Een artikel over hulpverlening na seksueel misbruik

Seksueel misbruik. Wat is het eigenlijk? Het horen van de term zegt vaak niet genoeg. De cijfers zijn hoog, de impact is hoog. Maar toch lijken we er allemaal ver vandaan te willen blijven. Echt doorvragen doen we niet, het er echt over hebben doen we ook niet. We hebben weinig oog voor de gevolgen. Het is eng, beschadigend, benauwend.

Praten over seksueel misbruik

Want wat gebeurt er als je het er écht over hebt? Wat doet dit met jouzelf en wat doet dit met het slachtoffer? Wat maakt het los? Kun jij dat wel aan? Het hebben over seksueel misbruik roept al deze vragen op. Maar het maakt ons ook bewust van de onveiligheid in deze wereld. Liever blijven we geloven in een veilig bestaan, maar ondertussen worden er in Nederland jaarlijks 62.000 kinderen voor het eerst seksueel misbruikt. Deze kinderen worden volwassen en lijden onder de gevolgen.

Slachtoffers groeien er niet zomaar overheen

Lang dachten we dat kinderen hier wel overheen zouden groeien, maar dit is zeker niet het geval. De impact is hoog. Want wat doet het met je wanneer een volwassenen persoon, meestal een bekende, op seksueel gebied jouw grenzen overschrijdt? Grenzen die je als kind nog niet kunt aangeven, maar waarvan je wel weet dat ze overschreden worden. Een situatie waarvan je weet dat wat er gebeurt heel verkeerd is. Slachtoffers kunnen in hun omgeving vaak niet terecht met het misbruik, niet als kind en niet als volwassene. Maar ook later wanneer slachtoffers hulpverlening zoeken, vinden zij vaak geen aansluiting.

Tekort schietende hulpverlening

Nog te vaak wordt er tekort geschoten als het gaat om goede en passende hulpverlening. Nog te vaak worden symptomen gemist en nog te vaak wordt seksueel misbruik niet behandeld. Er worden verkeerde diagnoses gesteld, er wordt gewerkt aan andere problemen, maar van het trauma wordt ver vandaan gebleven. Kunnen we het hulpverleners kwalijk nemen? Of moet er meer kennis komen? Buiten dat, waarom is het dat hulpverleners hier moeite mee hebben?

De vraagstelling voor mijn onderzoek

De vraag die ik mij stel is of mensen het willen zien? Kunnen ze misbruik in de ogen aankijken? Een vrouw die seksueel misbruikt is in de ogen aankijken? Of zijn wij mensen toch nog altijd op zoek naar veiligheid? Willen we het misbruik daarom niet zien en in plaats daarvan liever het plaatje van een veilig bestaan voor ogen houden?

Mijn afstudeeronderzoek

Met bovenstaande vragen ben ik mijn afstudeeronderzoek gestart en in de interviews die ik gehouden heb, hoor ik van verschillende dramatherapeuten dat cliënten bij eerdere hulpverlening slecht behandeld zijn, niet gehoord zijn of dat er niet naar het trauma werd toegegaan. Van dezelfde dramatherapeuten hoor ik hoe belangrijk het is om wél naar het trauma toe te gaan, om er doorheen te gaan.

Doorvragen en aanwezig blijven

De dramatherapeuten geven aan dat het belangrijk is om wél door te vragen, waar de cliënt stopt met praten en hierin in volle aanwezig te blijven bij de cliënt. Want hoe beschadigend is het wanneer het seksueel misbruik dat vroeger ontkend werd, nu opnieuw ontkend wordt? Wat voor wereldbeeld ontstaat er dan? Wat doet dit met het vertrouwen in anderen, dat toch al zo beschadigd is? Welke impact heeft het op de schaamte en schuldgevoelens, die toch al zo aanwezig zijn? Wat doet dit met het zelfbeeld? Kortom, hoe zit het met de gevolgen?

De vergeten gevolgen

De gevolgen van seksueel misbruik zijn niet mis. Uit mijn onderzoek blijkt dat de impact van misbruik hoog is en dat dit invloed heeft op verschillende functioneringsgebieden: psychisch, emotioneel, lichamelijk, sociaal/ relationeel, maatschappelijk en seksueel. Het leren aangeven van grenzen is uiteindelijk niet voldoende om het trauma te verwerken.

Aandacht voor het totale functioneren

Seksueel misbruik is ingrijpend, het grijpt in op het totale functioneren en juist daarom moet een behandeling ook op het totale functioneren ingrijpen om iemand weer te laten helen. Door middel van mijn onderzoek is meer en meer duidelijk geworden op welke wijze dramatherapeuten met werkvormen en methoden aansluiten op de gevolgen van seksueel misbruik bij vrouwen.

De impact van dramatherapie

Dramatherapie laat zien wat het misbruik gedaan heeft, biedt de confrontatie die nodig is, maar biedt tegelijkertijd de steun en troost die gegeven moet worden. Door de ruime mogelijkheden in dramatische werkvormen en methoden kunnen vrouwen gesteund worden waar nodig en geholpen worden met het verwerken van hun trauma.

Inzicht en educatie

Wat daarnaast naar voren kwam in het onderzoek, is dat het belangrijk is dat vrouwen inzicht krijgen op welke gebieden de gevolgen van het misbruik zich bevinden. Om een inzicht te geven in welke functioneringsgebieden de gevolgen van seksueel misbruik zich allemaal bevinden verwijs ik u graag naar mijn onderzoek.

Krachtige hulpverleners

Mijn onderzoek en dit artikel is voor alle krachtige hulpverleners die werken met deze krachtige vrouwen die strijden om er beter uit te komen. Maar ook voor alle vrouwen die nu nog vastlopen en nog niet weten of de eindstreep ooit in zicht komt. Het onderzoek is gericht op vrouwen, maar laten we niet vergeten dat er ook genoeg mannen zijn die zich in deze zelfde strijd bevinden. Laten wij er als hulpverleners voor zorgen dat vrouwen en mannen zich gehoord kunnen voelen en gesteund kunnen worden. Laten we bijdragen wat we kunnen bijdragen, er is al genoeg gemist.

Spelen met gevolgen

Hier vind je de resultaten van het onderzoek van Amanda Speekenbrink, getiteld ‘Spelen met gevolgen’.

Afstudeer onderzoek Amanda Speekenbrink

Illustraties van Nicole Blok, copyright 2017, gebruikt met toestemming.