Ontkenning van het slachtoffer

Bijna alle slachtoffers van seksueel misbruik hebben en krijgen te maken met ontkenning. Eerst en vooral van zichzelf, in de vorm van ontkenning van behoefte, aan jezelf twijfelen en niet onderkennen dat wat er is gebeurd ook werkelijk seksueel misbruik is, dat het beschadigend is geweest en hoe ernstig. Al deze ontkenning leidt ertoe dat mensen niet of erg laat hulp zoeken bij de verwerking.

Ontkenning van de sociale kring

Wanneer de innerlijke ontkenning (deels) overwonnen is, komt het verhaal naar buiten en ontmoet het dikwijls de tweede laag van ontkenning, die van hun sociale kring. Dat kan familie zijn of vrienden, die in eerste instantie reageren met ongeloof. De schok van de onthulling kan zo groot zijn dat ontkenning de eerste reactie is. Zeker als de dader een bekende is.

Ontkenning door de hulpverlening

Inmiddels is openlijke ontkenning door de hulpverlening grotendeels verleden tijd. Maar een subtielere vorm van ontkenning vindt ook in deze kringen nog steeds plaats. Door bijvoorbeeld te focussen op het hier en nu, op symptomen of door de hulpvraag die rechtstreeks over seksueel misbruik gaat niet te horen. Ontkenning door weglating dus.

Ontkenning door de maatschappij

Ook hier is door o.a. #metoo en de onthullingen van de afgelopen jaren veel verbeterd. Maar we zijn er nog niet, met name als het gaat om ernstig, sadistisch seksueel misbruik, ritueel misbruik of georganiseerd seksueel misbruik willen we er als maatschappij niet aan. We ontkennen het liever, pretenderen dat onderzoek het niet aantoont of als we het niet langer kunnen ontkennen maken we de slachtoffers zwart door hen gek te verklaren en hun herinneringen in twijfel te trekken.

Ontkenning is schadelijk

Het behoeft eigenlijk geen pleidooi: ontkenning van seksueel misbruik is erg schadelijk. Door de ontkenning vindt er geen verwerking plaats. Wanneer het slachtoffer nooit door zijn of haar eigen ontkenning heen breekt, blijft het seksueel misbruik op de achtergrond actief, als een soundtrack van hun leven. In plaats van als volwassene in balans in je leven te staan, ben je een speelbal van allerlei triggers en heftige emoties.

Alert zijn op de eerste hulpvraag

Wanneer het slachtoffer hulp zoekt, bij vrienden of professionals, is de eerste stap naar herstel gezet. Afhankelijk van de reactie kan dit het begin van een traject naar heling zijn, of een experiment wat de deur die zo voorzichtig geopend werd weer dicht slaat. Voor iedereen, maar in het bijzonder voor hulpverleners is het van belang om goed te luisteren en als er in bedekte termen over seksueel misbruik gesproken wordt, het te erkennen. Want meestal komt het in bedekte termen naar buiten.

Het mag er zijn, is het medicijn

Wanneer het slachtoffer merkt dat het verhaal er mag zijn, ontstaat er ruimte voor een zucht van verlichting. Het is niet gezegd dat daarmee alle blokkades voor het spreken over geslecht zijn, maar de angst voor de ontkenning van anderen wordt hier minder door. Het mag er zijn. Het mag benoemd worden. Soms is dat al voldoende voor het moment: gewoon vanuit je rol als therapeut zeggen: ‘Het mag er zijn’.

Voorbeeldgedrag

Als therapeut (of omgeving) kun je het verhaal ook uitnodigen, door zelf zonder te hakkelen te spreken over seksueel misbruik: ‘Mensen die bij mij komen met deze klachten hebben vaak een verleden waarin seksueel misbruik/geweld een rol speelt. Is dat bij jou ook het geval?’ Op die manier hoeft het slachtoffer er niet zelf over te beginnen, maar er is een ‘Het mag er zijn’ signaal afgegeven. Soms duurt het dan nog een poos voordat de klant erop terugkomt. Maar jouw voorbeeldgedrag geeft letterlijk aan dat er ruimte voor is.

Hulp bij het verhaal vertellen

Het is lastig voor je klant om te vertellen over wat er is gebeurd. Seksualiteit is sowieso een heikel onderwerp voor veel mensen, waar lacherig over wordt gedaan. Seksueel misbruik benoemen ontmoet vaak ontkenning, die dan paradoxaal je eigen twijfels bevestigt. Het is een belangrijke vaardigheid om mensen uit te nodigen om te vertellen, zonder daarbij vanalles in te vullen, maar ook zonder de klant in de steek te laten. Soms moet je de klant de woorden aanreiken voor hun ervaringen, omdat ze er geen woorden voor hebben.

Hoe ga jij om met ontkenning?

Als therapeut of coach is het van belang om scholing te hebben over seksueel misbruik en om zelf ook de subtiele ontkenningen te vermijden. Wil jij leren hoe je dat op een soepele manier kunt doen? Dat kan.
De basisopleiding Hulp bieden na seksueel misbruik geeft je de tools die je nodig hebt.

Hoe helpend is het om te praten over seksualiteit? Wat is de rol van de therapeut hierin? Hoe ga je om met een zo intiem onderwerp als seksualiteit?

Praten over seksualiteit

Ik denk dat praten over seksualiteit na seksueel misbruik een belangrijke vaardigheid is, waar therapeuten over het algemeen niet zo goed in zijn. In een informele enquête hierover die 16 slachtoffers van seksueel misbruik voor mij invulden, gaven maar liefst 6 mensen aan dat er nooit naar hun seksuele beleving is gevraagd. Dat is opmerkelijk als het gaat om slachtoffers van seksueel misbruik.

Seksueel misbruik leidt tot seksuele problemen

Seksueel misbruik geeft bijna per definitie seksuele problemen. Soms in de vorm van verstoringen van het seksleven. In andere gevallen leidt het tot vragen omtrent je seksuele voorkeur, je seksuele identiteit en wat hierin ‘normaal’ dan wel gewenst is.

Een uitdagend onderwerp voor therapeuten

Seksualiteit is een thema dat in de intieme zone zit en voor zowel de cliënt als de therapeut lastig is om aan te kaarten. Hoe doe je dat? Wat zijn handige vragen om te stellen? Hoe open je het gesprek over zo’n precair onderwerp? Mogelijke ingangen vinden we in het ter sprake brengen van een relatie.

Heeft de cliënt een relatie?

Je kunt een cliënt vragen stellen over zijn of haar relatie en daarin specifieke vragen stellen over het ontstaan van de relatie. Hoe hebben jullie elkaar ontmoet? Hoe is het contact gegroeid? Wanneer deed seksualiteit hierin zijn intrede? Wat heb je je partner vertelt over het seksueel misbruik? Op welke manier zit het misbruik je in de weg binnen je relatie? Op deze manier help je de cliënt om na te denken over de invloed van het seksueel misbruik op de huidige situatie. Je koerst niet direct af op ‘zijn er seksuele problemen’, maar als dit onderwerp uitgediept wordt, is het vragen hiernaar makkelijker.

Heeft je cliënt géén relatie?

Is het niet hebben van een relatie een probleem voor je cliënt? Zit er een verlangen? Zit er een angst? Kun je met je cliënt verkennen wat hij/zij zou zoeken in een relatie? Wat staat er in de weg? Hoe was dat in eerdere relaties? Wat waren daarin de problemen? Wat was de invloed van het seksueel misbruik op die problemen? Door de schijnwerper te richten op de invloed van seksueel misbruik op het hebben van een relatie, is het makkelijker om seksualiteit ter sprake te brengen.

Seksuele geschiedenis uitvragen

Een directere aanvliegroute over seksualiteit is het uitvragen welke seksuele ervaringen iemand heeft gehad, zowel negatief als positief. Je kunt daarnaast vragen stellen over welke voorlichting en informatie een cliënt heeft over seksualiteit en of er behoefte ligt om meer kennis op te doen. Veel cliënten zitten met vragen omtrent wat hierin normaal is en wat niet.

Vervolg en verdiepende vragen

Problemen rondom seksualiteit zijn niet uniek voor mensen met seksueel misbruik ervaringen, maar bij deze doelgroep is dit wel extra beladen. Het uitvragen van details van seksuele handelingen is vaak te rechtstreeks. Vragen naar de betekenis van seksualiteit voor de cliënt zijn een goede manier om het gesprek op gang te brengen.

• Kun je nog genieten van seks?
• Welke overtuigingen omtrent seksualiteit heb je?
• Hoe belangrijk is seksualiteit voor jou?
• In hoeverre worstel je met je seksuele voorkeur/identiteit?

Hoe belangrijk is seksualiteit voor je cliënt?

