Recensie: Verlamd van angst van Agnes van Minnen

Verlamd van angst

Het boek van Agnes van Minnen gaat over het overwinnen van de angst. Angst als belangrijkste symptoom van post traumatische stress. Het boek maakt uitgebreid duidelijk dat verlamming, bevriezing een veel voorkomende reactie is op een situatie van seksueel geweld. Dat deze automatische reactie een overlevingsreactie is, die passend is voor wat er op dat moment gebeurt. Dat is de verdienste van dit boek.

De vlag dekt niet de lading

Als de subtitel van het boek was ‘Herstellen van PTSS’ dan had ik er minder moeite mee gehad. Maar de ondertitel luidt: ‘Herstellen na seksueel misbruik’. Als zodanig kan ik het boek niet onderschrijven. Het boek gaat diep in op PTSS en de therapie die daar (volgens de auteur) bijhoort, maar besteed weinig tot geen aandacht aan andere gevolgen van seksueel misbruik en hoe je daarmee om kunt leren gaan.

Geen PTSS en toch seksueel misbruikt?

Heb je geen PTSS, dan heb je niet veel aan het boek. Het zou je zelfs in de war kunnen maken. De auteur stelt dat het vertonen van allerlei overlevingsreacties hetzelfde is als een PTSS. Daarmee gaat de auteur volledig voorbij aan alle andere afweermechanismen en langetermijneffecten, die dikwijls leiden tot andere diagnoses. Ik ben zelf niet zo’n fan van diagnosticering bij seksueel misbruik, maar áls je een diagnose geeft, zorg dan wel dat die tenminste klopt.

Onjuistheden en discutabele statements

De stelligheid waarmee de auteur een aantal discutabele stellingen poneert geeft te denken. Zo stelt zij dat iemand die seksueel misbruikt is, dit niet kan vergeten. Dat is in het licht van de huidige stand van de wetenschap absoluut niet bewezen. Denk alleen al aan het recente werk van Bessel van der Kolk over hoe lichaam, brein én geest betrokken zijn bij het opslaan van ervaringen. Daarnaast stelt zij dat, als je herinneringen hebt van vóór 3 jaar oud, dit waarschijnlijk valse herinneringen zijn. Dit staat haaks op recente onderzoeksresultaten, die juist aantonen dat spontaan opgekomen herinneringen naar aanleiding van een trigger, vaak ondersteund worden door zogeheten steunbewijs. Zie bijvoorbeeld dit artikel van Elke Geraerts. Hoe het ook zit, over het hervinden van herinneringen en de manier waarop het geheugen werkt, is de wetenschap nog lang niet uitgedebatteerd, dus een stellige bewering hierover is per definitie onwetenschappelijk. Hier en daar slaat zij de plank dus stevig mis. (zie mijn blog over baby- en peutermisbruik).

Weinig aandacht voor het brede palet van mogelijkheden in de hulpverlening

De auteur is stellig: Bij PTSS hoor je EMDR of Cognitieve traumatherapie te krijgen. Dat is jammer, want niet alleen zijn beide therapievormen behoorlijk belastend, ze werken voor tenminste 35% van de mensen (die daadwerkelijk PTSS hebben en dat zijn lang niet alle slachtoffers van seksueel misbruik!!!) niet of zelfs negatief. Zie hier mijn artikel daarover. Bij Complexe PTSS (bijvoorbeeld bij langdurig en herhaald misbruik) is de kans dat het niet werkt nog groter. Bovendien zijn er vele alternatieven voor EMDR en Cognitieve traumatherapie waar de auteur in haar boek bijna volledig aan voorbij gaat.

Het boek gaat niet over seksueel misbruik

Agnes van Minnen verliest voor mij aan geloofwaardigheid als ze alle succesvol geheelde slachtoffers van seksueel misbruik op het conto van traumatherapie en EMDR schuift, alsof dat de enige weg naar herstel is. Alle andere vormen van therapie gooit ze op één grote hoop als zijnde ‘te weinig traumagericht’. Stabiliseren versus traumagerichtwerken is niet hetzelfde als ‘alle vormen van therapie’ versus ‘EMDR en Cognitieve traumatherapie’ en dit valse vergelijk zie ik terug in alle bewijsvoering rondom EMDR. Nergens heb ik nog een onderzoek gezien dat EMDR zinvol vergelijkt met enige bestaande vorm van therapie anders dan Cognitieve traumatherapie. Op de bewijsvoering voor Cognitieve traumatherapie is overigens ook één en ander af te dingen, vooral als je kijkt naar wat er in Nederland onder de noemer Cognitieve traumatherapie verkocht wordt. Zie mijn artikel hierover hier.

