De mens verstaan in zijn context

Wanneer een klant bij een contextueel therapeut komt, is het vaak niet op voorhand duidelijk of er sprake is van seksueel misbruik. Door aandacht te besteden aan de context van de klant wordt zijn of haar verhaal duidelijk. Daarbij komen kernmomenten als vanzelf ter sprake. Vaak komt de klant dan zelf met een verhaal over seksueel misbruik, al komt dat meestal niet in de eerste sessie.

Ontvouwen van het verhaal

Ernstige grensoverschrijdingen stagneren je emotionele ontwikkeling, waardoor je als het ware “blijft hangen in het verhaal / in slachtofferschap”. In de therapie plaatsen we het seksueel misbruik in de context wat betreft (leef)tijd, systemische dynamiek en verantwoordelijkheid. Hierdoor kunnen schaamte en schuldgevoelens verminderen. Dit geeft hernieuwde toegang tot de basisgevoelens (bang, blij, bedroefd en boos) en daarmee emotionele groei.

Bewustwording overlevingsmechanismen / -patronen

Met poppetjes verbeeld je je verhaal, in samenhang met de context. Dit maakt dat je je bewust wordt van deze samenhang. Je leert betekenis te geven aan gedragingen die gebaseerd zijn op overlevingsmechanismen. Gedrag heeft een positieve intentie (gehad) en door dit te leren zien, kun je jezelf (en anderen) ontschuldigen. Overlevingsmechanismen hebben vaak als doel:

• Zien te overleven
• Behoeden van anderen
• Loyaliteiten
• Afschermen van kwetsuren

Het (h)erkennen van je eigen overlevingspatronen geeft ruimte om opnieuw te kunnen kiezen voor verbinding met jezelf en je omgeving.

Het gebruik van lichaamstherapie in het contextuele werk

Mensen zijn uitgerust met vrijwel dezelfde regelmechanismen als dieren. Een dier laat spanningen los door bijvoorbeeld dingen af te schudden of in contact met een ander dier te gaan, troost te zoeken. Wij mensen beperken of blokkeren dit proces met het rationele deel van onze hersenen. We kunnen bijvoorbeeld ons ‘groot houden’ of ‘doorzetten’ en daarmee een volledige ontlading in de weg staan. Het lichaam slaat de spanning dan op en een blokkade ontstaat.

Afgesloten delen van lichaam bevrijden

Lichaamstherapie helpt om de verbinding te herstellen met de geblokkeerde delen van je lichaam. Allereerst wordt gewerkt aan het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn, aan stevigheid, waardoor er ruimte en draagkracht komt voor datgene wat zo pijnlijk en/of verdrietig is. Lichaamstherapie nodigt de bevroren spanning stukje bij beetje uit, los te laten. De beweging die er “toen” niet kon zijn, kan alsnog worden afgemaakt. Daarmee wordt de blokkade langzaam opgeheven.

Loslaten van vastgezette spanningen geeft ruimte

De ruimte die ontstaat, wanneer het opgeslagen trauma wordt opgeruimd, zorgt letterlijk voor opluchting. De mens wordt weer heel. Vanuit de ervaring van die heelheid ontstaat de mogelijkheid en ruimte voor nieuw gedrag. Oude patronen kunnen zo losgelaten worden en de verbinding met zichzelf en de ander wordt herstelt.

Casus: Miep (pseudoniem)

Miep heeft een burn-out. Ze neemt te veel verantwoordelijkheid op zich en het gaat niet goed in de samenwerking. Ze vertelt met hevige emotie: ‘Ik walg ervan dat ze (collega’s) het niet doen zoals het hoort!’ Ook geeft ze aan zichzelf waardeloos te vinden. ‘Ze zullen me wel liever kwijt dan rijk zijn’. 

We onderzoeken haar persoonlijke geschiedenis. Miep werd, op 15-jarige leeftijd, seksueel misbruikt door haar broer. Zij herkent dat dit de bron is van de heftige gevoelens op haar werk.

Het doel van de therapie:

Nadat de link naar haar context is gemaakt, formuleert Miep haar doel met de therapie: Miep wil heel graag van haar broer kunnen blijven houden. De relatie met hem is verstoord sinds haar 15e. Ze wil vrij worden in haar relatie met hem.

In de lichaamstherapie leert Miep, middels massages, haar lichaam weer te voelen en het tot het hare te maken. Ze gaat in dialoog met de pijnlijke en donkere delen in haar buik. Ze geeft ruimte aan haar boosheid en aan het daaronder liggende verdriet. Haar zelfvertrouwen groeit. Langzaam voelt ze zich gerechtigd om grenzen te mogen stellen.

We doen een rollenspel waarin ze zich voorbereid om haar broer aan te spreken op zijn verantwoordelijkheid voor zijn grensoverschrijdend gedrag. Wanneer zij dit gaat uitvoeren spreekt ze met hem ook een genoegdoening af. Dit leidt tot herstel van contact.

(De casus is in werkelijkheid natuurlijk veel complexer. Het is een klein fragment uit het werk, om een idee te krijgen over hoe contextueel werken in elkaar zit)

Geschreven door: Thea Peeters – Contextuele lichaamstherapie – Nuenen