondom een boek is ook vormgeving. Hoe groot wordt het boek? Hoe dik wordt het? Willen we witte bladzijdes of off-white, glimmend of mat, dik of dun. Contact met drukkers: welke drukker kan wat we willen? Met welke drukker kunnen we direct contact hebben en krijgen we het gevoel dat ze snappen wat wij bedoelen, ook als we het nog niet heel goed kunnen uitleggen.

Uitvoering

Naast de beslissingen over lettertypen, vormgeving, voorwoord en flaptekst is er ook nog de uitvoering. Het is bepaald een vak om een document goed aan te leveren aan de drukker en elke drukker heeft zijn of haar eigen setje aanleverspecificaties. Je kunt dus pas echt aan de slag met de uitvoering als de drukker gekozen is. Ook hierin is Agnes onmisbaar.

Proefdruk

Als alles klopt, als de teksten compleet zijn en op de juiste manier in bestand gezet. Als de cover ontworpen is en de foto’s op de juiste manier zijn opgeslagen. Als alles conform de specificaties van de drukker klaar staat, is het tijd voor de proefdruk. En dan is het wachten op de post. Dan kan een week lang duren en eigenlijk is het maar goed dat we druk zijn met alles rondom de lancering.

De laatste wijzigingen

De laatste wijzigingen en twijfels: Moet er niet toch een andere foto op? Moet er daar nu wel of niet een voetnoot? Klopt de tekst op de achterflap met de inhoud van het boek? Alles nog een keer doorlezen en elk detail nog eens onder de loep nemen. Gelukkig geen taal of type-fouten meer gevonden. Laten we hopen omdat ze er niet in staan, niet omdat we ze over het hoofd zien. En dan is het tijd om de opdracht te geven: Druk de eerste oplage maar!

Nu komt het belangrijkste

Het belangrijkste komt nu en daar hebben we maar beperkt invloed op. Hoe zal het boek ontvangen worden? Wat zal de lezer er van vinden? Zal het boek de lezer bereiken?

De lezer, dat ben jij!

Wil je graag het boek ontvangen? Dat kan natuurlijk. Voor 10 euro, plus 3,18 euro verzendkosten sturen we het naar je toe.

Bestel het boek hier

Op bezoek bij Carla Rus, psychiater en traumaspecialist

Carla Rus, psychiater en traumaspecialist

Het is maandag 4 mei 2015 en wij zijn onderweg naar Carla Rus. Vier mei is ook traditioneel dodenherdenking, maar daar zijn we niet mee bezig. Tot we in de buurt van Den Haag zijn. De vlaggen hangen half stok, veel meer dan we in Arnhem gewend zijn.

Carla Rus woont vlak achter de duinen in een stad die bij mij gemengde gevoelens oproept. Tenslotte ben ik hier opgegroeid, maar ook 7 jaar van mijn leven seksueel misbruikt. Zelfs al is het inmiddels meer dan 30 jaar geleden en heb ik mijn verleden goed verwerkt, iets van die spanning kleeft nog aan Den Haag.

Uitwaaien bij Kijkduin

We gaan eerst met de hond naar het strand, wandelen en lunch met een kop koffie bij een strandtent. Het uitwaaien doet mij goed, het is de laatste tijd erg druk en een dagje strand is precies wat we nodig hebben. Het weer werkt zelfs mee en de hele dag schijnt de zon.

De ontmoeting met Carla Rus

De ontmoeting met Carla Rus is de kers op de taart. Van een afstand ben ik al enige tijd fan van haar, sinds ik haar filmpje op youtube zag en haar persoonlijke verhaal op ‘De pen als lotgenoot’ over haar ervaringen las. De spanning die ik onderweg voel over het ‘in Den Haag zijn’ slaat om naar een prettige spanning. Hoe zal de ontmoeting verlopen?

Carla verwacht ons al en staat te stralen. Ze kijkt echt naar mensen en benoemt wat ze ziet: ‘Wat mooi dat je oorbellen met je shirt matchen, dat kleurt ook mooi bij je ogen’. Ze neemt ons van top tot teen op en wij doen hetzelfde. Deze ontmoeting is lang in de maak geweest.

Carla Rus schreef het voorwoord

Ik benaderde Carla Rus ergens in januari om het voorwoord te schrijven voor mijn nieuwe boek dat op 26 juni gelanceerd wordt. Zij reageert enthousiast en vindt het zelfs een eer. In het gesprek blijkt dat zij net zo fan is van mij, als ik van haar.

Gelijkgestemde zielen

Carla is net als ik iemand die verbanden ziet tussen de dingen. Al snel zijn we geanimeerd in gesprek en vergeten we de tijd. Over de jeugdzorg, over seksueel misbruik, maar ook over de oorlog en hoe het vroeger was. Vooral het verhaal dat haar ouders ingrepen toen een kind in hun dorp misbruikt werd, maakt indruk.

Seksueel misbruik in vervlogen tijden

‘Mijn moeder had een slechte rug en daarom had zij een hulp in de huishouding in dienst. ’s Morgens kwam ze om een uur of negen en ’s middags om 3 uur ging ze weer naar huis. Het viel mijn moeder op dat ze bij de thee om 3 uur vaak zat te dralen. ‘Het lijkt wel alsof je niet naar huis wil’. In het gesprek dat volgde kwam het hoge woord er uit: Haar vader pleegde incest met haar. ‘Maar meidje, dan kun je niet naar huis hoor, niet totdat het daar weer veilig is.’ Het meisje bleef en de vader van Carla ging met de dokter en de dominee naar de betreffende vader. Aldaar bleek dat 7 van de 9 kinderen onder de man te lijden hadden gehad, de jongste twee (nog) niet. De man werd opgepakt en de vrouw werd opgevangen.’