Het boek maakt de pretentie dat het gaat over herstel na seksueel misbruik niet waar. Daarnaast gaat het voorbij aan allerlei alternatieven voor de vorm van hulpverlening die de auteur bedrijft. Haar ervaringen in haar praktijk lijken haar beeld over seksueel misbruik te kleuren. Mogelijk helpt zij alleen mensen die last hebben van een PTSS. Zonder enige gene veralgemeniseert zij haar persoonlijke ervaringen en presenteert ze als wetenschappelijk onderbouwd. Als het gaat om alle andere gevolgen van seksueel misbruik, komt zij slechts met het in mijn ogen wat lafhartige: ‘Sommige slachtoffers worden verdrietig en moeten nog verwerken dat ze een nare jeugd hebben gehad.’

Pluspunten en minpunten

Pluspunten van het boek

  • De heldere uitleg over overlevingsreacties ontschuldigt slachtoffers
  • De voorbeelden uit de praktijk zijn aansprekend
  • Het boek geeft duidelijk aan dat helen mogelijk is

Minpunten van het boek

  • Overdreven claims over de effectiviteit van met name EMDR en Cognitieve gedragstherapie
  • Heel veel herhaling van hetzelfde, met name in het tweede deel van het boek
  • Het boek gebruikt de termen seksueel misbruik en seksueel geweld door elkaar, wat maakt dat het lijkt alsof de twee synoniem zijn

Voor wie kan het boek nuttig zijn?

Het eerste deel van het boek kan nuttig zijn voor mensen die veel schaamte en schuld voelen over hun eigen reactie op het seksueel misbruik dat hen is aangedaan. De uitputtende voorbeelden van hoe dit soort reacties eruit zien en steeds de herhaling van het nut van die reacties (namelijk het overleven van een bedreigende situatie) kan helpen om te ontschuldigen en de schaamte voorbij te komen. Dit gaat overigens wel ten koste van de leesbaarheid van het boek.

Deel twee van het boek, waar het zegt te gaan over herstel, dekt de lading niet. Mocht je last hebben van (enkelvoudige) PTSS als gevolg van een eenmalig incident van seksueel geweld, dan kan het je helpen om de voorgestelde therapieën te volgen.

Toch kopen? Het boek is verkrijgbaar via Bol.com

2 gedachten over “Recensie: Verlamd van angst van Agnes van Minnen

  1. Al zou het boek 1 iemand helpen, is het dan al niet de moeite waard? Ik heb wat artikelen met bijschrift gelezen, maar u stuurt net zo als u de ander beoordeelt. Kritiek is oké, maar zorg dan op zijn minst dat u dit objectief benaderd. Het lijkt me geen wedstrijd welke therapie of what ever het beste is. Ik ben in ieder geval blij dat er mensen zijn die dit soort boeken op de markt brengen zodat er eindelijk eens over gesproken kan worden. Ik hoop nog op vele….en met welk uitgangspunt punt dan ook.

    • Hoi Daniëlle,

      Natuurlijk kijk ik met mijn eigen kleur naar dit boek. Ik beoordeel een boek niet op ‘of het 1 iemand kan helpen’ maar vooral of het boek waarmaakt wat het claimt waar te maken. Naar mijn mening gaat dit boek niet over waarover het zegt te gaan. Maar dat is wat een review is, iemands mening over een boek. Mijn mening is niet zaligmakend en een mening is per definitie niet objectief. Ik probeer met mijn mening mensen zo goed mogelijk te informeren over wat ze kunnen verwachten van een boek.

      Voor wat betreft jouw laatste opmerking: ja, ik ben ook blij dat er steeds meer boeken over seksueel misbruik op de markt komen. Ik draag daar mijn eigen steentje aan bij door mijn eigen boeken én door mensen die een dergelijk boek schrijven via mijn uitgeverij een platform te geven en de mogelijkheid om hun boek te publiceren.

      Warme groet,
      Ivonne

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *