Een blog van Jackelien Cerrone over oude boosheid

Als je seksueel misbruikt bent, zit je vol met oude boosheid. Ook als je die boosheid niet voelt. Die boosheid mag gevoeld en erkend worden.

Sommige mensen die misbruikt zijn, zijn nooit boos

“Nee, ik voel geen boosheid”, zegt ze. “Wel verdriet. Heel veel verdriet. Maar geen boosheid. Ik ben eigenlijk nooit boos.”
Is dat niet vreemd? Als je slachtoffer bent van seksueel misbruik zou je daar toch boos over moeten zijn? Als je hoort dat je buurman zijn dochtertje misbruikt, dan word je toch woedend? Waarom dan niet als het om jezelf gaat? Er móét wel boosheid zijn.

Boosheid is diep weggestopt

Als je geen boosheid voelt, is dat omdat je het heel diep hebt weggestopt. Daarmee is het onbewuste boosheid geworden. Onbewuste boosheid veroorzaakt spanningen in je lichaam. Die spanningen veroorzaken uiteindelijk lichamelijke, emotionele en psychische klachten. Depressie bijvoorbeeld. Daarom zeg ik altijd: “Ben je nooit boos, maar zit je wel vol spanning? Die onbewuste boosheid moet eruit.”

Anderen lijken altijd boos

Andere mensen die misbruikt zijn, zijn eigenlijk altijd boos of vaak en snel boos. Of altijd knorrig, geïrriteerd en ontevreden (dat is een lichte vorm van boosheid). Hun boosheid zit altijd dicht onder de oppervlakte. Zij hebben er last van, want ze willen niet boos doen tegen hun partner of hun kinderen. Maar die oude, machteloze boosheid zit onder de oppervlakte en die moet eruit.

Boosheid en verdriet zijn twee kanten van dezelfde medaille

Boosheid en verdriet zijn reacties op dingen die je niet wilt. Als je iets niet wilt en je hebt het gevoel dat je iets kunt doen, dan word je boos. Heb je het gevoel dat je niets kunt doen, dan voel je verdriet. Logisch dus, dat misbruikte kinderen niet boos zijn. Want ze kunnen niets doen. Zij zijn machteloos.

Boosheid heb je nodig, het heeft een functie

Boosheid is energie, het is de energie waarmee je je grenzen kunt aangeven. Je gebruikt boosheid om voor jezelf op te komen en om jezelf te verdedigen. Als je seksueel misbruikt bent, heb je vaak niet geleerd om op een gezonde manier met boosheid om te gaan of je grenzen aan te geven. Daarom zit je vol met oude boosheid. Ook als je die boosheid niet voelt.

Hoe raak je die oude boosheid kwijt?

Hoe raak je die innerlijke boosheid kwijt? Op een kussen slaan helpt niet.
Dat arme kussen heeft jou niets gedaan. Het heeft ook meestal geen zin om alsnog de dader te confronteren, want je krijgt van de dader toch niet wat je nodig hebt. Hoe raak je dan die boosheid op een goede manier kwijt?

Visualisatie en het onderbewuste

Alles wat in je onderbewuste zit, kun je beïnvloeden met visualisatie.
Visualisatie is denken in beelden. Dat werkt heel anders dan denken in woorden.

Middels visualisatie voel je hoe het oplost

Denken in woorden gebeurt alleen in het rationele brein, de neo-cortex. De rest van het brein (het onderbewuste) ‘denkt’ in beelden. De visualisatie-beelden worden gezien door je onderbewuste en hebben direct een heel krachtig effect op hoe je je voelt. Als je visualiseert dat een probleem wordt opgelost, dan vóélt het ook alsof het wordt opgelost. Zo kun je met visualisatie emotionele problemen oplossen, die in het echte leven niet op te lossen zijn.