‘Dat zorgvuldig kijken naar mensen, dat heeft ze van haar moeder,’ denk ik als ze dat vertelt.

Carla Rus en Ivonne Meeuwsen

De impact van seksueel misbruik op zwangerschap

Seksueel misbruik heeft impact op zwangerschap

Seksueel misbruik heeft een grote impact op zwangerschap. Veel vrouwen weten niet dat tijdens de zwangerschap, de bevalling of het kraambed het seksueel misbruik verleden een grote rol kan spelen. Ook weten ze niet wat ze hierin mogen en kunnen verwachten van een verloskundige.

zwijgen

Wij, Joanne de Kat en Hanna van Meijeren, zijn twee verloskunde studenten. We hebben onderzoek gedaan naar de lichamelijke en psychische gevolgen van seksueel misbruik voor de zwangerschap, de bevalling en het kraambed. Ook hebben we gekeken naar de verloskundige begeleidingservaring van vrouwen die seksueel misbruikt zijn. Hieronder volgens onze belangrijkste conclusies uit het onderzoek

Lichamelijke gevolgen

De lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik die tijdens de zwangerschap een rol kunnen spelen zijn:

  • verhoogde kans op risicogedrag (alcoholgebruik of roken)
  • moeite hebben met de medische onderzoeken en controles
  • extreme misselijkheid
  • blaasontstekingen
  • eetstoornissen
  • verhoogde kans op vroegtijdige weeën
  • vaginisme, verkramping in het bekkenbodem gebied

Psychische gevolgen

De psychische gevolgen die tijdens de zwangerschap, bevalling en daarna voor problemen kunnen zorgen zijn:

  • extreme angst (voor onderzoeken, voor de baring, voor moederschap)
  • angsten over de moeder en kind-binding
  • herbelevingen tijdens de baring (controleverlies in het bekkengebied)
  • dissociatie
  • verstoorde lichaamsbeleving, haat voor het lichaam
  • niet goed om kunnen gaan met hevige emoties
  • depressieve gevoelens
  • verhoogde kans op postpartum depressie
  • post traumatische stress stoornis

“De ervaringen van de bevalling (…) en de periode erna heb ik als uh.. traumatisch ervaren”.

 

Wat doet de verloskundige eraan?

Uit het onderzoek blijkt dat er door verloskundigen en cliënten nog te weinig gesproken te worden over seksueel misbruik. Dit komt deels doordat er op seksueel misbruik nog steeds een taboe rust en deels doordat de cliënten (en verloskundigen) niet altijd weten welke impact seksueel misbruik kan hebben op de zwangerschap, bevalling en het kraambed.

Vragen naar negatieve seksuele ervaringen

Sinds 2007 vragen verloskundigen standaard bij de intake naar een negatieve seksuele ervaring. Op deze manier proberen ze klanten uit te nodigen om het seksueel misbruik bespreekbaar te maken. Alleen als het seksueel misbruik bekend is, kan de begeleiding tijdens de zwangerschap hierop worden aangepast. Uit de ervaring van een enkeling bij wie seksueel misbruik wel uitgebreid van te voren besproken is, blijkt dat er minder klachten zijn, vooral als de verloskundige begeleiding daadwerkelijk is aangepast.

“Ik maakte het direct bekend… (…).. en.. zij gingen daar ook gelijk goed mee om.. (…) toen kwam er direct ook heel veel op.. en dat was ook direct van.., hoe wil je dat zien eigenlijk.. Ze begon er ook direct over, dat het bekend is..(…) dat was eigenlijk wel heel fijn hoe ze dat deden.. dat vond ik wel.”

 

Vooraf is beter dan achteraf

In dit onderzoek bleek dat de meeste vrouwen pas achteraf beseften welke invloed hun verleden heeft gehad op het krijgen van een kind. Dat is jammer want met aangepaste begeleiding had hen wellicht veel leed bespaard kunnen blijven. Alle vrouwen in het onderzoek gaven aan dat zij een aangepaste begeleiding hadden willen krijgen.

Wat is van belang in de begeleiding?

Wat de onderzochte vrouwen van belang vonden in de verloskundige begeleiding is:

  • het bespreekbaar maken van seksueel misbruik
  • uitleg over de impact van seksueel misbruik
  • een vertrouwensband
  • een luisterend oor
  • het serieus nemen van de wensen
  • persoonlijke betrokkenheid van de verloskundige
  • uitleg bij alle handelingen die de verloskundige verricht
  • een coachende rol van de verloskundige

Bij de vrouwen van wie het seksueel misbruik bekend was bij de verloskundige, was er over het algemeen sprake van een positieve begeleidingservaring. De verloskundige stemde dan zijn of haar zorg af op de wensen van de cliënte.

“Het deed mij goed om te horen dat ze zei, dat ze mijn signalen zou volgen, zeg maar.. en dat ze mijn, mijn tempo zou volgen”.

