Hallo Allemaal,
Vanwege de ‘intelligente lockdown’ komen we met zijn allen niet meer samen. Daarom heb ik deze videobrief ingesproken, om iedereen een hart onder de riem te steken. Je bent niet alleen!
Sorry voor de herrie in de achtergrond, Agnes stond de afwas te doen. 😉
Warme groet,
Ivonne
1602
746
20
Durven kijken vertelt het verhaal van Maaike Bloemsma, die als peuter seksueel misbruikt wordt door iemand die zij vertrouwde. Ze wordt door hem jarenlang geprostitueerd. Als klein meisje krijgt ze van hem banaantjes. Ze heeft eerst geen idee wat er gebeurt. Het doet pijn en het is niet leuk, maar ‘het hoort erbij’ lijkt het. Pas later, als door omstandigheden de herinneringen terugkomen en wanneer ze durft te kijken, kan ze woorden en beelden geven aan wat er is gebeurd.
Tijdens haar opleidingsjaar Verlieskunde komen de herinneringen terug en gaat Maaike langzaam maar zeker de confrontatie aan met haar traumatische herinneringen. Het boek is rijk geïllustreerd met eigen werk, vol voorbeelden van hoe zij haar proces aangaat door middel van creatieve therapie.
Het boek beschrijft op indringende en persoonlijke wijze de oefeningen uit de creatieve therapie waarmee zij zich langzaam door haar trauma worstelde. Voor mensen die overwegen om met creatieve therapie aan de slag te gaan, biedt het een inkijkje in hoe dat werkt.
Een triggerwaarschuwing is op zijn plaats. Het boek is indringen geschreven en schuwt niet om te benoemen wat er gebeurt. Toch blijft het oké om te lezen omdat ze vooral vanuit haar eigen, kinderlijke, beleving schrijft. Ze is bij het schrijven dicht bij zichzelf gebleven en door het schrijven ook dichter bij zichzelf gekomen.
Overweeg je creatieve therapie en wil je weten hoe dat werkt? Dan is dit boek zeker een goede informatiebron. Het boek is daarnaast een oproep aan iedereen die nog aan het begin van zijn of haar heelwordingsproces is: Zoek hulp! Ga het aan! Want helen kan en je leven wordt daar zoveel rijker en aangenamer van.
Het boek is te koop via Maaike’s eigen website. Het is een dun boekje (dunner dan het er uit ziet op de foto) maar het is mooi uitgevoerd, hardcover en rijk geïllustreerd.
1602
746
20In één klap bekende Nederlander. Het interview met ‘pedofiel Nelson’ heeft veel reactie opgeroepen in de maatschappij. Niet onverwacht, neem ik aan, voor de makers van het programma en de betreffende pedofiel. Het vooropgezette doel. Even een knuppel in een hoenderhok gooien, om te zien hoe de maatschappij reageert.
Het recht om dit te zeggen heeft hij zeker. Ik gun ieder zijn mening. Het geeft mij een extra kans om daar mijn mening tegenover te zetten. Ik ben van mening dat kinderen juist niet ‘heel goed kunnen beslissen of ze seks willen’. Die mening kan ik onderbouwen. Iets wat ik van pedofiel Nelson, op wat toch de uitgelezen kans voor hem was, niet kan zeggen. Hij vindt dat het moet kunnen, omdat hij vindt dat kinderen dat zelf kunnen uitmaken. Daarin maakt hij zich schuldig aan een cirkelredenering. Ik vind het, omdat ik dat vind. Tja, niet zo’n sterk argument …
Zijn kinderen in staat om hun eigen keuzes te maken? Wetenschappelijk gezien niet. Hun brein is namelijk nog niet af, pas tegen de tijd dat een mens 23 jaar is, zijn met name de met keuze gerelateerde delen van het brein pas volgroeid. De frontale kwabben zijn in de puberteit nog volop in de groei, reden waarom we pubers zulke vaak onverstandige keuzes zien maken. Op basis van de wetenschap zou je de leeftijd van ‘consent’ dus eerder verhogen dan verlagen.
De man die mij seksueel misbruikte vanaf toen ik 12 jaar was, maakte een vergelijking van het niveau ‘een ijsje eten’ om mij te overtuigen. ‘Seks’ zo sprak hij, ‘is net zoiets als handen schudden. Dat kun je met iedereen doen, net hoe jij wilt.’ Daar trapte ik op die leeftijd nog in, een zeker teken dat ik de consequenties van een dergelijk wereldbeeld beslist niet overzag. Wij zijn toch geen bonobo’s, denk ik nu.
De werkelijkheid is dat een kind, vanwege het feit dat het kind klein is, geen vrijheid heeft om keuzes te maken. Elke keuze die het voorgelegd krijgt, is een keuze tussen dingen die volwassenen voor het kind bepaald hebben. Wel of geen ijsje is een andere vraag dan ‘Wat wil je eten?’ Die laatste vraag lijkt misschien al opener, maar ook dan is de eerdere ervaring van het kind allesbepalend en die is bepaald door de omgeving. Voorkeuren voor bepaald voedsel worden zelfs al in utero beïnvloed.
Het kind, de puber, is enorm kwetsbaar voor manipulatie. Het kind heeft nodig dat er grenzen zijn, die zijn er om het kind te beschermen, juist tegen die manipulatie. Nelson claimt dat hij tegen manipulatie van kinderen is, maar dat is onjuist. Hij manipuleert al op het moment dat hij seks vergelijkt met het eten van een ijsje.
Het zou voor iedereen duidelijk moeten zijn waarin het verschil zit, maar voor de Nelsons van de wereld leg ik het nog maar eens extra uit. In seks draait het juist om de interactie met een ander. Wanneer die ander groter en sterker is dan jij, dan KAN HET NIET ANDERS dan dat er een machtsverschil is.
Het machtsverschil is wat het kind ervaart. Je kunt dat niet wegnemen door te zeggen: ‘Je mag zelf kiezen’. Dat machtsverschil is er. Zelfs als je de beste intenties hebt (waar ik overigens vraagtekens bij heb in het geval van Nelson, maar zélfs dan). Dat machtsverschil is allesbepalend voor de ervaring. Zelfs als een kind ja zegt, maakt het geen vrije keuze.
Naast de overweldigende hoeveelheid bewijs dat volwassenen die op jonge leeftijd te maken hebben gehad met seksueel misbruik psychische klachten ontwikkelen (en ja, Nelson, ik noem seks met kinderen misbruik, want het machtsverschil laat zich niet ontkennen), is seks met kinderen lichamelijk beschadigend. In het ACE’s too high rapport komt een duidelijk beeld naar voren over de lichamelijke schade die vroegkinderlijke trauma’s achterlaten.
Zelfs als je het niet eens bent met de psychische langetermijngevolgen en het bewijs daaromtrent naast je neer zou leggen (vanuit de overtuiging dat jij nou eenmaal gelijk hebt, omdat je vindt dat je gelijk hebt), dan zou je er goed aan doen om de lichamelijke gevolgen onder ogen te zien. Als je claimt dat je pedofiel bent, als je claimt dat je van kinderen houdt (!) dan zou je hen dit niet aandoen.
Het doet me deugd om te zien dat er pedofielen (voorzichtig en anoniem) laten weten dat zij nooit seks zouden willen met kinderen, die herkennen dat het beschadigend is en die worstelen met hun geaardheid. Tot hen zou ik zeggen: laat je niet misleiden door de Nelsons van de wereld. En ik hoop dat je goede hulp hebt, van mensen die jouw worsteling zien.
1602
746
20Vandaag ben ik in een vreemde bui. Ik lees, elke dag weer, de berichten over seksueel misbruik in de media. Elke dag een lange rij berichten, waar ik me soms druk over maak. Maar vandaag wil graag breder kijken. Wat zegt vandaag over de trend, over waar we met zijn allen naar toe gaan. En hoe kan ik daaraan bijdragen?
Er vindt een kanteling plaats. Helden die eerst onaantastbaar leken, ruimen het veld met gebogen hoofd. Zij die zich hebben schuldig gemaakt aan seksueel (kinder)misbruik, verkrachtingen en grensoverschrijdingen worden beschuldigd. Rechtszaken, uitspraken, overal op de wereld draaien de rechtbanken overuren.
Of het gaat om hele oude zaken (Roman Polanski, Woody Allen) of recenter aan het licht gekomen gevallen (Harvey Weinstein, Bill Cosby), georganiseerd (kinder)misbruik (de Katholieke kerk, Jeffrey Epstein) of individuele gevallen (R. Kelly, Michael Jackson), geen held is te groot om te vallen. En dat is maar goed ook …
Tot in de hoogste regionen (Prins Andrew) bestaat er een cultuur van het gedogen van seksueel kindermisbruik. Wegkijken en ontwijken, het niet (willen) weten en er geen actieve herinnering aan hebben, dat de manier is waarop zowel de elite als de bredere maatschappij in het verleden omging met seksueel misbruik. Maar het is tijd voor een ander antwoord.
De actie #metoo is de eerste golf van een nieuwe tijd. Een tijd waarin rekenschap afgelegd dient te worden voor het in de steek laten van onze kinderen. Kinderen, die in onze maatschappij onderaan de ladder staan, laten van zich horen (Greta Thunberg). En eindelijk pikt de media iets van een signaal op …
De aandacht voor seksueel misbruik, die er in het verleden wel eens was (Jolanda uit Epe, Dutroux, Het Narretje), ging meestal over individuele slachtoffers of daders, en verslapte meestal na verloop van tijd. Dat is nu niet aan de hand. Hoezeer de machtige jongens van weleer ook probeerden om deze golf te onderdrukken (Hervonden herinneringen bestaan niet, geen aangifte = geen verkrachting), de verontwaardiging zet door. En de berichtgeving blijft aanhouden.
Dit zijn berichten, in de traditionele en de sociale media, van één dag over seksueel misbruik. En dan heb ik nog gefilterd en dubbelingen weggelaten. Ik krijg elke dag een vergelijkbare hoeveelheid berichten in mijn mailbox via Google Alerts.
Wij laten ons niet langer het zwijgen opleggen. De onderste steen komt boven. Alles moet open. Niemand die seksueel misbruik pleegt, mag zich meer veilig en onzichtbaar wanen. Misbruik verjaart niet meer. Als jij over de schreef gaat, hangt een rechtszaak je boven het hoofd. Zelfs als je de 70 gepasseerd bent, zoals dit bericht van gisteren laat zien:
1602
746
20
Mariël Groenen, Wandelcoaching, Riethoven
We geven ons leven uit handen!
Ik lees in de Volkskrant: “Hilly’s therapeut ging twintig jaar lang te ver, voor het haar lukte er iets aan te doen”. Met toenemende verbijstering lees ik over het grensoverschrijdende gedrag van een therapeut bij zijn cliënte. Twintig jaar lang! De therapeut is een internationaal erkend expert op het gebied van traumatherapie, heeft boeken geschreven, geeft lezingen etc. Twintig jaar belast hij zijn cliënt met zijn eigen problemen.
Verstrikking
Het bericht raakt me. Hoe zit het met macht, met eigen regie, met eigen verantwoordelijkheid? Hoe kan een therapeut zo verstrikt raken en niet de verantwoordelijkheid nemen om de therapie te beëindigen, om de cliënt door te verwijzen? Hoe kan hij zichzelf nog serieus nemen bij de boeken die hij schrijft, de lezingen die hij geeft? Vragen tollen door mijn hoofd.
Tegelijkertijd vraag ik me ook af hoe de cliënt blijft vasthouden aan deze therapeut. Ook zij is verstrikt in haarzelf, in de relatie tussen therapeut en cliënt. Hoe blijft zij hem geloven als hij zegt dat het goed komt? Vragen, vragen, vragen.
Nu ken ik beide zijden van de ‘tafel’. Ik weet hoe het is om mensen met trauma te begeleiden én om zelf begeleid te worden. Eigen regie van de cliënt is belangrijk. De cliënt bepaalt het tempo en zijn of haar grenzen. De therapeut luistert en ondersteunt, begeleidt. Zelfreflectie is essentieel, zowel voor de therapeut als voor de cliënt. De therapeut reflecteert op eigen handelen en (h)erkent zijn grenzen. Als de therapeut uit het krantenartikel dat had gedaan, was hij aan de slag gegaan om zijn eigen trauma op te lossen zodat hij zijn cliënt daar niet mee hoefde te belasten.
Het krantenartikel en vele andere verhalen die de laatste tijd naar buiten komen vanuit de GGZ, en die ik ook hoor van mijn cliënten, zetten me flink aan het denken en voelen. Wat is er aan de hand? Ik kom tot de volgende conclusie: we geven ons leven uit handen!
Als kind zijn we afhankelijk van volwassenen, in de eerste plaats van onze ouders. We kunnen nog niet voor onszelf zorgen. Onze ouders bepalen wat goed voor ons is. Als volwassenen laten we dat ook nog gebeuren, we geven ‘macht’ aan anderen. Bijvoorbeeld: ‘hij of zij heeft ervoor geleerd, dus hij zal wel weten wat er met me aan de hand is en wat goed voor me is’. Iedere keer dat we zoiets denken, geven we macht aan een ander.
Natuurlijk kan een ander door ervaring en opleiding iets bijdragen aan jouw proces en je ondersteunen en misschien heeft een andere meer kennis. Maar alleen jij kunt voelen en weten wat goed voor jou is! Jij bent expert van jezelf! Niemand kent jouw binnenwereld zoals jij. Als jij de ander voor jou laat invullen, de regie van jou over laat nemen, dan gaat er iets fout.
Al die negatieve verhalen die naar buiten komen, hebben volgens mij één kern: de cliënten hebben het gevoel dat er niet naar ze geluisterd wordt en dat diagnose(s) en/of behandeling niet kloppen. Maar dan neemt een ander deel het over: ‘zij’ (de hulpverleners) zullen het wel beter weten, zullen mij toch wel helpen. Nou nee dus, je kunt alleen jezelf helpen en een hulpverlener kan je in dat proces ondersteunen. Als die hulpverlener geen ruimte aan jou geeft, jou niet erkent, dan zit je niet goed. Als het niet klikt met je hulpverlener, zoek een ander.
Incest in de vroege kindertijd heeft grote invloed op de rest van het leven. Hoe ziet die invloed eruit en hoe kun je helen?
Mariël Groenen is een van de therapeuten op deze website. Zij is auteur van het boek ‘De impact van incest op alle levensgebieden’ en organiseert met regelmaat lotgenotencontact volgens de ‘Samen helen’ methode.
Alle therapeuten van ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’ hebben regelmatig intervisie.
1602
746
20Het jaar 2019 was een veelbewogen jaar voor ons. We hebben de nasleep van #metoo en de Helden Awards gehad. Vele keuzes op zowel persoonlijk als professioneel gebied. Ik neem jullie even mee langs de hoogtepunten van 2019.
Hoewel de Helden Awards in oktober 2018 plaatsvonden, heeft dit van ons zoveel energie gevraagd dat januari 2019 nog steeds stond in het teken van bijkomen en uitrusten. Met pijn in ons hart hebben we besloten: dit gaan we niet meer doen. Dat betekent niet dat er geen Helden Awards meer komt: In 2020 gaat een nieuw team vrijwilligers en enthousiastelingen de Helden Awards 2020 organiseren. Wij blijven er warm bij betrokken maar voor nu is onze klus om het los te laten en anderen het stokje in handen te geven. Al in januari 2019 kwam het eerste kernteam bij elkaar. Loslaten dus.
Ook in januari was er de enorme administratieve klus van de nieuwe BTW op boeken! Alle prijzen op alle websites én op Bol.com moesten aangepast worden. Alle factuursjablonen aangepast en natuurlijk ook de BTW-administratie voor de belastingen. Waar kan ik die uren declareren?? 😉
Melissa is als kind seksueel misbruikt door haar opa. Ze dacht dat ze het verwerkt had, tot haar lichaam een verhaal begon te vertellen …
In Februari kwam het boek van Melissa van der Meer uit. Op 24 februari vierde zij dit feestje in Rotterdam en togen wij als uitgever die kant op.