Boosheid met visualisatie te lijf gaan

Met visualisatie kun je je boosheid op een goede manier uit je lijf krijgen.
Als het om misbruik gaat, dan gaat dat zo: Boosheid is energie. Met visualisatie gaan we die energie losmaken en dan direct op een goede en veilige manier uit je lichaam gooien. Jij blijft er niet mee zitten, het gaat eruit. Dan voel je opluchting, omdat je eindelijk verlost bent van die boosheid. En je voelt de spanning uit je lichaam wegglijden.

Niet alleen de boosheid, maar meer emotionele lasten van het hele trauma kunnen opgelost worden met een goede visualisatie. Wat je toen nodig had, kun je nu alsnog krijgen in een visualisatie. Bijvoorbeeld troost, of bescherming. Wat niet te verwerken is, veranderen we met visualisatie een beetje. Het is alsof je je herinneringen verandert. Ook dan voel je dat er een enorme last van je schouders glijdt. Rationeel weet je wel dat het niet echt is wat je visualiseert, maar het onderbewuste trapt er wel in. Die krijgt eindelijk wat het nodig heeft. Dan kun jij het verleden loslaten.

Zoals een klant van mij het omschrijft:

“Er is héél veel veranderd sinds het consult. Het is alsof je aan een draad hebt getrokken, waardoor die hele kluwen los ging. Ik wist dat het er zat, maar niet dat het zó diep verbonden was met mijzelf. En nu is het los. Ik kan weer ademen.”

Jackelien Cerrone

Gonny Spexgoor schrijft deze recensie over de voorstelling: “In het licht“. In de voorstelling staat het levensverhaal van Karin Bloemen centraal.

Voorstelling: ‘In het licht’

Vorige week ben ik  naar de voorstelling  “ in het licht” geweest in het theater te Lochem. Over het leven van Karin Bloemen en haar twee zussen. Ze zijn als kind seksueel misbruikt door hun stiefvader.

Aangrijpende solo voorstelling

De voorstelling is aangrijpend. Het is een solo voorstelling, gespeeld door Lisse Knaapen, met prachtige muziek en zeer sterkte teksten gemaakt door van Ellen ten Damme.
Centraal staat het pijnlijke leed dat je overkomt als slachtoffer, je angsten, je kwetsbaarheid, je eenzaamheid  en het overleven in je dagelijkse leven.

De moeite waard om te gaan zien

De voorstelling is zeer de moeite waard voor hulpverleners en naasten van “overlevers” om de gebeurtenis (een beetje) beter te begrijpen. De voorstelling komt echt binnen.

Het is nooit jouw schuld

De kern van het verhaal is:  “Het is nooit jou schuld”
De voorstelling is tot en met juni 2022  in vele theaters in het land te zien.

solostories.nl

Gebaseerd op ‘Mijn ware verhaal’

De voorstelling is gebaseerd op het boek: Mijn ware verhaal van Karin Bloemen. Nu ben ik met het boek aan het lezen dat Karin geschreven heeft. Dit is natuurlijk veel uitgebreider dan de voorstelling, het geeft nog meer inzicht in het gezinsleven en de rol van familie, het wegkijken van de omgeving en hoe de dader te werk gaat.

Al met al een heftig verhaal!

Mijn ware verhaal, Karin Bloemen

Karin Bloemen over de voorstelling ‘In het licht’:

“Ik vind het heel bijzonder dat er naar aanleiding van Mijn ware verhaal een theatervoorstelling komt. In mijn eigen theatervoorstellingen zat wel eens een kleine verwijzing naar mijn jeugd, maar het is nooit echt het (hoofd)onderwerp geweest. Eén van de redenen dat ik het boek geschreven heb, is dat ik anderen die vergelijkbare dingen hebben meegemaakt of er op dit moment mee te maken hebben, wil helpen met het gevecht dat ze leveren en met de angsten die ze moeten overwinnen. De belangrijkste boodschap voor hen is toch: ‘als je niet praat, bescherm je de dader, niet jezelf.’ Deze theatervoorstelling vind ik een geweldige aanvulling voor deze belangrijke missie!”