Voor een enkeling was de zwangerschap zelfs een helende ervaring:

“Ik oordeel mijn lichaam vaker dan ik moet veroordelen, omdat ik de schuld bij mij leg.. En op het moment dat ik beviel en het kindje bij mij in mijn buik groeide.. dan.. ik heb daar wel respect voor gekregen.. voor mijn lichaam..”

 

Wat mag je verwachten van de verloskundige

Als je als vrouw seksueel misbruikt ben, mag je verwachten van de verloskundige dat:

  • je dit bij hem of haar, in vertrouwen, bespreekbaar kunt maken
  • de verloskundige zijn of haar zorg aan jou zal aanpassen
  • je advies kan geven over mogelijkheden van andere hulpverlening met wie je seksueel misbruik kunt bespreken

Het doel van al die zorgvuldigheid is dat je, ondanks de impact die seksueel misbruik met zich mee kan brengen, een onvergetelijke mooie ervaring krijgt wanneer je moeder wordt.

Advies aan verloskundigen

Vragen naar Negatieve Seksuele Ervaringen is al een tijdje gemeengoed. Wat er aan begeleidingswensen vanuit de klant ligt is helder en eenduidig uit dit onderzoek gekomen:

  • uitleg over de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap
  • luisteren naar de wensen van de klant
  • een coachende rol voor de verloskundige
  • voorzien in een goede doorverwijzing waar nodig

Advies op basis van dit onderzoek

Het zou mooi zijn als:

  • er (bij) scholing ontwikkeld wordt voor verloskundigen over de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap
  • een informatiefolder ontwikkeld wordt waarin de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap in heldere bewoordingen wordt uitgelegd.
  • verloskundigen zich zouden specialiseren in de begeleiding van zwangeren met een verleden van seksueel misbruik
  • verloskundigen een netwerk van coaches en begeleiders hebben waar zij hun klanten naar door kunnen verwijzen

(Door: J. de Kat en M.H. van Meijeren, vierdejaars verloskundestudenten)

Inmiddels heb ik naar aanleiding van o.a. dit onderzoek en een vervolgonderzoek een boek geschreven: Zwangerschap na seksueel misbruik. Hier verkrijgbaar

Kijk in de ogen van je kind!

Mijn verhaal voor ouders waarvan hun kind seksueel is misbruikt

Ik was acht jaar toen het seksueel misbruik bij mij begon en het duurde ruim zeven jaar. Er waren dagen en jaren dat het vaak gebeurde en jaren dat het minder vaak gebeurde. Het was er altijd. We leven dan eind jaren 60 begin 70. De begintijd van de welvaart. Ouders zijn druk bezig met de opbouw van de economie, maar ook in hun eigen huiselijke omgeving willen ze meer en beter. Verliezen ze daarom de werkelijkheid van het welzijn van hun kinderen uit het oog? Vele jaren later, met meer kennis en informatie uit de media, worden kinderen soms nog niet goed in hun ogen gekeken.

Wat ik destijds anders had willen zien

Misschien kan ik als seksueel misbruik slachtoffer een klein beetje bijdragen door te vertellen hoe ik het destijds anders had willen zien. Wat pijn heeft gedaan is dat mijn omgeving met de belangrijkste mensen, waarop ik als kind zou moeten kunnen bouwen en vertrouwen, mijn ouders, niet datgene konden doen of geven wat op dat moment heel belangrijk voor mij was.

De dader palmt mijn ouders in

Mijn dader is de buurman, een vrijgezel van rond de vijftig jaar, die om de hoek woont. Een vriend van de familie. Hij komt vaak even langs en wint het vertrouwen van mijn moeder. Hij is heel goed met het inpalmen van moeders. Hij is lid van een kerk, zingt in het koor, een goede prater, voortreffelijke gastheer en kent daardoor heel veel mensen en hun kinderen. Met mooie beloftes ga ik met hem mee. Leuke uitjes, lekkere dingen eten, mooie cadeautjes, kortom vele gezellige middagen. Op latere leeftijd mag ik zelfs s`avonds mee naar het theater.

Het seksueel misbruik tussen de gezellige dingen

Tussen al die leuke gezellige dingen door, worden er seksuele handelingen verricht. Het bekijken van mijn blote lijfje, het betasten, het dicht tegen zich aandrukken, het samen in bad gaan …. verschrikkelijke ervaringen voor mij. De eerste keer ben ik in shock. Ik weet niet goed wat er gebeurt en vraag me af: ‘heb ik het nou echt meegemaakt of heb ik het gedroomd?’ Eerst lijkt het onschuldig en ik denk als kind ‘wat raar dat ie aan mijn billen zit. Hij is ook aardig en komt bij ons thuis, dan zal het wel goed zijn’. De seksuele handelingen gaan verder en zijn niet meer zo onschuldig. En dan is het te laat. Het kleine meisje dat ik ben, heeft geen keus meer, ik kan niet meer terug. Opeens zeggen dat ik dit niet wil en te ver vind gaan is voor mij een stap te ver. De dader heeft al lang de macht over mij.

Kinderoplossingen

Een kind legt zich heel snel neer bij een situatie en als er geen oplossing komt, dan lost een kind het zelf op. Een kind gaat zich aanpassen en creëert een overlevingsmechanisme, want een andere oplossing is er niet. Ik besluit te zwijgen, want: ‘Als ik iets ga zeggen tegen pappa en mamma, dan geloven ze me niet, Oom Piet is hun vriend!’