Het is niet vanzelfsprekend dat verbeteringen op het gebied van seksualiteit in het dagelijks leven een doel zijn van de begeleiding. Het is dus van belang om uit te vragen in hoeverre dit speelt bij je cliënt. Zelf beginnen over seksuele problemen is zeker niet eenvoudig en de cliënt heeft daar vaak een uitnodiging voor nodig.

Meer weten over hoe je passende hulp kunt bieden na seksueel misbruik? Mogelijk is de basisopleiding iets voor jou.

De dynamiek van seksueel misbruik

Seksueel misbruik is een traumatische gebeurtenis die zijn eigen dynamiek heeft. Vanuit die dynamiek is het niet correct om over de gevolgen van seksueel misbruik te spreken als ware het een stoornis. De response van het kind op seksueel misbruik is een normaal antwoord op een abnormale gebeurtenis.

Géén stoornis

Ik stel dat de langetermijneffecten géén stoornis als zodanig zijn, maar beter benoemd kunnen worden vanuit de dynamiek van het trauma. Hoe zit de Seksueel Misbruik Trauma Dynamiek in elkaar en hoe kun je binnen die dynamiek interveniëren?

De seksueel misbruik trauma dynamiek uitgelegd

De response van het kind of de puber op het seksueel misbruik bestaat uit het aanleren van een aantal voorspelbare afweer- en/of overlevingsmechanismen. Deze zijn erop gericht het primaire trauma, het seksueel misbruik zelf, op een goede manier te overleven. Overlevingsmechanismen zijn normaal in elk mensenleven, maar bij seksueel misbruik komen deze onevenredig op de voorgrond.

Overleven is niet leven

Seksueel misbruik is meestal geen éénmalige gebeurtenis. Doordat het meermaals, soms zelfs met grote regelmaat gebeurt, wordt de respons van het kind meestal verregaand geautomatiseerd. Normale reacties worden hierdoor uitvergroot. Je zou kunnen zeggen dat het meegenomen wordt als onderdeel van de opvoeding. Jong geleerd is oud gedaan.

Hoe overleef je de overleving?

Het automatische karakter van de overlevingsmechanismen zit het vormen van een goed functionerend persoonlijkheid in de weg. De ‘eigenheid’ van het slachtoffer komt niet tot volle wasdom, in elk geval zolang als er geen verwerking is van het primaire trauma. De overlevingsmechanismen overheersen en zitten de ontplooing van het slachtoffer in de weg.

Primair trauma leidt tot recidive trauma

Bijna alle slachtoffers van seksueel misbruik krijgen te maken met residive trauma. Trauma dat het gevolg is van juist die automatische overlevingsvaardigheden. Zo leidt ontkenning van behoefte er toe dat het slachtoffer onvoldoende voor zichzelf zorgt in sociale situaties, waardoor hij of zij een hoog risico loopt om opnieuw het slachtoffer te worden van bijvoorbeeld een narcistische partner, een uitbuitende werkgever of dergelijke.

Het lijntje terug volgen

Door samen met het slachtoffer de verbinding te leggen tussen de huidige situatie en het originele trauma, kan het slachtoffer een nieuw keuzemoment creëren. Daarmee kan het automatisme van de overlevingsmechanismen, de dynamiek van het zich steeds herhalend trauma, doorbroken worden. Er worden nieuwe ervaringen opgedaan, waardoor de automatische reacties vanuit de kindertijd doorbroken worden.

Het afleren van de dynamiek

Het doel van de therapie is derhalve eerst het doorbreken van de (automatische) dynamiek van seksueel misbruik en de ruimte creëren waar iets nieuws ervaren kan worden. Daarna moet er een periode gewerkt worden aan het inslijten van de nieuwe, authentieke respons. De client leert het automatisme van de eerdere overlevingsmechanismen herkennen en onderbreken. Dit geeft de client een keuzemoment.

Anders denken, anders doen

Door niet meer overgeleverd te zijn aan de vaak emotioneel geladen interne reacties op een trigger, kan de cliënt ontsnappen aan verder recidive trauma. Met oefening en bewustzijn zorgt dit dat de dynamiek van seksueel misbruik niet meer leidend is in het verdere leven.

Stress en terugval

Aangezien stress een belangrijke trigger kan zijn, is het van belang om het verdere leven van de cliënt te bespreken. Mogelijk kan de cliënt keuzes maken die stress beperken, of kun je afspreken dat in periodes van stress the cliënt nogmaals een beroep op je mag doen. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, dus als je weet dat dit risico bestaat, kun je er beter op anticiperen.