Heb jij  te maken, of te maken gehad met seksueelmisbruik en heb je ondersteuning of luisterend oor nodig, praten helpt bij de verwerking en helen.

Gonny Spexgoor

Omgeving Twente & Achterhoek

Met integratieve coaching wordt jij je meer bewust van wat er gebeurt in je binnenwereld. Je gaat aan de slag met je ervaringen uit het verleden om deze alsnog op een goede manier te verwerken en te doorvoelen.

Een beeld zegt meer dan duizend woorden

In mijn coaching werk ik dan ook veel ervaringsgericht, je gaat echt ervaren met je lijf en soms door voorstelling in beeld wat er van binnen bij je gebeurt.

Een voorbeeld uit de praktijk

Ze komt mijn praktijk binnen en begint haar verhaal. Er komen ervaringen terug vanuit het verleden, ze is misbruikt. Ze was nog zo jong en onbevangen. Ik laat haar plaatsnemen op de kleine kinderstoel, die staat voor haar ontvankelijke en onbevangen kind. Ik geef haar even de tijd om in contact te komen met dit kleine meisje die vroeger zoiets traumatische heeft meegemaakt.

Het mag er zijn

Ze begint te huilen, ze voelt verdriet, boosheid, eenzaamheid en schuld. Terwijl ze daar zo zit, voel ik en zie ik dat haar hele houding ineen krimpt. Ik ben er bij, het is veilig en laat haar merken dat alles er mag zijn. Langzaam ebt de golf van emoties weer weg en ik vraag haar: “Waar verlang je nu zo naar?”
“Iemand die mij vasthoud en mij ziet.” Ze begint te huilen. “Ze is onschuldig en zo puur. Ik wil er zo graag voor haar zijn, maar ik weet niet hoe?”
“Misschien kan je haar even op schoot nemen en haar geven waar ze zo naar verlangt.”

Een helend moment

Mijn client sluit haar ogen weer en beeld zich in dat ze het kleine meisje van vroeger een knuffel geeft. Het is muisstil, er ontstaat verbinding in haar binnenwereld. Een prachtig moment en wat een heling. De client geeft zichzelf waar ze al jaren naar verlangt. Ze opent haar ogen en ze straalt.
Ik vraag: “Hoe was dit voor je?”
Ze antwoord: “Ik kan eindelijk voor haar zorgen, terwijl niemand haar ziet kan ik doen wat ik goed kan, ik zie haar en houd haar even vast.”

Integratieve coaching

Deze werkwijze is geïnspireerd op de Voice Dialogue. Hiervoor maak ik gebruik van stoelopstellingen en of soms werk ik met playmobil poppetjes om op die manier patronen uit je binnenwereld zichtbaar te maken.

Eén van de vele manieren

Dit is een manier hoe integratieve coaching kan worden ingezet. Er zijn vele methoden mogelijk. Het is mijn ervaring met cliënten die zijn misbruikt, dat ze vaak leven vanuit hun hoofd. Ik help ze om weer in contact te komen met hun gevoelens en lijf. Zodat ze zich niet langer gevangen voelen maar onbevangen en VRIJ.

Elisa Bakker Integratieve coaching
Zuidveen

Ben jij nieuwsgierig geworden naar mijn werkwijze? Wil jij graag kennismaken? Bekijk mijn profiel en neem contact met me op.

Ik ontmoet je graag,

Elisa Bakker

Stijn Schenk

Stijn Schenk heeft indertijd meegewerkt aan het boek ‘Partners in beeld’. Maar daar bleef het niet bij. Samen met Legien zet hij zich in voor betere ondersteuning voor partners en koppels die te maken hebben met de langetermijngevolgen van seksueel misbruik.