Jarenlange overleving

Jarenlang pas ik mij aan en heb ik het overleefd. Nu is mijn overlevingsmechanisme mijn valkuil geworden en daar kom ik slecht van af. Nog steeds voel ik me bekeken, nog steeds ben ik bang voor intimiteit, nog steeds heb ik moeite met vertrouwen, nog steeds die angst….

De band met mijn ouders

Ik heb een oppervlakkige band met mijn ouders. Er is nooit een hoog knuffelgehalte geweest, nooit een goed gesprek, nooit deelden mijn ouders hun problemen. Ook ik werd moeder en ben daar bewust anders mee omgegaan. Het knuffelen met je baby, peuter, kleuter. Kijken hoe je baby reageert op je zachte handen op z’n bolletje, of je lieve stem. Op die manier leer je je kind kennen en ontstaat er een band. Probeer je als ouder eens kwetsbaar op te stellen, deel eenvoudige probleempjes met je jonge kind en bespreek ingewikkeldere zaken met oudere kinderen. Dat maakt het niveau gelijk.

Flink zijn en niet zeuren

In mijn jeugd moest ik sterk zijn, niet ziek zijn, geen pijntjes, geen emotie. Ik durfde niet te huilen waar anderen bij waren. Ik durfde niet te vertellen dat ik op school gepest werd. Bang voor de `niet zeuren mentaliteit`.

De band met mijn kinderen

Ik heb mijn kinderen meegegeven dat ze alles bespreken kunnen. Voor alles is een oplossing. Mijn zoon en dochter verschillen van elkaar zoals nagenoeg alle broers en zussen. Vroeger bij ons thuis was dat niet anders; mijn oudere zus verschilt ook in karakter met mij. Zij heeft altijd veel aandacht gevraagd en gekregen. Ik was stil en zelfstandig, dus “die zal wel geen aandacht nodig hebben”.

Eén op één aandacht is noodzakelijk!

Dat ik geen aandacht nodig had, is dus niet waar! Juist die kinderen die sterk de-kat-uit-de-boom kijken, hebben die één op één aandacht hard nodig. Het kan zijn dat ze langer moeten nadenken over iets wat gezegd wordt, dat ze een persoon niet mogen en er geen vertrouwensband kan ontstaan. Vraag rustig waarom er niet wordt deelgenomen aan het gesprek, vraag rustig of het begrepen wordt, of zeg dat je bereid bent even te praten, of om te praten als het kind zover is. Probeer zoveel mogelijk oogcontact te maken en die aandacht te vangen.

Zelfs als het kind wegloopt, blijf in de buurt

Het kind zal misschien kwaad worden, boos weglopen, maar denkt er wel over na. Er is toch een belangrijk deel aandacht geweest, het kind heeft even warmte kunnen voelen. Op die manier wordt er vertrouwen gecreëerd. De kans dat een kind zijn gevoelens van angst laat zien, is dan vele malen groter.

Pas op met woede naar de daders

Ik kan me nog heel goed herinneren dat mijn vader zich woest uitsprak over een dader van seksueel misbruik, wat destijds in het nieuws was. Mijn vader zei dat ie die vent zou vermoorden als er zoiets met zijn dochters zou gebeuren. Ik ben daar heel erg van geschrokken en heb met mezelf afgesproken dat ik het nooit, maar dan ook nooit, zou vertellen. “Veronderstel dat mijn vader oom Piet dood maakt, dan is dat mijn schuld” heb ik destijds tegen mezelf gezegd.
Het had veel beter geweest als er over gepraat werd. Dat ze het erg vonden, dat je ouders je altijd kunnen helpen en er geen veroordelingen zijn.

Eén keer is er naar gevraagd

Slechts één keer is me gevraagd of oom Piet rare dingen met me deed, nota bene door mijn oma en niet door mijn moeder. Uiteraard heb ik haar uitgelachen en gezegd “nee natuurlijk niet”. Die vraag had me vaker gesteld moeten worden en ook door mijn moeder. Op een bezorgde manier, met de uitleg erbij dat ze het niet erg zou vinden als ik het haar zou vertellen, dat ze van me houdt en gaat zorgen dat het gaat stoppen. Maar ja, dat is alleen mogelijk als je als ouder vermoedens hebt. Mijn moeder had destijds totaal geen vermoedens. Beetje naïef om je dochter mee te geven aan een vrijgezelle buurman. Helaas zijn er ook lotgenoten die misbruikt zijn door hun vader of opa, dus ja wie moet je nog vertrouwen.

Waarschuwen voor ‘kinderlokkers’ heeft geen zin

Toen ik op een leeftijd kwam dat ik alleen naar school mocht en alleen mocht buitenspelen, heeft mijn moeder wel gewaarschuwd voor `kinderlokkers` (die term was toen heel gewoon). Ze zei dat ik niet met vreemde mannen mee mocht gaan. Beetje weinig informatie denk ik nu. Mijn dader was geen vreemde man die kenden we heel goed.