Een boek uitgeven is niet zomaar iets. Als uitgever draag je een hoop verantwoordelijkheid, want het resultaat moet natuurlijk wél voldoen aan het droombeeld van de auteur. Als een boek is als een kindje, dan is de rol van uitgever die van de vroedvrouw. Elke keer weer staan wij langs de zijlijn trots te zijn. Trots op het boek, op de blije auteur en uiteindelijk op de blije lezers. Want een boek schrijf je niet voor niets. Het is een dienst aan de lezers. Gelukkig horen we vrij snel dat lezers het boek inspirerend en herkenbaar vinden. Dat ze er blij mee zijn.
In maart komt het bericht binnen dat ik erkend ben als docent door het CBRKO. Dit betekent dat ik mijn pijlen nu kan richten op het opleiden van meer en meer therapeuten. Ik begin een rondje langs allerlei (alternatieve) opleidingen: ‘Wordt er in jullie opleiding aandacht besteed aan hulp bieden na seksueel misbruik?’ De meeste opleidingen hebben er weinig aandacht voor en de vraag stellen betekent al dat in elk geval bij sommigen de ogen geopend worden. Kijken naar de blinde vlek …
Maart is ook de maand dat onze auto afgekeurd wordt. Heel vervelend, want nu zitten we vast in Arnhem, terwijl we zo’n heerlijk plekje in de bossen bij Zutphen hebben waar we normaal gesproken in (of eigenlijk buiten bij) onze stacaravan verblijven. Na een week in Arnhem zijn we horendol van de herrie. We besluiten om te gaan verhuizen!
Een nieuwe huurwoning in Giesbeek is snel gevonden, erg snel zelfs. Binnen 3 weken van de geboorte van het plan wonen we in Giesbeek. Een plek met uitzicht op de dijk, rust, ruimte om van je af te kijken. We kijken elkaar aan als we de sleutel krijgen. Hier kunnen we oud worden. De stacaravan mag verkocht, want voor rust en ruimte hoeven we nu geen 60 kilometer meer te rijden. Een zucht van tevredenheid. Ook is er weinig op te knappen aan het huis. Aaaah … rust.
De rust geeft nieuwe inspiratie en op 29 april komt het boekje van Agnes uit. Een prachtig vormgegeven cadeau-boekje met foto’s en gedichten die geïnspireerd zijn door de foto’s. Een mooie gelegenheid om ook in ons nieuwe huisje gelijk een kleine feestelijke lancering te houden.
In mei zijn er geen bijzondere dingen te melden. De verdiepingstraining loopt dan al, natuurlijk zijn er afspraken met coachingsklanten en zijn we druk met allerlei ‘lopende zaken’. Maar omdat er geen bijzondere dingen zijn, begin ik in mei met het schrijven van een aantal boeken. Mijn project ‘daderboek’ verklaar ik voor mislukt. Ik krijg het niet helder voor de geest en ik merk dat ik er niet toe kom. Maar schrijven zit in mijn bloed, dus ik begin aan het volgende project. Een boek over schrijftherapie. Ik heb in het begeleiden van mensen met hun schrijfwerk over seksueel misbruik gemerkt dat er zeker een therapeutische werking uitgaat van schrijven, maar ook dat dit bepaalde vaardigheden vraagt van mij als coach. Vaardigheden, een manier van kijken, een bepaalde benadering van teksten: dat alles ga ik uitwerken in mijn boek.
De resultaten van het onderzoek van Janita Beijeman over ‘Seksualiteit na seksueel misbruik in de jeugd’, waar een aantal van jullie aan hebben meegewerkt zijn verwerkt en gepubliceerd op de website. Ik was bij haar afstuderen waar zij uitgebreid haar scriptie mocht verdedigen en zinvolle vragen kreeg van haar examinator.
Inmiddels begin ik ook aan het schrijven van een tweede boek, geïnspireerd op de inhoud van de basisopleiding en de verdiepingstraining. Het boek zal uiteindelijk het studieboek van beide opleidingen, de basisopleiding en de verdiepingstraining worden.
In Juli haal ik mijn inspiratie vooral uit het buitenland. Ik vertaal een aantal artikelen over de leidende experts in het veld van trauma, zoals Bessel van der Kolk, Gabor Maté en Stephen Porges. Een rijke hoeveelheid ‘nieuwe’ kennis en inzichten. De kennis is in al deze verhalen opvallend, omdat het gedragen wordt door de jarenlange (klinische) ervaring van de auteurs. Het is een welkome aanvulling op wat er tegenwoordig voor ‘evidence based’ doorgaat.
Op 14 juli zijn we te gast bij een lezing van Greta van Buuren in Culemborg. Zij is bezig zich te profileren met de focus op PTSS en trauma. Ter plaatse werd ik geïnterviewd over de lezing.
In augustus dit jaar heb ik opvallend veel keuzeconsulten gedaan. Mensen helpen kiezen welke vorm van therapie er op dit moment in hun proces handig is om aan te gaan. Doorverwijzen naar iemand vanuit het netwerk, voor zover beschikbaar. Want om met enige regelmaat het halve land te doorkruisen voor een bepaalde therapievorm is niet voor iedereen haalbaar. Reden te meer om in 2020 in te zetten op meer therapeuten voor op de website.
Hoewel seksueel misbruik nog steeds mijn eerste focus is, gebruik ik september om ook eens over andere dingen te schrijven. Het voelt als ontspanning, schrijven over onze nieuwe hobby: Positief eten. Eten heeft altijd een belangrijke plek in mijn leven gehad. Deels omdat ik als emotie-eter al snel merkte dat veel eten de pijn verdoofde, maar deels ook omdat ik vervolgens een half leven worstelde met het overgewicht dat daaruit ontstond. Tot ik besloot nooit meer op dieet te gaan. Maar Agnes is zich gaan verdiepen in de orthomoleculaire voedingsleer en koken volgens die inzichten is onze nieuwe, gezamenlijke hobby. En als bonus val ik langzaam maar zeker ook nog af … Positief eten dus!
In september zijn ook de eerste afspraken gemaakt voor een nieuw te vormen ‘Team Noord’. In de Noordelijke provincies is het aanbod op het gebied van seksueel misbruik nog erg mager. Reden om met de mensen die daar werken de hoofden bij elkaar te steken en te kijken of er vanuit die gezamenlijke focus meer reuring gecreëerd kan worden in het Noorden. Ik verwacht dat we in 2020 nog wel van ‘Team Noord’ gaan horen!
In oktober helpen we mijn ‘stiefdochter’ met verhuizen. Daar gaat veel tijd in zitten, maar het voelt heel vanzelfsprekend om dat te doen. Het doet me ontzettend goed om betrokken te zijn bij de dochters van Agnes. Het compenseert voor het pad dat ik niet heb gelopen en biedt mij alsnog een liefdevol gezin.
Op maandag 28 oktober komt de documentaire ‘#niksaandehand’ op televisie. Een project van Miranda, waar ik vanaf het begin bij betrokken ben geweest, op de achtergrond. In de documentaire zie je hoe Miranda in gesprek gaat met haar dader. De documentaire biedt een ontnuchterende blik op hoe zowel het slachtoffer als de (jonge) dader in de steek gelaten worden door de sfeer van #niksaandehand. Als je hem nog niet gezien hebt, ik kan hem van harte aanbevelen. De bijbehorende website verwijst bovendien naar ons netwerk.
In november geef ik voor het eerst een interactieve workshop op het Kempler instituut. Deze workshop is voortgekomen uit de vraag die ik stel op bepaalde facebookgroepen: ‘Hoe zit seksueel misbruik als onderwerp bij jullie in de opleiding?’ De workshop was een groot succes en ik ga samen met het Kempler Instituut kijken op welke manier dit een vervolg gaat krijgen.
De dagen worden korter en het lijkt alsof er daardoor minder uit mijn handen komt. Maar schijn bedriegt. Er liggen dingen te rijpen in mij. Mijn boek voor therapeuten krijgt steeds meer vorm. De voorlopige werktitel is: Trauma Op Trauma Therapie, oftewel TOTT. Mijn boek over schrijftherapie zit ook nog in de pen 😛 en vooruitkijkend naar 2020 zijn er nog heel veel thema’s die aandacht verdienen.
Als experiment ben ik in 2019 twee dingen maandelijks vast op de agenda gaan zetten. Dat experiment is wat mij betreft een gedeeltelijk succes.
Elke maand op de 1e van de maand stond er een ‘Train-de-trainer Samen helen’ gepland. Dat is (natuurlijk) niet elke maand gelukt, want minimum deelname is toch echt drie mensen. Maar het is vaak genoeg wél gelukt om die drie mensen bij elkaar te krijgen en daardoor heb ik in 2019 maar liefst 17 mensen deze training kunnen geven. Zeventien mensen die, mogelijk bij jou in de buurt, in de nabije toekomst lotgenotencontact volgens de Samen helen manier kunnen organiseren.
Ook elke maand, maar dan op de 11e van de maand, organiseerde ik de ‘kennismakingsmiddag’ ook wel bekend als ‘introductieworkshop’. Over de deelname hieraan ben ik wat minder tevreden. In totaal 11 deelnemers hebben deze middagen bezocht. Ik weet niet of het aanbod niet aantrekkelijk genoeg is, of dat de informatie niet voldoende over het voetlicht is gebracht, maar inhoudelijk waren deze middagen bijzonder nuttig. Dat dan weer wel. Ik twijfel nog of ik het aanbod in deze vorm ook in 2020 zo zal vormgeven. Daarover ga ik de rest van december mijmeren …
Ik ben uitgenodigd als ‘Associate member’ om bij Movisie mee te denken en doen. Een hele erkenning als ‘toptalent in het sociale domein’ zoals zij het noemen. Inmiddels ben ik bij drie bijeenkomsten geweest en heb een interview gehad op Zorg en welzijn.
De eerste Basisopleiding kent uiteindelijk twee deelnemers, die in januari hun certificaat zullen behalen. Dat ik deze opleiding toch heb laten doorgaan heeft mij veel goeds gebracht, met name omdat de inhoud van de opleiding daardoor helderder en steviger is geworden. Ik verwacht gezien de interesse overigens in februari met een volle groep te beginnen, maar aanmelden kan nog.
De verdiepingstraining startte met vier deelnemers maar daarvan zijn er drie gecertificeerd. De vierde deelnemer moest halverwege afhaken vanwege de studiebelasting in combinatie met andere activiteiten op haar agenda. Voor de drie overige deelnemers én de vijf deelnemers van vorig jaar organiseer ik in februari een terugkomdag waarbij uitwisseling en casuïstiek centraal zullen staan.
Er zijn weer ‘Wat is … blogs‘ verschenen, geschreven door therapeuten van het netwerk, die uitleggen hoe bepaalde therapievormen werken. Wil jij er ook één schrijven? Laat van je horen, ik ondersteun je.
Er is een intervisiegroep gestart binnen het netwerk. Marian van Veluwen heeft de organisatie hiervan op zich genomen en het is een doorslaand succes. Heel fijn om met vakgenoten uit diverse disciplines uit te wisselen over casuïstiek én jouw rol als hulpverlener in relatie tot seksueel misbruikte cliënten.
Er is een begin gemaakt met Team Noord, zodat eindelijk ook in het Noorden van het land er meer zichtbare hulp na seksueel misbruik zal komen. Ik blijf de betrokken therapeuten volgen en ondersteunen. Meer nieuws volgt vast 😉
Marcel Kerkhofs neemt het initiatief genomen om de mannelijke therapeuten van het netwerk uit te nodigen om mee te denken over het uitbreiden van het aanbod aan met name mannelijke slachtoffers.
Mariël Groenen draait sinds kort de eerste ‘Samen helen’ groep voor partners van … Ook dit initiatief juich ik van harte toe en ik hoop dat het navolging mag vinden in den lande.
Deze initiatieven geven mij een heel fijn gevoel. Het gevoel dat we samen het netwerk dragen. Tot zover 2019. Vol goede moed, op naar 2020!
1602
746
20Alle vormen van lotgenotencontact kunnen heel waardevol zijn, of het nu gaat om online uitwisseling, fora of bij elkaar komen in groepen. Lotgenoten kunnen elkaar erkenning en herkenning bieden. Zeker als het gaat om slachtoffers van seksueel misbruik is dat een uiterst waardevolle bijdrage aan heling.
Maar pas op!
Niet alle lotgenotencontacten verlopen vlekkeloos! Om de veiligheid van lotgenotencontact te borgen, is goede begeleiding cruciaal. Groepsdynamiek kan positief werken, maar kan ook onwenselijke bijeffecten hebben. Lotgenoten kunnen bijvoorbeeld overspoeld raken door de verhalen van anderen.
Soms kan het verhaal van de ander je optillen en verlichting bieden. Maar als de verhalen te negatief getint raken, kan het mensen juist in de put praten. Daarom pleit ik voor begeleid lotgenotencontact, waarbij een hiervoor opgeleide professional of ervaringsdeskundige de voortgang in de gaten houdt en indien nodig bijstuurt.
Zwaar en deprimerend is maar één van de valkuilen. Een belangrijke valkuil om met elkaar te voorkomen, is leedvergelijk. ‘Mijn misbruik was erger dan dat van jou, want bij jou was het maar je broer, niet je vader’ is beslist geen helpend gesprek. Dit te voorkomen en bij te sturen is één van de taken van de begeleider.
Toch is het voor het verloop van een groepsgesprek niet handig als je als een soort politieagent mensen terugfluit als het gesprek een kant opgaat die niet handig is. Hoe kun je sturen in een groep, zonder dat vanuit macht (en dus onmacht) af te dwingen? Hoe kun je voorkomen dat je in de situatie komt waarbij het nodig is om in te grijpen?
Triggers kunnen bijna niet uitblijven in een groep lotgenoten als je het werkelijk gaat hebben over de belangrijke thema’s. Maar als triggers niet bespreekbaar zijn, gaan mensen vanuit die triggers met elkaar in contact. Dan houdt het leren van elkaars ervaringen op en verzand je in aangepast gedrag.
Hoe zorg je dat lotgenotencontact niet uit de hand loopt? Hoe kun je zorgen dat iedereen in de groep zich gehoord weet? Wat kun je doen in de voorbereiding en waar moet je op letten in de uitvoering? Wat zijn handige kneepjes waarmee je een groep meerwaarde geeft?
Het basisboek over seksueel misbruik. Met uitleg over de langetermijneffecten en hoe je kunt helen.
Een dag: Train-de-trainer ‘Samen helen’
Op deze dag leer je hoe je in groepen kunt werken met oefeningen die zich ruim hebben bewezen in vele situaties. Hoe je het gesprek kunt helpen sturen en haast ongemerkt de veiligheid kunt borgen. Hoe jij een groepscultuur kunt bevorderen. Dat alles in samenhang met de thema’s uit het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’
Uitgebreide reader
Natuurlijk is een dag training te kort om alle kennis over te dragen. Daarom gaat de training vergezeld van een uitgebreide reader waarin je veel handvatten vindt om de ‘Samen helen’ bijeenkomsten écht vorm te geven.
Kijk voor meer informatie op: Ivonne Meeuwsen
1602
746
20
Op de website humanwindow.com vond ik dit interview met Gabor Maté, de beroemde expert op het gebied van verslaving, vroegkinderlijk trauma en geestelijke/lichamelijke gezondheid. Met toestemming van Human Window geef ik jullie hier de vertaling ervan.
In dit interview spraken we over een breed spectrum aan onderwerpen, variërend van hoe hij gelooft dat de meeste geestelijke gezondsheidsproblemen hun oorsprong vinden in ongeheeld kinderlijk trauma tot waarom hij de huidige, Westerse cultuur omschrijft als ‘gestoord’ omdat het de meeste basale menselijke noden negeert.
Gabor Maté vertelt in detail over wat hij ziet als de wortel van aandoeningen als angststoornissen, paniekaanvallen en fibromyalgie. We spraken ook over het proces van opnieuw contact maken met je authentieke zelf. Naast deze en andere zaken bespraken we zijn ervaringen in het werken met plantaardige medicijnen zoals Ayahuasca.
Dr. Gabor Maté heeft vier bestsellers geschreven, waarvan er tot op heden nog maar één in het Nederlands is verschenen: Laat je kind niet los. Andere boeken van hem: ‘Het rijk van de hongerige geesten’ over verslaving, en ‘Wanneer het lichaam nee zegt’ over de verborgen kosten van stress en aandachtsproblemen, kun je nu nog alleen in het Engels lezen.
Interviewer: Gabor, dank je dat je de tijd vrij hebt gemaakt om met Human Window te spreken. Je bent bekend als expert over verslaving, vroegkinderlijk trauma en geestelijke/lichamelijke gezondheid, om maar een paar dingen te noemen. Deze thema’s klinken als verschillende onderwerpen, maar jouw werk brengt ze allemaal met elkaar in verband op een bepaalde manier. Kun je ons iets vertellen over jouw achtergrond, je ervaringen en hoe je voor het eerst geïnteresseerd raakte in dit veld?
Gabor Maté: Zeker, maar op een bepaalde manier ben ik absoluut een bedrieger, want ik schrijf al deze boeken en spreek in veel verschillende landen over verslaving, de ontwikkeling van kinderen, stress, gezondheid, ouderschap … en eigenlijk zeg ik maar één ding: Als je kinderen goed behandelt, zullen ze oké zijn, en als je hen niet goed behandelt dan zullen ze niet oké zijn. Het is een hele eenvoudige boodschap die veel mensen van hun overgrootmoeder of dergelijke kunnen horen. Het feit dat deze boodschap noodzakelijk is, is dan ook tekenend voor deze tijd.
Ik ben begonnen als huisarts en dan leer je mensen kennen in hun leven. Je hebt te maken met families en verschillende generaties binnen die families. Je komt erachter wie er ziek wordt, wie doodgaat en wie gezond blijft. Je ziet de intergenerationele dynamiek. Doordat ik dat allemaal zag, viel het me op wie ziek werd en wie niet, wie verslaafd raakten en wie niet, wie psychische problemen ontwikkelde en wie niet. Dat gebeurde niet ‘per ongeluk’. Er waren aanwijsbare oorzaken in de levens van deze mensen.
In dezelfde periode, kort na mijn veertigste, werd ik mij ervan bewust dat ik geen gelukkige man was. Ik had zelf een depressie. Ondanks al mijn successen, was ik niet gelukkiger dan ik voorheen was. Ik had problemen met mijn eigen familie, mijn kinderen en mijn huwelijk, enzovoort. Ik moest kijken naar de bronnen daarvan.
Of ik nu naar mijn cliënten keek of naar mijn eigen geschiedenis en mezelf probeerde te begrijpen, ik kwam erachter dat heel veel van waar mensen aan leiden, of het nu fysieke ziekten, psychische ziekten of verslavingen zijn, te maken hebben met vroegkinderlijke ervaringen. Ik kon er niet omheen.
Toen kwam ik erachter dat er ook heel veel literatuur bestond over dit onderwerp. Die mensen hebben trauma en de ontwikkeling van kinderen bestudeerd en hoe dit verband houdt met stress en gezondheid. Ik begon die literatuur te bestuderen en mijn eigen ideeën en begrip ervan te ontwikkelen. Het begon met mijn persoonlijke ervaringen en mijn professionele observaties.
Interviewer: Veel van waar je over praat is trauma in de kindertijd. Wat is jouw definitie van trauma?
Gabor Maté: Het is werkelijk belangrijk om het begrip te definiëren, want mensen nemen een woord, zoals bijvoorbeeld het woord ‘God’, en het is maar de vraag wat iemand daarmee bedoelt. Voor de één is het een straffende, dictatoriale vaderfiguur met een witte baard, terwijl een ander de essentie van pure liefde in de wereld ermee bedoelt.
De oorsprong van het woord ‘Trauma’ is Grieks en het betekent ‘wond’. Trauma is dus een wond. Hoe ik daarover denk is: als ik jou verwond, als ik in jouw vlees snijd, dan moet dat helen en dan ontstaat er een litteken. Als de wond groot genoeg is, krijg je een groot litteken. Dat zou dan zonder zenuwuiteinden zijn, dus je zou er niet mee voelen en het littekenweefsel is minder flexibel dan je normale weefsel. Trauma is wanneer er een verlies van gevoel is en een verminderde flexibiliteit in het omgaan met de wereld. Dit is wat er ontstaat na een verwonding.
Trauma is een psychische verwonding, die je psychologisch verhardt en die verstoort je mogelijkheden voor groei en ontwikkeling. Het doet pijn en vanaf nu handel je vanuit die pijn. Het maakt je angstig en vanaf nu handel je uit angst. Zonder dat je het beseft, handel je nu je hele leven vanuit de angst en pijn waaraan je, op allerlei manieren, probeert te ontsnappen.
Trauma is dus niet wat je overkomt: het is wat binnenin je gebeurt als resultaat van wat jou is overkomen. Trauma is het littekenweefsel dat je minder flexibel maakt. Je verhardt en verstart, voelt minder en bent defensiever.
Interviewer: Ik heb je horen zeggen dat we in een ernstig getraumatiseerde maatschappij leven. Hoe wijdverbreid is trauma tegenwoordig in onze samenleving?
Gabor Maté: Welnu, als je kijkt naar de prevalentiecijfers van overduidelijk trauma zoals seksueel kindermisbruik, emotionele verwaarlozing, stress in families waar kinderen door getraumatiseerd raken … is het erg wijdverbreid. Er zijn weinig mensen die werkelijk volledig zonder trauma opgroeien in deze cultuur. Mensen hebben te maken met steeds hoger oplopende stress gekoppeld aan een ontluikende eenzaamheid, waardoor als mensen lijden, zij daarmee steeds vaker alleen zijn.
We leven in een uitermate stressvolle en traumatiserende maatschappij. En dat kun je niet los zien van sociaal-economische factoren. Het neoliberalisme en het verlies van betekenisvolle werkzaamheden en zekerheid van dienstverbanden, strengheid, verlies van gemeenschapszin: niet alleen zijn meer mensen gestressed en getraumatiseerd, ze zijn ook minder weerbaar, want weerbaarheid hangt samen met verbinding, steun en gemeenschapszin.
Interviewer: Sinds ik mijn eigen problemen heb onderzocht, is het mij duidelijk geworden dat we allemaal tot op zekere hoogte getraumatiseerd zijn. Hoe denk jij dat de meerderheid van de mensen trauma zien en hoe zou jij graag zien dat dit verandert?
Gabor Maté: Allereerst denk ik niet dat mensen trauma begrijpen. Ze denken bij trauma misschien aan een tsunami of een bombardement. Natuurlijk zijn dat traumatische gebeurtenissen, maar dat is wat de meeste mensen zien als trauma, een vreselijke gebeurtenis. Ze zien het niet als die interne verwonding die hen hindert in hun mogelijkheid om hun leven ten volle te leven, maar dat is wat trauma in werkelijkheid is. Erger nog: de gemiddelde medische student hoort het woord ‘trauma’ niet eens in hun opleiding. Ze horen het woord niet eens! Het is niet dat ze er geen college over krijgen, ze horen het woord niet eens, niet in de betekenis waar ik het over heb. Ze horen misschien iets over fysiek trauma, maar ze krijgen niets te horen over psychisch trauma, behalve in het hele smalle veld dat zich bezig houdt met de ‘Post Traumatische Stress Stoornis’, iets waar sommige psychiaters over leren. Over hoe trauma de gemiddelde mens beïnvloed, daar wordt in de medische wereld niet over nagedacht.