Project ‘Samen Helen’

Vanuit project “Samen Helen” heeft Stijn Schenk met Legien Warsosemito-Schenk een toolkit voor partnerondersteuning na seksueel geweld uitgebracht. Uit onderzoek blijkt dat partnerondersteuning van wezenlijke invloed is op een gezonde verwerking van seksueel geweld. Over hoe die ondersteuning door partners kan worden gegeven is helaas nog weinig praktische informatie beschikbaar. Project “Samen Helen” brengt daar nu eindelijk verandering in en stelt deze toolkit gratis digitaal beschikbaar via https://samen-helen.nl/toolkit/ 

De toolkit

In de toolkit wordt besproken wat seksueel geweld is, wat de impact ervan kan zijn op psychisch, sociaal-emotioneel en seksueel vlak en hoe overlevers daarmee kunnen omgaan. Ook biedt de toolkit informatie over wat je als partner moet weten en kunt doen voor jezelf en je geliefde.

Ervaringsdeskundigen

Stijn Schenk van project “Samen Helen”: “Vanuit onze eigen ervaring en uitgebreid onderzoek bespreken we hoe je in liefde en verbinding door moeilijke tijden heen kunt komen en waar je hulp en ondersteuning kunt vinden. Daarbij besteden we aandacht aan zowel hoofd en hart als aan handen, dus zowel aan kennis en begrip als aan handelingsperspectief.”

Over project Samen Helen

In 2021 zette Stijn Schenk samen met zijn partner Legien Warsosemito Schenk het project Samen Helen op. Op basis van hun eigen ervaring, wetenschappelijk onderzoek en diepgaande gesprekken met overlevers van seksueel geweld en organisaties uit de volle breedte van het slachtofferdomein ontwikkelt Samen Helen praktische hulpmiddelen. Hiermee biedt het project een waardevol handboek naar overlevers en hun directe omgeving om hen te ondersteunen in hun zoektocht naar herstel. Project Samen Helen wordt (financieel) gesteund door het Fonds Slachtofferhulp. Eerder publiceerde Samen Helen al de #metoogespreksetiquette.

Over Stijn en Legien

Legien durfde pas na 12 jaar in haar relatie met Stijn over haar trauma te praten. Niet alleen zij, maar ook hij had zich erg alleen gevoeld. Zij stopte het trauma weg, hij voelde dat hij haar niet echt kon bereiken. Ze bouwden een leven en een gezin op, maar toch klopte er iets niet. Alles viel op zijn plek toen Legien over haar trauma vertelde.

Samen verder zoeken

Een opluchting voor beiden, maar ook een start van een enorme zoektocht. Want hoe ga je daar alleen en samen mee om? Intimiteit werd beladen en dat is niet wenselijk in een relatie. Ze hebben hier zowel individueel als gezamenlijk hard aan gewerkt zodat hun relatie behouden en versterkt werd. De kennis en ervaring die Stijn en Legien hebben opgebouwd, delen ze graag met andere koppels om hen te ondersteunen in deze reis. Als #MeToo Coach en vertrouwenspersoon begeleidt Legien organisaties rond beleid en voorlichting over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Stijn Schenk is graphic educator en zet de kracht van beeld en woord in om maatschappelijke en persoonlijke kwesties begrijpelijk te maken.

Met integratieve coaching word jij je bewuster van wat er gebeurt in je binnenwereld. Je gaat aan de slag met je ervaringen uit het verleden om deze te verwerken en te doorvoelen. In integratieve coaching kijken wij naar je gedachten, gedrag, gevoel, verlangens en wat je waarneemt in je lijf.

Casus

Ze komt mijn praktijk binnen en begint haar verhaal. Er komen ervaringen terug vanuit het verleden, ze is seksueel misbruikt. Ze was nog zo jong en onbevangen …

Kinderstoel

Ik laat haar plaatsnemen op de kleine kinderstoel, die staat voor haar ontvankelijke en onbevangen kind. Ik geef haar even de tijd om in contact te komen met dit kleine meisje.

Ze begint te huilen, ze voelt verdriet, boosheid, eenzaamheid en schuld.