Vreemde mannen zijn niet vreemd, vertel kinderen de waarheid

Vreemde mannen zijn niet meer vreemd als ze een lief praatje maken met een kind over bijvoorbeeld een klein hondje of poesje wat ze in hun auto hebben liggen. `Groomen` gaat heel snel. Vertel kinderen liever de waarheid: Dat er mannen zijn die heel aardig zijn en dat ze daarna heel graag aan je blote lijfje willen zitten. Het is veel beter om kinderen eenvoudig uit te leggen hoe belangrijk hun eigen blote lijfje is. Dat dat lijfje van hen zelf is en zij daar de baas over zijn. Niemand anders mag daar zomaar aanzitten. Bespreek dit soort dingen terwijl je hen helpt met zichzelf wassen bijvoorbeeld. Niks is zomaar vanzelfsprekend. Op latere leeftijd is het praten over seksualiteit dan ook wat makkelijker, kinderen hebben dan al de ervaring dat het geen raar onderwerp is.

Trots op mijn kinderen en op mijn rol als moeder

Als moeder van twee volwassen kinderen heb ik het goed gedaan. Ik heb mijn eigen angsten niet overgebracht op mijn kinderen. Ik heb ze niet krampachtig achterna gelopen. Ze zijn fantastisch groot geworden, mede dankzij hun vader. Kinderen opvoeden is geen eenvoudige taak, zeker niet als je kind seksueel is misbruikt. Bedenk dat de gedachtes van een kind veel in het hier en nu zijn. Met de juiste woorden en aandacht raakt de negatieve ervaring sneller op de achtergrond. Het helpt als je begrepen wordt door je vader en moeder en door instanties. Het helpt als je ouders voor je opkomen, zeker als er twijfel in het spel is, met name bij instanties, school of psychiatrie.

Het allerbelangrijkste is het gevoel van beschermd worden

In een warm veilig nestje met thee, koek en snoep is het heel goed vertoeven. Dat geeft het kind het vertrouwen dat het probleem wordt opgelost, dan kan het weer bij zijn of haar eigen gevoel komen en dat is waar het om gaat.

Jeugdzorg en seksueel misbruik – waarom veilig thuis niet veilig is

Jeugdzorg en seksueel misbruik

In een vlaag van inspiratie heb ik in 2015 een boek geschreven over de jeugdzorg. Helaas heeft het nog niets aan actualiteit ingeboet. Het heet:

‘Jeugdzorg en seksueel misbruik. Gemengde leefgroepen, ja of nee?’

Hoe ziet het boek eruit?

Het boek heeft 48 pagina’s. De cover is wederom ontworpen door Agnes, met een prachtige foto van een kunstwerk op de voorkant. Klik op het boek als je het wilt aanschaffen.

voorkant jeugdzorg boekWaarom een boek over de jeugdzorg?

Kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt worden opgevangen in leefgroepen die hun veiligheid niet kunnen garanderen. Daarmee komen ze in een situatie die een hoog risico voor hernieuwd seksueel misbruik genoemd kan worden.

Kinderen worden opgesloten met daders

Jonge daders en jonge slachtoffer worden in gemengde groepen opgenomen. Toezicht is er nauwelijks en jeugdzorgmedewerkers zijn onvoldoende geschoold in het herkennen van seksueel misbruik. Waardoor zelfs extreme uitwassen als seksueel misbruik door jeugdzorgmedewerkers geen uitzondering is.

Jeugdzorg heeft geen zicht op de effecten van seksueel misbruik

De korte termijneffecten van seksueel misbruik leiden vaak tot subassertief gedrag in de groep, maar ook vaak tot seksueel wervend gedrag. Wanneer dit niet herkend wordt door jeugdzorg als een gevolg van seksueel misbruik, in plaats van jeugdig experimenteergedrag, leidt dit onvermijdelijk tot verhoogd risico op revictimisatie.

Ook nu jeugdzorg veilig thuis heet, kunnen ze dat net niet bieden

De jeugdzorg is niet veilig omdat er te weinig gericht opgeleid personeel is. Kinderen hebben nog steeds geen slot op hun deur, om zichzelf een beetje veilig te voelen. Een leefgroep is bovendien zeker geen thuis te noemen. Een kind uit huis plaatsen is een kind traumatiseren. Een kind overplaatsen is een hertraumatisering.

Oplossingen voor de jeugdzorg

De oplossing voor de problemen in de jeugdzorg is er niet, het zal op alle fronten verandering behoeven. In dit boek dus ook geen pasklare oplossingen, maar wel de vinger op de zere plek én suggesties voor hoe met name voor seksueel misbruikte kinderen een basis van veiligheid gecreëerd kan worden.

Bestellen?

Het boek is te koop via: onze eigen boekenwinkel

Wat is Regressietherapie?

Wat is Regressietherapie?

Regressietherapie is één van de werkwijzen uit de hypnotherapie. Hypnotherapie gaat er van uit dat klachten en problemen hun oorzaak vinden in het onderbewustzijn. Het is aangeleerd gedrag met bijkomende automatische reacties, dingen die als het ware een reflex zijn geworden. Omdat de oorzaak in het onderbewuste ligt, is het lastig om de problemen met behulp van een ‘bewuste’ therapievorm aan te pakken.

Hypnotherapie werkt met het onderbewuste

De hypnotherapeut helpt jou je onderbewustzijn aan te spreken en dit op positieve wijze te beïnvloeden. Je ruimt obstakels op en krijgt nieuwe of betere inzichten in je gevoelens, ervaringen en mogelijkheden. Ook leer je op een andere manier te zoeken naar oplossingen.