De rechtspraak heeft ook geen kennis over trauma, dus als deze getraumatiseerde mensen tegenover rechters en advocaten komen te staan, omdat ze nu drugs gebruiken of gewelddadig handelen vanuit hun trauma, dan krijgen ze simpelweg straf, in plaats van dat het systeem ziet dat dit diep gekwetste mensen zijn. Met de juiste ondersteuning zouden ze gerehabiliteerd kunnen worden. Het rechtssysteem snapt het niet, het medische systeem snapt het niet, het onderwijssysteem snapt het niet, de politiek snapt het niet: het is een enorm probleem.
Interviewer: Je sprak elders over hoe het verlies van verbinding met onszelf in de kindertijd verantwoordelijk is voor veel van onze problemen als volwassenen. Kun je ons wat meer vertellen over hoe dat gebeurt?
Gabor Maté: Als ik spreek van ‘verbinding met jezelf’ heb ik het over iets heel eenvoudigs. Het is het vermogen van een organisme om te weten wat het voelt en om met de situatie in het heden om te gaan met passende, proportionele emoties. Zonder dat vermogen kun je niet overleven. Als een dier geen verbinding heeft met zichzelf en niet weet wat het voelt, kan het niet adequaat omgaan met gevaarlijke situaties. Zo’n dier gaat dood.
Hetzelfde geldt voor mensen, gedurende de hele evolutie. Als ik het heb over in verbinding zijn met onszelf, dan heb ik het over dat we weten wat we voelen en ervaren op elk willekeurig moment en in staat zijn om daar een passende interpretatie aan te verbinden. Zonder dat vermogen zijn we verloren. We worden met dat vermogen geboren. Je ziet nooit baby’s die niet verbonden zijn met hun onderbuikgevoel.
Tegen de tijd dat je met volwassenen te maken hebt, kom je veel mensen tegen die, zelfs al hebben ze onderbuikgevoelens, deze negeren. Er gebeurt iets tussen de babytijd en de volwassenheid dat onze verbinding verbreekt. Wat dat is, is de noodzaak om ons geaccepteerd te weten in onze omgeving.
Als onze onderbuikgevoelens in onze omgeving niet gesteund worden, onderdrukt het kind, ongewild, onbewust en automatisch, zijn emoties en zijn connectie met zichzelf, in een poging om ‘erbij te horen’. Dit doet het kind om de verbinding met de verzorgende omgeving te behouden, zonder welke het kind niet kan overleven. Veel kinderen bevinden zich in dit dilemma. ‘Kan ik voelen en uitdrukken wat ik voel, of moet ik dat onderdrukken om acceptabel te zijn, een goed kind te zijn, een aardig kind?’
Daar komt bij dat als de ouders zelf niet in contact staan met hun gevoelens, zij de gevoelens van het kind als bedreigend ervaren. De ouder reageert afwijzend tegen het kind dat boosheid laat zien en het kind leert: ‘Ik moet niet laten zien wat ik voel, want ik moet bij mijn ouders blijven horen. Als ik dat niet doe, wie zou er dan voor me zorgen en me beschermen?’ Dus, automatisch verbreken we de verbinding met onszelf, om de continuïteit van zorg te waarborgen. Het is een tragische keuze. Het is niet eens een keuze, het kind is zich niet bewust dat het een keuze maakt. Het is een automatisch proces.
Wanneer we volwassen worden, zeggen we plotseling: ‘Ik weet niet wie ik ben’. In het bijzonder mensen die in een mid-life crisis zitten. Zij realiseren zich dat ze een leven leiden dat niet hun eigen leven is. Ze hebben alles gedaan, omdat ze uit verbinding zijn gegaan. In Canada zegt tachtig procent van de mannen dat ze stress ervaren in hun baan. De economie heeft mensen nodig die betekenisloos werk doen onder omstandigheden die niet te tolereren zijn. De manier waarop we kinderen opvoeden en wat de economie nodig heeft vallen samen.
Hoe meer uit verbinding kinderen zijn, hoe beter ze passen in onze economie, want die maalt niet om menselijke gevoelens, ze bekommert zich alleen om winst en productie. Dit wordt een vicieuze cirkel.
Interviewer: Jouw nieuwe boek zal ‘De mythe van normaal: Ziekte en gezondheid in een psychisch gestoorde wereld’ gaan heten. Hoe gestoord is onze cultuur?
Gabor Maté: Dat ligt er een beetje aan hoe je ‘psychisch gezond’ definieert. Als je psychische gezondheid ziet als iets dat congruent is met de menselijke natuur en de menselijke noden … de mens heeft betekenis, verbinding, erkenning, erbij horen en jezelf overstijgen nodig. Dit zijn menselijke noden.
Deze maatschappij is psychisch gestoord omdat het volledig over deze menselijke noden heen walst. Dat is wat het gestoord maakt. Als iemand in deze maatschappij aan de norm voldoet, conformeren zij zich aan een psychisch gestoorde standaard, vandaar die boektitel.
Ik schrijf aan nog een boek met mijn zoon onder de titel: ‘Welkom terug: een nieuwe start voor volwassen kinderen en hun ouders’. Heel vaak zijn de ouder-kind relaties zo gebroken dat tegen de tijd dat kinderen volwassen zijn, het contact tussen deze beiden zo verstoord is dat we niet meer weten hoe we met onze ouders kunnen praten en vice versa. Dat boek gaat over hoe je die inter-generationele kloof kunt overbruggen. Het helpt beide partijen om 100 procent verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen rol in de dynamiek tussen ouder en kind.
Interviewer: Een paar van mijn beste vrienden worstelen met angst- en paniekaanvallen. Dit zijn mannen van eind twintig, begin dertig. Denk je dat dit op enige manier altijd geworteld is in de kindertijd en heb je praktische adviezen voor mensen die naar de kern ervan proberen te komen?
Gabor Maté: Zeker. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste, bijna alle, psychische stoornissen uit ervaringen in de kindertijd voortkomen, en dat het van oorsprong overlevingsmechanismen zijn. Als je kijkt naar angst. Als ik hier een pistool zou trekken zou je terecht bang zijn, niet een angststoornis hebben. Wanneer zijn we bang? Als iets ons bedreigt. Als iets slechts ons overkomt of iets wat we nodig hebben, dreigt van ons weggenomen te worden.
In de vroege kindertijd is angst een hechtingsalarm. Wat heeft het kind het hardste nodig? Hechting met de ouder. Verbinding met de ouder. Als de ouders niet in de buurt zijn, hoort het kind zich angstig te voelen. Dat heeft een positieve intentie. Als een kind angstig is, gaat het huilen. Dat brengt de ouder terug. Kijk naar een moederkat die een kitten hoort miauwen: de response is onmiddellijk! Bij mensen die nog in contact staan met hun ouderlijke instincten gebeurt precies hetzelfde. Ze antwoorden op de hulpgeroep van hun kind. Die angst is dus een aanpassing, het is een overlevingsmechanisme.
Maar wat gebeurt er met iemand wiens ouders door medische experts aangeleerd wordt om hun kind niet op te pakken als het huilt? Dan wordt de natuurlijke angst, die er normaal zorgt voor het huilen wat de ouder roept en waardoor die angst weer oplost, in het kind geïntegreerd. Wat begon als een passend overlevingsmechanisme wordt nu gegeneraliseerd.
Onder bepaalde omstandigheden zijn angst en paniek passend. Maar als ik deze angst en paniek heb terwijl er geen onmiddellijke dreiging is, hoe zit dát dan? Het is geen antwoord op iets wat zich buiten mij afspeelt, het is de geïntegreerde paniek die ik als kind heb ontwikkeld. In een maatschappij waar mensen steeds verder geïsoleerd raken, waar intermenselijk sociaal contact vervangen wordt door het koude en onpersoonlijke contact via internet, waar jonge mensen minder kansen op betekenisvol werk en sociale samenhang hebben dan hun ouders vroeger hadden, in die wereld is er een meer gegeneraliseerde dreiging.
Als die gegeneraliseerde dreiging mensen raakt die in hun kindertijd te veel angst en stress hebben ervaren, die niet opgelost werd door de aanwezigheid van een ouder die hen kwam helpen, zijn zij nu in een angstige situatie.
Terugkomend op jouw vrienden met angst- en paniekaanvallen, ik zou hen uitnodigen om echt naar hun kindertijd te gaan kijken en te erkennen dat de angst en paniek in werkelijkheid de wanhopige roep om hulp is, van een innerlijk kindsdeel van henzelf, en hen leren om hulp te vragen voor dat deel. Om niet naar de fles, drugs of rustgevende medicatie te grijpen om de angst niet te voelen. Om te gaan zien dat de angst normaal is, een normaal antwoord op wat hen als kind is overkomen. En dat je troost en heling kunt vinden als je naar de bronnen ervan gaat kijken.
Interviewer: Welk advies zou je geven aan mensen die wakker beginnen te worden, zich bewust worden van de dingen waar je het over hebt, van hun eigen issues en nog aan het begin staan van het onderzoeken waar het vandaan komt?
Gabor Maté: Ga door. Het is een reis die niet eindigt, zoals ik denk dat jij zelf wel weet. Maar ik heb mijn grafschrift al geschreven, ik heb het zelfs al in een steen laten houwen. Op mijn steen staat: ‘Het was veel meer werk dan ik verwacht had’. Het is veel werk, maar het is noodzakelijk werk. En het is mooi werk, want het brengt je werkelijk in je leven, op een waarachtige manier. Het verrijkt je relaties. Hoe meer je jezelf leert kennen, hoe vrijer je wordt. Dit is waarom Jezus zei: ‘Je zult de waarheid weten en de waarheid zal je bevrijden’.
Jezus was een groot psycholoog, net als alle spirituele meesters. Hij zei ook, in het Evangelie van Thomas, dat wat je naar buiten brengt van jezelf, je zal bevrijden en dat wat je niet naar buiten brengt, je zal doen sterven. Alle dingen die we in ons dragen zijn onprettig, angstig … zolang we onszelf veroordelen voor het feit dat we deze issues hebben. Als we onszelf werkelijk met nieuwsgierigheid kunnen benaderen en oprecht afvragen waarover het allemaal gaat, met compassie, kan het je enorme bevrijden.
Dus, als je daarmee begonnen bent, ga vooral door. Er zijn vele wegen om dit te doen. Zorg goed voor je lichaam, zorg dat je goed eet, de natuur ingaat en zorg dat je voldoende beweging krijgt. Doe lichaamswerk zoals yoga, gevechtssport of iets anders. Stem je psyche en je lichaam op elkaar af en leer beide goed kennen.
Interviewer: Je hebt in de afgelopen jaren met Ayahuasca gewerkt. Kun je ons iets meer achtergrondinformatie geven over jouw werk met plantaardige medicijnen en wat jij denkt dat de rol hiervan kan zijn?
Gabor Maté: Ayahuasca is een specifieke plant die groet in het Amazonedal in Peru, Colombia, Brazilië en Equador. De shamanen daar, vanuit verschillende stammen overigens, hebben deze plant al honderden, misschien zelfs duizenden jaren gebruikt zowel in ceremoniële context als om te helen. Ayahuasca is in feite een combinatie van twee planten die gekookt en gemixt worden door de shamanen. Het heeft de eigenschap, en dit is aangetoond in hersenscans, om de delen van het brein waar de emotionele herinneringen uit de kindertijd zijn opgeslagen te openen en te combineren met volwassen inzicht. Als je het in een hele simpele vorm samenvat, herbeleef je, als je Ayahuasca neemt, je ervaringen uit je kindertijd met de inzichten van een volwassene.
Sommigen krijgen visioenen, die krijg ik niet zo. Ik zou dat wel willen hoor, dat er een Jaguar langs zou komen en met me zou praten, maar tot nu toe is dat niet gebeurd. Veel mensen hebben dit soort visioenen en die hebben ook altijd een betekenis. Die betekenis is niet magisch, maar heeft te maken met een dynamiek in jezelf. De anaconda of de jaguar wordt het symbool voor een eigenschap in jezelf en ook hoe die eigenschap zich verhoudt tot jouw natuur. We komen voort uit de natuur, we zijn onderdeel van de natuur en de mens is heel erg verbonden met de natuur, zeker in het Amazonegebied. Middels deze visioenen, de emotionele ervaringen van het kind, middels de vreugde en gelukzaligheid, of de angst, verschrikkingen en de pijn, kom je in contact met je ware natuur. Je sluit er vriendschap mee, omdat je het koppelt aan de inzichten van de volwassene.
Dit is wel de ietwat geromantiseerde versie van wat er gebeurt. Soms krijg je alleen maar buikpijn en geef je over. Het kan voor mensen met veel geinternaliseerde angsten ook erg moelijk zijn, die kunnen hen overspoelen. Maar binnen de juiste context, met de juiste ondersteuning en begeleiding kunnen het diep betekenisvolle ervaringen zijn. Het is niet ongebruikelijk om mensen te horen zeggen dat die ceremonies hen meer hebben gebracht dan 10 jaar psychotherapie. Ik hoor dat regelmatig.
Het is niet voor iedereen. Het trekt je aan of het trekt je niet aan. Niemand zou zichzelf hierin moeten forceren en er zijn mensen die het zeker niet moeten doen. Sommige medicijnen zijn een contraïndicatie bijvoorbeeld. Maar voor bepaalde mensen kan het een transformerende reis naar de ziel zijn.
Interviewer: Ik ken een paar vrouwen waarbij recent de ziekte fibromyalgie of endometriose is gediagnosticeerd. Nogmaals, zou jij zeggen dat dit soort aandoeningen altijd hun oorsprong vinden in ontwikkelingen in de kindertijd?
Gabor Maté: Slechts in 100 procent van de gevallen. Als je in gesprek gaat met deze vrouwen met endometriose of fibromyalgie, dit zijn fysieke processen, maar we weten vanuit de wetenschap en intuïtie, dat lichaam en geest niet gescheiden kunnen bestaan. En deze mensen hebben zonder uitzondering geleden onder hevige stress.
Die stress heeft te maken met het onderdrukken van het zelf, dat in feite in de kindertijd begon als een overlevingsmechanisme. Ik ken mensen die zichzelf genezen hebben van endometriose of fibromyalgie en zelfs nog meer bedreigende ziekten, middels het proces van diep werk aan zichzelf met de passende begeleiding. Mensen die lijden aan endometriose of fibromyalgie raad ik aan om mijn boek ‘Als het lichaam nee zegt’ (When the body says no) te lezen, want mijn bewering is dat hun ‘zogenaamde’ ziekte in feite het lichaam is dat ‘nee’ zegt tegen de stressoren in hun leven waar zij geen nee tegen hebben gezegd.
Ik zou hen uitnodigen om naar hun relaties te kijken, in het bijzonder de relatie met hun partner. Hoe veel van hun partner’s stress nemen zij over? Hoe erg ben je een pleaser? Hoe aardig ben je voor mensen, hoe je je ook voelt? Hoe veel van de problemen van anderen neem je over en in hoeverre negeer je jouw eigen problemen? Hoe goed ken je jezelf? Waar zeg je geen nee, terwijl je eigenlijk ‘nee’ wilt zeggen, maar het niet doet omdat je bang bent? Als zij zich met deze vragen bezig gaan houden, gaat het lichamelijk vaak dramatisch beter met ze.
Interviewer: Welk advies zou je jezelf geven als je terug kon praten met jezelf toen je 18 jaar oud was?
Gabor Maté: Focus op je innerlijk. Toen ik achttien was, was ik vooral bezig om de wereld te fixen. Daar is niets mis mee, maar het was ook een vlucht van de enorme ellende die ik in mij droeg zonder er naar te kijken. Socrates zei al dat het niet-onderzochte leven het niet waard is om geleefd te worden. Dat is gewoon waar.