Terwijl ze daar zo zit, voel ik en zie ik dat haar hele houding ineen krimpt. Ik ben er bij, het is veilig en laat haar merken dat alles er mag zijn.

Verlangen

Als de golf van emoties weer langzaam wegebt vraag ik haar: “Waar verlang je nu zo naar?”
Ze antwoord: “Iemand die mij vasthoud en mij ziet.”

Haar Volwassen Ik

Ik vraag haar of ze weet dat haar Volwassen Ik meeluistert? Ze knikt.
Ik laat de client weer plaats nemen in haar eigen, volwassene stoel. Haar volwassen Ik.
Ik vraag haar: “Wat vind je van het kleine meisje dat je net hoorde?”
Ze begint te huilen: “Ze is onschuldig en zo puur. Ik wil er zo graag voor haar zijn maar ik weet niet hoe?”

Troost bieden

Ik suggereer dat ze haar even op schoot kan nemen en haar geven waar ze zo naar verlangt. Ze sluit haar ogen weer en beeld zich in dat ze het kleine meisje van vroeger een knuffel geeft. Het is muisstil en in haar binnenwereld ontstaat er een verbinding.

Helende momenten

Het is een prachtig moment van heling. De client geeft zichzelf waar ze al jaren naar verlangde. Wanneer de client haar ogen weer opent straalt ze.
Ik vraag haar: “Hoe was dit voor je?”
Ze antwoord mij: “Ik kan eindelijk voor haar zorgen, terwijl niemand haar ziet kan ik doen wat ik goed kan, ik zie haar en houd haar even vast.”

Hoe ik integratieve coaching inzet

Deze casus is een voorbeeld van hoe integratieve coaching kan worden ingezet. Er zijn vele methoden mogelijk, in dit voorbeeld maak ik gebruik van stoelopstellingen, geïnspireerd door Voice Dialogue.

Integratieve coaching na seksueel misbruik

Het is mijn ervaring dat cliënten die seksueel misbruikt zijn, dat ze vaak leven vanuit hun hoofd. Met integratieve coaching begeleid ik mensen om weer in contact te komen met hun gevoel, emoties en lijf. Op die manier bevrijden ze zich van de bevroren traumas van het verleden, zodat ze zich niet langer gevangen voelen, maar onbevangen en VRIJ.

Geschreven door: Elisa Bakker 

Over veiligheid en helen

Helen van seksueel misbruik wordt pas mogelijk als jouw klant zich veilig genoeg voelt om zijn of haar kwetsbaarheid onder ogen te zien. Toch is ‘werken aan veiligheid’ geen winnende strategie. De klant weet maar al te goed: de wereld is geen veilige plek. Het is onvoldoende voor jou als therapeut om ‘veilig’ te zijn, voor de klant om zich ook veilig te voelen. Ga er daarom maar vanuit dat je klant zich ook bij jou niet veilig voelt. Dat maakt dat het nodig is om te verkennen welke mate van onveiligheid een klant kan verdragen.

Pas als het veilig genoeg is, kun je helen

Pas als het in je dagelijkse leven relatief veilig is, kun je deze klus aanpakken. Als je wereld overhoop ligt, heb je niet genoeg energie om met dit oude zeer aan de slag te gaan. Toch is het ook in onveilige tijden van belang om de invloed van het seksueel misbruik te blijven zien en benoemen. Het heeft namelijk invloed op hoe jouw klant omgaat met de alledaagse onveiligheid. Het is dan wellicht niet de tijd om heel openleggend te gaan werken, maar het is van belang om de invloed van het verleden te blijven benoemen.