Technieken binnen hypnotherapie

Binnen hypnotherapie kun je kiezen voor diverse technieken, waaronder hypnose & lichte trance, ontspanningsoefeningen en regressie. De manier waarop je problemen zich in het dagelijks leven presenteren, geeft vaak een goede aanwijzing over hoe en wat het beste als eerste behandeld kan worden. De therapeut zal altijd met je overleggen welke techniek jij wilt, dat hij of zij inzet.

Een voorbeeld van regressietherapie bij seksueel misbruik

S. komt bij mij met de klacht: ‘Ik durf geen contacten aan te gaan. Ik ben bang om afgewezen te worden.’ Ik stel voor dat we een regressiesessie gaan doen. Wat je doet bij regressietherapie is je onbewuste oude ervaringen naar het bewustzijn halen. Daarvoor gebruiken we een zogenaamde MEL-brug. De letters MEL staan voor Mentaal, Emotioneel, Lichamelijk.

Hoe werkt een MEL-brug?

Ik zeg tegen S.: ‘Concentreer je en stem je af op een gedachte die verband houdt met je probleem’ Vrij snel komt bij hem boven: ‘Ik hoor er niet bij’. (M)
Mijn tweede instructie is om contact te maken met een gevoel wat ermee verbonden is’: ‘Ik voel angst.’ (E)
De derde vraag gaat over zijn lichamelijke sensaties: ‘Ik voel me klein worden. Ik verkramp helemaal, ik ben verstijfd. Ik voel druk op mijn borst en mijn ademhaling gaat heel snel en ik zit de hele tijd met mijn vingers te frunniken.’ (L)

Wat wil je bereiken?

Deze combinatie roept de ervaring in zijn geheel (met gevoel, gedachten én lichaamsbewustzijn) op in zijn bewustzijn. Voordat we daarmee aan de slag gaan, verken ik met S. wat hij zou willen bereiken: ‘Dat ik met vertrouwen een gesprek aan kan gaan.’ 

Over de MEL-brug naar het verleden

De gevoelens, beelden en/ of lichamelijke gewaarwordingen die je op deze manier oproept zijn gekoppeld aan een oudere ervaring, die te maken heeft met het probleem dat je nu ervaart. Je gaat via de MEL-brug naar die oude ervaring. Dit noem je een ´herbeleving´.

Hoe ervaar je zo’n herbeleving?

De manier waarop je een oude ervaring herbeleeft, hangt af van hoe jij in elkaar zit. Sommige mensen zien beelden, anderen voelen meer emotie, sommige mensen horen of weten wat er gebeurt. Ook geluiden, geuren en lichamelijke sensaties zoals warmte, kou e.d. kunnen deel uitmaken van herbeleving. Hoe je dit beleeft maakt eigenlijk niet zoveel uit. Het gaat om wat er daarna gebeurt.

Uiten en verwerken

De regressietherapeut helpt je met het uiten en verwerken van de angst, het verdriet, de woede of pijn die bij je naar boven komt. Je komt er achter wat de de oorsprong is van je ideeën over jezelf of de wereld (zoals bijv. ‘Ik ben niet goed genoeg’ of ‘het is niet veilig om jezelf te zijn’). Als je dat eenmaal doorziet, kun je bewust kiezen om deze ideeën los te laten. Aan de hand van zijn MEL-gegevens roept S. de angstige gevoelens bij zichzelf op om er mee te werken. Daarna gaan we terug in de tijd.

Volledig bewustzijn bij regressietherapie

Tijdens het proces van herbeleven blijf je volledig bewust van wat er gebeurt en waarom. Zo krijg je inzicht in de ervaring uit het verleden en hoe deze verband houdt met je problemen in het heden. S. komt via de MEL-brug uit bij een incident in zijn jeugd. ‘Ik ben een jaar of 12 en ik word betast door een man. Het is een bekende van de familie. Ik durf er met niemand over te praten. Ik ben bang om ervoor veroordeeld te worden en ik schaam me heel erg, want ik vond het nog lekker ook.’

Ontkoppelen van ‘foutieve’ verbindingen

In gesprek hierover komt S. er achter dat hij door dit incident een foutieve (onwenselijke) koppeling heeft gemaakt tussen seks en de lichamelijke sensaties die door strelingen ontstaan. Dat zorgt voor veel problemen in zijn leven. Maar ook komt hij er achter dat de angst die hij had om over zijn ervaringen te praten iets van vroeger is. Hij heeft nu de keuze om zijn angst los te laten in nieuwe sociale contacten.

Resultaat van regressietherapie

Het slagen van de regressietherapie is afhankelijk van of je bereid bent je oude overlevingsmechanismen los te laten en te accepteren dat je geen slachtoffer bent van het leven. Dat je van al je ervaringen, hoe moeilijk ook, kunt leren en groeien in wijsheid en liefde voor jezelf en anderen.

Regressietherapeuten op deze site

Deze blog is geschreven door Hellen Chotkoe, een van de regressietherapeuten op deze site. Zoek je een regressietherapeut met ervaring met hulp na seksueel misbruik? Op deze site staan:

Wytske Jonas – Den Haag

Wat is ‘De Helende Reis’?

Wat is ‘De Helende Reis’?

In de serie ‘Wat is …’ vandaag een verhaal over ‘De helende reis’, een therapeutisch concept van Brandon Bays.

De Helende Reis

De Helende Reis is een reis in je eigen binnenwereld waar onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden de kans krijgen te worden afgerond. Tijdens de reis maak je contact met je eigen bron van wijsheid en pure liefde. Van daaruit bezie je je eigen leven/verleden heel anders. Het bijzondere aan De Helende Reis is dat het ook spiritueel helend is, omdat bij De Helende Reis ook het aspect van vergeving aandacht krijgt.

Na De Helende Reis kun je anders naar jezelf en ook naar je omgeving kijken

De klacht waarmee K. binnenkomt is dat ze intens moe is en toch niet goed slaapt. Inslapen gaat nog redelijk goed, maar het doorslapen is een ramp. Ze kan daardoor niet goed meer functioneren, dat slechte slapen is er langzaam ingeslopen. Bij de intake vertelt ze, van de hak op de tak, over van alles waar ze tegenaan loopt in haar werk en over haar jeugd. Dat ze veel is gepest, ze voelde en voelt zich eenzaam en onbegrepen.

Na een tijdje komt het hoge woord eruit: Seksueel misbruik

Tijdens de sessies groeit het vertrouwen en later vertelt ze over haar seksueel misbruik verleden, wat ze steeds geheim heeft gehouden. Ze schaamt zich dat haar broers vieze dingen met haar deden, al toen ze nog heel klein was. Haar ouders wisten ervan en lieten het gebeuren. Dat ze dit geheim eindelijk delen kan, geeft al veel ontspanning, rust en ruimte.

Dat vergeef ik ze nooit!

Tijdens de  3e sessie roept K. recht uit haar hart: ‘en dat vergeef ik ze nooit!’ Haar gezicht is verbeten, haar vuisten gebald, alle spieren in haar lijf staan strak, schouders hoog, adem oppervlakkig en onregelmatig, woeste blik en onbetraande ogen.
Ik vraag haar dit gevoel van nu te ankeren (ankeren is een techniek om dingen te onthouden). ‘Dit gevoel komt nu op door alleen maar terug te denken aan toen. Ken je dit gevoel? Overkomt het je vaker?’

Wat ik K. vertel over vergeving

Vergeving betekent niet dat we over ons heen laten lopen. Het gaat om lief-dadigheid in de beste zin van het woord. Als we vergeven, onthouden we dat de persoon in kwestie niet op zijn (of haar) best was toen deze ons kwetste. We onthouden dat deze persoon meer is dan zijn of haar fouten. Hij/zij is menselijk, hij/zij heeft een fout gemaakt, hij/zij wordt ook wel eens door iemand gekwetst.

Vergeving vindt uiteindelijk in jezelf plaats. We vergeven om onszelf te genezen. Het gedrag van iemand anders, is het gedrag van iemand anders. We hoeven het gedrág niet te vergeven, alleen de persoon.

Ingehouden woede, zielepijn

Zoveel ingehouden woede, zoveel zielepijn, fysieke pijn. Zelfdestructief gif noem ik het. ‘Daar heb je last van, lijkt me…. wil je daar vanaf?’ en ‘Stel je voor: als dat kan veranderen. Wat verandert er dan mee? Voel eens, hoe zou dat zijn?’
K. wil er maar wat graag van af, maar kan niet geloven dat ze er ooit vanaf zal komen!

Ik stel voor om De Helende Reis in te zetten

Ze staat er wel voor open om met mij De Helende Reis te gaan doen. Nou ja, te proberen, zegt ze. Als huiswerk krijgt ze de opdracht het boek van Brandon Bays eerst te lezen. Dat geeft een heel goede voorbereiding. Het boek is wel dik, maar het leest heel makkelijk en meestal is het met een paar dagen wel uit.

Geen goed en geen fout

Nogal zenuwachtig komt K voor de sessie met De Helende Reis. Ik leg uit: ‘Er is geen goed, geen fout.’ Ze vertelt dat ze het heel moeilijk vindt om zich open te stellen, omdat ze niet weet wat er komt. Haar uitdaging is om de controle over haar gevoelens los te laten. Wanneer dat eenmaal lukt, gaat het goed.

De Helende Reis sessie

K. ligt in mijn comfortabele tuinstoel, achterover gekiept, voeten omhoog, met een lekker zachte deken over haar heen. Kussentje onder het hoofd. Haar ogen dicht en gespannen voor wat komen gaat. Het duurt wel even voordat K’s ‘gedachten-controle’ zich over kon geven aan het proces en de gevoelens uit het onderbewuste van het lijf omhoog komen. Dat is logisch. K. wordt er ongeduldig van en boos op zichzelf en ze benoemt dat gelukkig ook. Dat is precies het laatste stukje weerstand. Nu komt de ene associatie na de andere op. Er komt veel meer dan ze kan vertellen en dat is helemaal oké. Als therapeut kan en hoef ik inhoudelijk ook niet alles te weten. Ik bewaak het proces. Na een tijdje wordt het rustiger, tot K bij haar bron aankomt. In die rust, in die diepe stilte van het ZELF…het is zo heerlijk om daar te zijn. Deze gevoelservaring is zo helend.

Dit gevoel is van jou!

Ik zeg: ‘Dit gevoel is van jou. Je neemt het overal mee naartoe, waar je ook bent, je kunt er altijd over beschikken. Je hoeft alleen maar aan dit moment terug te denken en je voelt het weer!’

Het kampvuurproces van De Helende Reis

Daarna is het tijd voor het kampvuurproces. Tijdens dit proces nodigt K in gedachten de mensen uit met wie ze nog wat uit te praten heeft. Ik ervaar elk kampvuurproces als een wonder. Het werkt als een heuse familieopstelling en werkt ook als zodanig door. Precies de juiste zaken worden gezegd en gevraagd. K. benoemt (eindelijk) haar gevoelens. Er komt zelfreflectie, helderheid en begrip voor de gebeurtenissen, in de context van het geheel in de ruimte.

De afronding van De Helende Reis

Na het kampvuurproces komt de afronding van de reis. Hier gaat het om de toekomstintegratie en ik raad K. met klem aan die ook daadwerkelijk op te schrijven.
Deze Helende Reis duurt bij elkaar 3 uur. Het moment dat K. haar ogen weer opent is heel bijzonder. Enerzijds voelt K zich uitgeput en vermoeid en tegelijkertijd is er ruimte, inspiratie en voelt ze zich verkwikt!
Ik geniet van het wonder waar ik getuige van mag zijn.

Na afloop van De Helende Reis

Het is belangrijk dat je na afloop van De Helende Reis lekker de tijd voor jezelf hebt en je je niet meteen in de drukte van alledag stort. Na deze sessie heeft K. 12 uur aan een stuk geslapen. De sessie was op een vrijdagavond en dat gaf haar alle ruimte om bij te komen. K. is veranderd. Zij heeft een zachtheid die overal aan te zien en merken is. Ze is zoveel zachter en milder in haar woorden, vooral naar zichzelf toe. En ze kan eindelijk hele nachten doorslapen.

Wat is Dramatherapie?

Wat is Dramatherapie?

Het Griekse woord ‘drama’ betekent handelen. Het accent binnen dramatherapie ligt dan ook op be-handelen: doen, ervaren! Dramatherapie maakt gebruik van verschillende theaterwerkvormen en expressietechnieken zoals bijvoorbeeld rollenspellen, maskers, improvisatiespel, theaterteksten, regisseren, gedichten en decors. Je gaat op een speelse manier met je problemen aan de slag en het helpt je om er op een andere manier tegenaan te leren kijken.

Uitspelen en nieuw gedrag oefenen

Dramatherapie maakt het mogelijk om je eigen, subjectieve realiteit te laten zien. Je kunt door dingen uit te spelen met een zekere afstand kijken naar je eigen kwesties. Het uitspelen van details uit de seksueel misbruik ervaring kan je soms al opluchten. Je creëert een verhaal en je kunt experimenteren met ander gedrag dan je gewend bent. Tijdens het spel doet men een nieuwe ervaring op, die je dan weer mee kunt nemen naar de ‘echte’ situatie.

Hoe werkt dramatherapie bij seksueel misbruik

Seksueel misbruik is een complex trauma. Niet alleen de gebeurtenis zelf, maar ook de effecten ervan verdienen aandacht. Door situaties uit te spelen kom je tot inzichten en kun je nieuwe dingen in de veiligheid van de therapeutische setting uitproberen. Hoe zou het zijn het als je een keer nee zou zeggen? Hoe voelt het als je je boosheid de ruimte geeft? Door een boze trol te spelen kun je dat ervaren.

Mijn ervaringen met drama

Ik ben opgeleid als sociaal pedagogisch hulpverlener met als specialismen: dans en beweging en drama. Bij drama lijkt alsof je ‘net doet alsof’. Maar je kunt jezelf niet verstoppen in de rollen die je speelt. Wie je bent wordt er juist in zichtbaar, zeker als de opdracht heel beperkend is. Ik herinner me een scene die ik moest spelen waarin maar één woord gezegd mocht worden: ‘Sorry’. Dat woord kan dan ineens zo veel verschillende betekenissen krijgen…
Door te spelen vergroot je dingen uit. Je haalt kleine dingen uit hun context waardoor ze grappig, dramatisch of juist heel subtiel neergezet kunnen worden. Of je neemt grote thema’s en blaast alles uit proportie. Door dat te doen verandert de emotionele lading van wat jouw thema is en kun je er soms ineens om lachen (of huilen).

Belangrijke thema’s waaraan gewerkt wordt binnen dramatherapie zijn:

  • Veilig zijn in je eigen lichaam, meer veiligheid ervaren om vrijer te kunnen leven
  • Terug gaan naar de basis: welke overtuigingen heb je over jezelf meegenomen uit je onveilige jeugd en hoe kun je hierin veranderen
  • Grenzen leren voelen, leren aangeven en soms ook grenzen van anderen leren accepteren
  • Zelfvertrouwen opbouwen, aandacht hebben voor jouw leuke positieve dingen
  • Emoties leren kennen herkennen en uiten. Hierbij komt vaak verdriet, maar zeker ook boosheid en angst aan de orde

Doen in aanvulling op praten

Een belangrijk kenmerk van seksueel misbruik is de fysieke ervaring ervan. Praten is belangrijk om jezelf te gaan begrijpen, maar begrijpen is nog niet hetzelfde als helen. Om de bevriezing te ontdooien en helen moet je iets anders inzetten. Dramatherapie kan daarom een goede aanvulling zijn op gesprekstherapie of toegepast als een combinatie van beiden.