Hoe gaat haptonomische zwangerschapsbegeleiding in zijn werk?
Je leert met behulp van aanraken contact te maken met de baby in je buik. Je ongeboren kind is namelijk heel gevoelig. Zijn of haar hele bewustzijn is ingesteld op het voelen (de tastzin), andere zintuigen zoals zien, ruiken of horen doen later in de zwangerschap mee.
Samen doen
Je volgt de begeleiding samen met je partner. Vooral voor je partner, die de baby niet de hele dag door voelt, kan dit een mogelijkheid zijn om bewust contact te leggen. Ik maak wel eens de vergelijking met het bewonen van je huis. Na een werkdag thuiskomen begroet je degene die thuis is. Zo kan je ook je kindje in je buik begroeten en welkom heten.
Voorbereiding op de bevalling
Daarnaast bereid je je tijdens de sessies, samen met je partner, voor op de bevalling en jullie nieuwe relatie na de geboorte van jullie kind. Je leert geen puftechnieken, maar leert wel tijdens de weeën bij jezelf en de baby te blijven. Je partner leert hoe hij/zij jou tijdens de weeën kan steunen.
Hoe werkt dat bij mensen die misbruikervaringen hebben?
Iemand die een verleden heeft met seksueel misbruik maakt niet makkelijk de keuze voor de haptonomische zwangerschapsbegeleiding. Het kan zijn dat mensen met seksueel misbruik ervaringen de haptonomie mijden: het gaat tenslotte over aanraken. Dat is jammer, want haptonomie kan juist goed helpen. Het kan ook zijn dat als je in de hulpverlening bent geweest vanwege het misbruik, je gelijk naar de POP-poli verwezen (POP is de afkorting van Psychiatrie, Obstetrie (verloskunde) en Pediatrie (kindergeneeskunde). Maar het is mij niet bekend hoe ze omgaan met seksueel misbruik en wat hun expertise daaromtrent is.
Wat kan haptonomie daarin betekenen?
Als slachtoffer van seksueel misbruik wil je misschien helemaal niets te maken hebben met je lijf, terwijl daar nu je kindje in woont. Haptonomische zwangerschaps-begeleiding gaat over contact maken met je lichaam door middel van aanraken.
Aanraken? Is dat niet eng?
Dat lijkt misschien eng, maar in de praktijk valt dat mee en de meeste vrouwen vinden het juist heel fijn. Ik vraag je bijvoorbeeld om je handen op je buik te leggen. Ik kijk hoe je dat doet. Veel vrouwen aaien dan over hun buik. Dan leg ik uit dat je, juist door níet te bewegen, veel meer kunt voelen. Ik vraag altijd even of en zo ja waar ik mag aanraken. Dan kan ik laten voelen wat ik bedoel. Ik doe dat ook altijd even bij de partner. Door verschillende manieren van aanraken te laten voelen, kun je veel duidelijkheid krijgen over wat voor jou wél en niet werkt.
Hechting al vóór de geboorte
Als een van de ouders of beiden zelf als kind uit een onveilig nest komen, is mijn ervaring dat haptonomie een belangrijke bijdrage kan leveren aan hechting. Hoe creëer je veiligheid voor je eigen kind? Vanuit haptonomische zwangerschapsbegeleiding werken wij met
‘tastbaar welkom’: aangeraakt worden vanuit aandacht, betrokkenheid en warmte. Zo creëer je al voor de geboorte een band met je kind. Je kunt je baby al laten voelen dat het welkom is, dat het bij jullie veilig is en dat het jullie kan vertrouwen.
Problemen met hechting voorkomen
Ik vroeg laatst een vrouw: hoe waren jouw zwangerschappen:
“ Ik ben bij beiden heel erg misselijk geweest. Ik heb gedacht: stop mij maar ergens weg en als het kind er is dan doe ik wel weer mee. Toen mijn kind na de bevalling op mij lag had ik geen verbinding, dat heeft zeker een dag geduurd.”
Hechting tussen ouders en kind is heel belangrijk. De hechting kan tijdens de zwangerschap plaatsvinden. Simpelweg door aandacht te hebben voor jezelf, je lichaam en de baby die groeit in je buik. De hechting begint al vóór de geboorte en is een goede basis voor de rest van het leven van je kind.
De verbinding met je lichaam herstellen
Ik kom ook vrouwen tegen in mijn praktijk die vruchtbaarheidsbehandelingen (IUI, IVF of ICSI ) hebben ondergaan. Als ik naar hun ervaringen luister, hoor ik dat ze (net zoals bij seksueel misbruik) tijdens de behandelingen hun lichaam ‘weg hebben gegeven’. Hun lichaam is een object geworden, de buik is een “no go area’ geworden. Ik sta hier altijd uitgebreid bij stil. Ik luister naar hun ervaringen, hoe eenzaam ze zich hebben gevoeld. De pijn, hoop en wanhoop en al die mensen die’aan je lijf zitten’. Daarna gaan we aan de slag om de verbinding met je lichaam te herstellen.
Als angst een grote rol speelt
Wat veel voorkomt is dat vrouwen bang zijn om de pijn niet aan te kunnen. Dat kan komen doordat ze bijvoorbeeld eerder een moeilijke bevalling hebben gehad. Maar angst kan ook ontstaan vanuit eerdere traumatische ervaringen in het bekkengebied, seksueel misbruik dus. Het is logisch dat nare ervaringen een rol kunnen spelen bij een zwangerschap. Door van te voren met de angst aan het werk te gaan, kun je voorkomen dat jouw zwangerschap weer een nare ervaring wordt.
Hoe werk je met angsten?
Iedereen die voor het eerst zwanger is, vind het spannend. Maar als de angst de overhand heeft, is het niet fijn. Bij angstige zwangeren komen meestal de volgende zaken aan de orde:
- contact maken met de baby
- als zwangere vertrouwd raken met lichamelijkheid
- gevoelsmatig ruimte maken in de moederschoot
- leren steun te vragen
- de rol van de partner gedurende de zwangerschap en tijdens de geboorte
- concreet leren de weeën op te vangen
- praktisch oefenen met het omgaan met pijn
Iedereen die voor het eerst zwanger is, vindt het spannend. Maar als de angst de overhand heeft, is het niet fijn. Bij angstige zwangeren wordt er extra aandacht besteed aan de aspecten die dan spelen.
Drie adviezen
Drie adviezen die ik wil geven, aan iemand met een verleden van seksueel misbruik die zwanger wil worden.
- Vertel je huisarts, je verloskundige en gynaecoloog dat je seksueel misbruikt bent
- Zoek iemand met verstand van seksueel misbruik, die jou kan begeleiden
- Betrek je partner erbij in plaats van “ik doe het wel alleen”
Praktische zaken
De begeleiding kan rond de 20ste week beginnen als de bewegingen van het kind voelbaar zijn. De individuele begeleiding aan een zwangere en haar partner bestaat vaak uit 6 bijeenkomsten: 5 voor de bevalling en 1 erna. Afhankelijk van de behoefte van de ouders kan het aantal begeleidingen uitgebreid worden.
Wat gaan we doen?