Pas als je gaat helen, voel je je weer veilig

Het is een paradoxale uitdaging waarvoor wij ons als therapeuten geplaatst zien. Enerzijds is veiligheid van belang als voorwaarde om te helen, anderzijds is het onmogelijk om te wachten tot de klant zich veilig voelt, want dat gaat niet zomaar gebeuren. Daarbij komt dat de klant onbewust vanalles aan onrust en onveiligheid in het heden creëert. Dit is een gevolg van geautomatiseerde overlevingsmechanismen, die bovendien als een soort waakhond de klant tegen het oude trauma beschermen. Zodra je stappen richting het trauma maakt, zullen de afweermechanismen weerstand bieden.

Welke mate van onveiligheid kun je verdragen

Waar het dus om gaat in de therapeutische ruimte rondom het thema veiligheid is: ‘Welke mate van onveiligheid kun je verdragen’. Dat is steeds de zoektocht en dat is voor elke klant anders. Door steeds binnen die bandbreedte te zoeken naar het hoogst haalbare, actief de grens tussen uitdaging en overspoeling te zoeken, verruimt de klant langzaam maar zeker zijn of haar ruimte voor zichzelf.

Fouten maken mag

Dit werk vraagt een enorme gevoeligheid voor de grenzen van de ander, die deze vaak ook nog eens onvoldoende aangeven. Voorzichtigheid is geboden, maar levert soms ook frustratie op bij de klant die snel verder wil, liefst het probleem ontkent of eraan voorbij loopt. Het is alsof je over een evenwichtsbalk loopt en omdat de emoties zo groot zijn, lijkt het misschien alsof elke fout dodelijk is. Dat is gelukkig niet het geval.

Het kaartenhuis moet instorten

De klant leeft al jaren met zijn of haar verleden en dat jij het aanraakt, betekent niet dat jij verantwoordelijk bent voor het ineenstorten van het kaartenhuis. Het is zelfs de bedoeling dat het instort, zodat er op solide grond iets beters gebouwd kan worden. Het mooiste is als dit kan als een soort ‘gecontroleerde afbraak’, maar dat kan alleen als er voldoende aandacht is voor de ‘gezonde’ delen van de klant. Het ware zelf.

Vinger aan de pols

Wel is het van belang om met je klant te reflecteren over hoe het gaat.

• Gaan we niet te snel?
• Hoe is het met de nachtmerries?
• Lukt het gewone leven je nog?

Door dit regelmatig met je klant te bespreken, bekrachtig je de eigen regie van de klant. Je geeft hem of haar actief een stem in het tempo van het proces. Je roept daarmee de expertise van de klant wakker. Hij of zij is zelf immers de expert van het eigen leven en door daar een beroep op te doen bekrachtig je dit.

Wie kan de beste hulp bieden?

Soms is het gewone leven te ingewikkeld om het traumawerk aan te kunnen. Dan is het goed om te kijken wat heeft jouw klant op dit moment nodig en ben jij daarvoor de beste bron? Soms is maatschappelijk werk, de WMO, ondersteuning op financiële zaken of het sociale netwerk dat een deel van de dagelijkse beslommeringen over kan nemen een betere optie. De buurvrouw die soep komt brengen, een zus die bemiddelt.

Therapiepauze?

De eigen kracht van niet alleen de klant, maar ook het netwerk activeren maakt soms het verschil tussen het net redden en een opname. In overleg met je klant kun je er dan voor kiezen om een therapiepauze in te lassen, met afspraken over ‘vinger aan de pols’. Bijvoorbeeld dat je ééns in de twee weken een mailtje verwacht met een update en dat je er bent als de klant weer wil opstarten. Zo blijf je op de hoogte, maar ook, zo voelt je klant dat je nog steeds betrokken bent.

Veiligheid is een illusie

Het werken met mensen die seksueel misbruikt zijn, confronteert de therapeut ook met zijn of haar eigen illusies rondom veiligheid. Zeker als je als therapeut zelf geen geschiedenis van trauma hebt, kan het heftig zijn om te zien en mee te maken hoe groot het leed en de chaos is. Ook de verhalen zelf, over wat er is gebeurd, doet iets met je veilige wereldbeeld. Om die reden adviseer ik elke therapeut die met mensen met seksueel misbruik ervaringen werkt, goede intervisie dan wel supervisie te zoeken, gericht op de problematiek rondom seksueel misbruik.

Herstel door verbinding, een blog van Marcel Kerkhofs

Steeds vaker zie ik mensen in mijn omgeving naar gespecialiseerde traumacentra gaan. Zelf ben ik nu zo’n 26 jaar geleden naar een voorloper daarvan gegaan. Wat is daarbij heb geleerd is, dat het oproepen van (hevige) emoties wel leidt tot ontlading maar niet noodzakelijkerwijs tot heling.

Terugval na een half jaar

Zoals bij mezelf ook het geval was, zie ik bij bijna iedereen een terugval krijgen, ongeveer een half jaar nadat zij in eerste instantie een enorme sprong hebben gemaakt. Ik zie dit fenomeen nu zo vaak voorbij komen, dat ik me ben gaan afvragen hoe dat komt.

Geen snelkookpan-therapie

Nu ben ik door persoonlijke ervaring, kennis en kunde afgestapt van het ‘pressure-cooker’ model. De situatie waarin je opgesloten wordt in een groep op een locatie waar je min of meer verplicht verblijft en dan in een hoog tempo je trauma’s onder ogen gaat zien. Ik heb iets dergelijks ook ervaren en heb achteraf gemerkt hoe vaak ik over mijn eigen grens ben gegaan terwijl ik dacht ‘hard gewerkt’ te hebben. Hard gewerkt had ik ook. Maar voor wie? Dat was de vraag die bleef nasudderen.

De emmer geleegd

Wat het me wel opleverde was dat ik er weer een tijdje tegenaan kon want de hevige emoties waren geuit. De emmer was geleegd maar het kraantje was nog niet gedicht. Zo kwam het dat ik na verloop van tijd weer bijna op hetzelfde punt aangeland was. Wel was ik minder angstig voor heftige emoties, maar ze waren weer net zo heftig. Het dissociëren kwam ook net zo hard weer terug.

Herstel door verbinding

Achteraf gezien weet ik dat de heling in mijn lange proces, niet heeft plaatsgevonden in die sessies. Dat het een combinatie was van vele aanrakingen (letterlijk en figuurlijk) waarvan de kern was: om het in verbinding te doen.

In verbinding te huilen, woedend zijn en ja zelfs dissociëren

De echte verwerking vond plaats in verbinding en dat ging het beste wanneer er ‘gewoon’ ruimte voor was. Tijd, aandacht, ruimte: d.w.z. bedding. Hetzij in therapie of in een therapeutische setting, maar nog beter gewoon buiten therapie om.

Sessies waar het moet gebeuren werken niet

Ik geloof steeds minder in sessies ‘waar het moet gebeuren’ en de cliënt wel iets moet laten zien. Zeker als het gaat om cliënten die seksueel misbruikt zijn, is de neiging dan om te voldoen aan de verwachtingen van de therapeut. Dat is meer van hetzelfde, dat is wat we tijdens het misbruik hebben geleerd, voldoen aan verwachtingen.

Benoemen wat ik zie

Waar ik wel in geloof is in benoemen wat ik zie. Als ik in een cliënt bijvoorbeeld een terugtrekkende beweging zie dan benoem ik die. Dat is vaak al helend. Het mag er zijn, het wordt gezien. Die persoon wordt gezien. Om vervolgens daarover in contact te gaan en als er ruimte voor is te kijken naar die terugtrekkende beweging. Vanuit vol bewustzijn en in het tempo van de cliënt, zonder iets te ontwijken.

Hard on the subject, soft on the person

Zo kan het gebeuren dat er een miniem iets lijkt te gebeuren. Een microscopisch klein scheurtje in het pantser dat iemand om zich heen geeft gebouwd. Maar de kleinste scheuren worden bijna vanzelf groter door beweging, door het leven zelf …