Ik zou zeggen: leer jezelf kennen. Wordt nieuwsgierig. Nieuwsgierigheid betekent dat je het werkelijk niet weet en dat je open staat om welke uitkomst dan ook te vinden. Dat vraagt veel, want mensen zijn bang voor wat zij zullen vinden. Donald Trump en Hillary Clinton hebben beiden gezegd dat ze geen psychotherapy willen, omdat ze bang zijn voor de dingen die ze over zichzelf te weten zouden komen.
Ik zou mijn 18-jarige zelf vertellen: ontspan, we leven in een vriendelijk universum, een universum dat je zal ondersteunen, je hoeft alleen maar jezelf te steunen en jezelf te leren kennen. Geef minstens zoveel aandacht aan je interne noden, je échte noden, niet je egoïstische noden, als je doet aan de buitenwereld. Negeer niet het éne ten koste van het andere.
Interviewer: Waar kunnen mensen informatie vinden over jouw werk en waar kunnen ze jouw boeken kopen?
De boeken zijn beschikbaar (in het Engels) in boekenwinkels en bij bol.com. Ze zijn gepubliceerd in Groot Brittannië en ze verkopen kennelijk best goed. Ze zijn ook te verkrijgen via Amazon.
Wat betreft mijn eigen werk: Ik heb een website: drgabormate.com Veel van mijn lezingen over de onderwerpen waar we over gesproken hebben, zijn gefilmd en op YouTube gezet.
Ik geen een online cursus die nu ‘Onderzoek het met compassie’ heet. Het is een diepteduik in het zelf. Het is vooral geschikt voor mensen die als therapeut of dergelijke werkzaam zijn. Maar over een paar maanden komt er een versie voor leken uit.
Mijn werk en ik zijn gemakkelijk te vinden. Ik voel me bevoorrecht dat, zelfs als ik niet meer zou kunnen werken of dood zou gaan, er genoeg van mijn werk naar buiten is gekomen, zodat mensen het nog heel lang kunnen vinden.
1602
746
20
Hoe werkt schematherapie en hoe pas je dat toe als je te maken hebt gehad met seksueel misbruik. Marian van Veluwen schreef dit stuk over de toepassing van schematherapie binnen haar praktijk.
Voor wie is schematherapie?
Maak je steeds dezelfde fouten in je leven, terwijl jij je nog zo hebt voorgenomen het nu echt anders te gaan doen? Laat jouw gedrag hardnekkige patronen zien? Met je gezonde verstand weet je dat dit gedrag niet helpend is. Het is net alsof jouw gevoel je tegenwerkt en jou een andere richting in duwt dan je zelf wilt.
Hoor je soms veeleisende stemmen vanuit jouw verleden, die je zeggen: Ik kan het niet, ik ben niets waard, ik doe er niet toe? Je hebt misschien al veel therapieën gevolgd. Je hebt met cognitieve gedragstherapie geleerd om helpende gedachten te vormen. Maar jouw gevoel gaat steeds weer met je aan de haal …
Schematherapie is een manier om te kijken naar wat jij als kind te kort bent gekomen. Te onderzoeken welke ideeën jij destijds hierover in jouw hoofd hebt gestopt, over hoe de wereld in elkaar zit. Allerlei overtuigingen over hoe andere mensen zijn en wat je moet doen om te overleven. Die gedachten en overtuigingen noemen we bij schematherapie: schema’s.
In de therapie ga je kijken naar je eigen schema’s en dan de gezonde volwassene erbij halen. Als het kind dat je ooit was bijvoorbeeld begrip nodig heeft, dan toon je vanuit je volwassen zelf begrip voor je zelf. Wanneer je leert om jezelf te troosten, in plaats van steeds te bedenken dat de ander dat moet doen. Want als je dat doet, leg je de schuldvraag bij de ander en dan ligt de oplossing buiten jezelf.
Bij schematherapie wordt gekeken naar wat je als kind hebt meegemaakt en hoe jouw basisbehoeften gekwetst of gefrustreerd zijn. Het helpt je deze schema’s te begrijpen en daarna te veranderen.
Het best kun je met schematherapie werken in een groep, de groep is namelijk belangrijk voor het therapeutisch proces. In deelnemen aan de groep loop je namelijk tegen je vastgeroeste patronen aan en word je ermee geconfronteerd. In de groep worden er vragen aan je gesteld.
Bij gebrek aan een groep kun je het zeker ook inzetten bij individuele therapie, mits de cliënt kan oefenen met de mensen, partner, familieleden, vrienden, collega’s om zich heen. Ik gebruik schematherapie altijd in combinatie met andere therapievormen.
Je hebt na de behandeling belangrijke veranderingen in je leven gebracht. Je klachten zijn veel minder geworden en soms helemaal verdwenen. Na afsluiting van de behandeling zul je er nog wel actief mee door moeten gaan. Zo kun je het bereikte resultaat vasthouden en de veranderingen in het dagelijks leven toe blijven passen.
“Leer kennen wat je vooruit helpt en wat niet en kies dan het pad naar wijsheid.”
Warme groet,
Marian van Veluwen
1602
746
20We kennen inmiddels allemaal wel de Post Traumatische Stress als begrip, in zijn meest extreme vorm kom je dit tegen als een stoornis: PTSS. Maar laatst kwam ik een verhaal tegen van één van de leiders op het gebied van trauma, Mark Epstein (geen relatie met die andere Epstein), over Pre-Traumatische Stress. Een begrip dat meteen bij mij resoneert.
Trauma, zegt Mark Epstein, is inherent aan onze psyche. Al in de psychoanalyse gaat het over trauma’s in de kindertijd. In ons leven krijgen we allemaal te maken met dood, ziekte, conflict, etc. De mate waarin dit angst oproept, is volgens mij ook de mate waarin we deze zaken traumatisch kunnen noemen.
Als ik kijk naar de manier waarop stress eruit ziet als het gaat om seksueel misbruik, dan zie ik een gevaarlijke mengeling van Post Traumatische Stress en Pre-Traumatische stress. Het begint bijvoorbeeld met een getriggerde herinnering. Plotseling gebeurt er iets waardoor je lichaam en geest bevriezen: Post Traumatische Stress.
Na de trigger en bevriezing, komt een tijd waarin je daar weer uitkomt. Je wordt gerustgesteld of je kalmeert jezelf, de trigger verdwijnt of de herinnering wordt afgezwakt. Maar daarna: afhankelijk van hoe je overlevingsmechanismen in elkaar zitten, kun je terecht komen in Pre-Traumatische stress. Je krijgt angst voor de angst.
Wanneer je vermijding als overlevingsmechanisme hebt, dan kom je in feite in de Pre-Traumatische Stress te zitten. Je wordt bang voor de triggers zelf. De triggers worden het trauma. Omdat vermijding van de trigger het probleem (de gevoelens die kleven aan de herinnering) niet oplost, is het nodig dat je altijd alert bent, immers je kunt zo maar ineens weer getriggerd raken als je niet uitkijkt. Dat is volgens mij Pre-Traumatische Stress.
Wanneer je vermijding inzet, verruil je dus in feite de acute stress van de PTS(S) voor de meer chronische stress van Pre-Traumatische Stress. Hyperalert zijn kost ongelofelijk veel energie en ligt zo weer aan de basis van allerlei fysieke en mentale klachten rondom vermoeidheid. En vermoeidheid is weer een factor die het terugkomen van herinneringen bevordert (want ook het onderdrukken van herinneringen kost energie). Zo is het kringetje rond en kom je in een neerwaartse spiraal.
Er wordt vaak gewerkt aan Post Traumatische Stress, omdat dit het meest in het oog springende symptoom is, maar volgens mij is de spiraal makkelijker te doorbreken als we inzetten op het verlichten van de Pre-Traumatische Stress. Als we de angst voor de angst kunnen doorbreken, wordt ook het werken aan een PTS(S) vergemakkelijkt.
Een goede manier om te werken aan het doorbreken van de stress-spiraal is bijvoorbeeld ‘The work’ van Byron Katie. Gedachten die aanzetten tot angst kun je daarmee omzetten. Een andere manier is het werken met overtuigingen met behulp van NLP. Door de chronische stress te verminderen, wordt het makkelijker om de acute stress onder ogen te durven zien.
1602
746
20