Meer weten over hoe je als therapeut om kunt gaan met seksueel misbruik? Bekijk het aanbod hier.

Jij bent goed zoals je bent!

Mijn reis van ontdekken wie ik werkelijk ben, startte in een weekend voor persoonlijke ontwikkeling in 2016. Tijdens dit weekend kwam ik voor het eerst mijn angst tegen in een holistische massage.

Ik mocht voelen dat ik goed ben zoals ik ben. Ik ging opzoek naar een holistische masseur bij mij in de buurt en stuitte op de opleiding voor integraal holistische massagetherapie.

Een wijs man vertelde mij:

“De sleutel tot vrede zit in jezelf!

Wanneer je onvoorwaardelijke liefde voelt voor jezelf, pas dan kun je ook je naasten liefhebben.

Dit is wat jij mensen mag leren.”

 

Volg je hart, gebruik je handen en intuïtie!

Deze drie spreuken bleven mijn pad kruisen. Een pad dat een andere wending kreeg, doordat ik steeds meer naar mijzelf kon luisteren. En bovenal doordat ik steeds meer kon gaan voelen.

Een grote verandering

Jaren was ik werkzaam als (kinder)verpleegkundige, in verschillende settings. Ik was goed was in wat ik deed, maar dit ging ten koste van mijzelf. Het was tijd om mijn leven een andere wending te geven.

Massage geeft mij energie

In 2017 werd mijn hart definitief getrokken naar de opleiding en ben ik mijn intuïtie achterna gegaan. Ik kwam erachter dat ik energie krijg van het geven van massages.

Mijn verleden laat zich zien

Het was tijdens de opleiding dat ik ontdekte waar mijn lichamelijke en mentale reacties van dissociëren, angst en pleasen zijn oorsprong vonden: seksueel misbruik in mijn vroege kinderjaren.

Specialisatie

Mooie bijscholingen heb ik de afgelopen jaren mogen doen over de psoas spier waar veel emoties in worden opgeslagen, systemisch werken in de massage en hechting. Deze drie scholingen hebben mij nog meer bewust gemaakt van onderliggende processen wanneer het gaat over seksueel misbruik en vroegkinderlijk trauma.

Extra ontspanning door trillingen

Daarnaast heb ik mij de afgelopen jaren verdiept in het gebruik van klankschalen in mijn sessies. De trilling van de klankschalen dringen door tot in de celkern en helpen zo bij het loslaten en brengen diepe ontspanning in het lichaam.

Meer over Martine

Herry Vos is bestuurslid Kenniscentrum Transgenerationeel Georganiseerd Geweld en auteur van het boek ‘Jij bent van ons’ dat onlangs uitkwam bij zijn eigen uitgeverij, over hetzelfde thema als waar Matroesjka over gaat. Hij schreef deze treffende recensie:

Matroesjka

Matroesjka, een boek geschreven door een overlever van sadistisch (seksueel) geweld, die vanwege haar privacy anoniem moet blijven. Moet blijven, in onze maatschappij, onder onze ogen.
Daarmee is direct de vraag beantwoord die sommigen misschien boven voelen komen bij de aankondiging van weer een boek over seksueel misbruik: ‘Moet dat
nou?’ Ja, dat moet.

Een boek dat je confronteert

Dit is geen gemakkelijk boek. Geen boek dat je in één ademteug uitleest. Nee, je hebt pauzes nodig om bij te komen. Als lezer word je geconfronteerd met zaken die je voor onbestaanbaar en onvoorstelbaar houdt. Maar dat ze bestaan, daaraan twijfel je niet meer na het lezen ervan.

Geen gemakkelijk boek

Geen gemakkelijk boek ook door de opzet. Pas als je al heel wat hoofdstukken door hebt geworsteld, wordt het duidelijk dat die opzet werkt. Geen gemakkelijk boek doordat het een aanslag doet op je eigen emoties. Ik kon het bijvoorbeeld niet droog houden toen ik las welke enorme betekenis haar hond Goldy voor haar en haar kinderen heeft gehad, en hoe het overlijden voor maandenlange ontregeling zorgde.

Inzicht in hoe het werkt

Al lezend krijg je inzicht in hoe de binnenwereld van de schrijfster en de buitenwereld zich tot elkaar verhouden, hoe het werkt: een ingewikkelde en oh zo creatieve dissociatieve problematiek. Voor iedere hulpverlener in de ggz die in aanraking komt met getraumatiseerde mensen zou dit boek verplichte literatuur moeten zijn.

Schokkend falen van de hulpverlening

Schokkend is het om te ervaren hoe hulpverleningsinstanties en hulpverleners falen. Keer op keer niet de signalen oppakken, niet verder kijken dan hun geprotocolleerde neus lang is. Niet meevoelend luisteren, maar (ver)oordelend. Ook de werkers bij de kinder- en jeugdbescherming, en de uitkeringsinstanties behoren dit boek te lezen.

Het boek biedt hoop

Is het dan alleen ellende wat de klok slaat? Nee, dit boek biedt hoop. Het laat zien hoe creatief mensen kunnen zijn, hoe vasthoudend, hoe sterk. Hoe het mogelijk is dat je toch in staat bent onvoorwaardelijk lief te hebben, al heb je die liefde zelf nooit ontvangen. Hoe je je kinderen kan beschermen al ontbrak die bescherming voor jezelf als kind en nog lang daarna. Hoe je uit kunt stijgen boven haat en wraak, ook al heb je dat je leven lang van anderen ontvangen.

Rijkdom

Dit boek – de schrijfster dus – laat zien hoe je een rijk mens kan worden, ondanks …

Herry Vos

Bestuurslid Kenniscentrum Transgenerationeel Georganiseerd Geweld,
en auteur

Schaf het boek Matroesjka hier aan

Het boek van Matroesjka (pseudoniem én titel) is klaar!

Het boek ziet er prachtig uit en gaat zeker een aanwinst zijn voor eenieder die, vanuit welke positie dan ook, te maken heeft met DIS en/of sadistisch georganiseerd kindermisbruik.

Gebeurt dat in Nederland?

Dit waargebeurde verhaal speelt zich af in Nederland en jazeker, dat gebeurt ook hier. De plaatsnamen en namen van alle personages zijn zorgvuldig geanonimiseerd, want de kinderporno en sadistische netwerken, waarvan Matroesjka slachtoffer is geweest, zijn ook vandaag de dag nog actief in Nederland. Het georganiseerde aspect van het misbruik komt in het boek duidelijk naar voren. Toch gaat het boek daar niet over. Het gaat vooral wat een kind doet om zulke heftige gebeurtenissen te overleven.

Het ontstaan van DIS

Het boek gaat vooral over DIS en het beschrijft onder meer het ontstaan van het systeem van meelevers en medemeelevers zoals Matroesjka hen noemt in haar boek. Ze neemt je mee in haar ervaringen hiervan en hoe zij er op latere leeftijd achter komt dat het bijvoorbeeld níet normaal is om op je 16e geboren te worden.

DIS is niet het probleem maar de oplossing ervan

Matroesjka spreekt ook direct de hulpverlening aan, om met andere ogen naar DIS te kijken, niet als probleem, maar als oplossing voor wat het kind op jonge leeftijd is aangedaan. Ze nodigt therapeuten uit om te kijken naar de kracht en de inventiviteit van deze oplossing.

Voor wie is het boek geschikt?

Op dit moment zijn er veel mensen met het onderwerp bezig en voor ieder van hen is dit boek een aanrader. Georganiseerd, satanisch en/of sadistisch kindermisbruik is onder de aandacht gebracht o.a. door Argos en er zijn lopende kamervragen over hoe wijd verbreid dit in Nederland is. Aan het bestaan ervan kan niet langer getwijfeld worden. Daarom is dit boek voor iedereen die te maken heeft met dit thema, als slachtoffer, omstander of hulpverlener/therapeut een verrijking.

Voor wie is het boek minder geschikt?

Hoewel het boek met een zorgvuldig oog voor wat er kan triggeren is geschreven, gaat het niet voorbij aan het benoemen wat er is gebeurd. Wanneer je nog aan het begin van je verwerking staat, wanneer je triggers nog leiden tot (zelf)beschadigend gedrag of wanneer je evenwicht in het leven nog erg wankel is, dan is het wellicht beter om nog even te wachten met het lezen van dit boek. Triggers hoeven op zichzelf niet slecht te zijn, het is vaak een uitnodiging om te helen, maar de dosering is daarbij wel van belang. Ook helpt het als je passende hulpverlening hebt.

Klik hier om het boek te bestellen