Seksueel misbruik heeft impact op zwangerschap

Seksueel misbruik heeft een grote impact op zwangerschap. Veel vrouwen weten niet dat tijdens de zwangerschap, de bevalling of het kraambed het seksueel misbruik verleden een grote rol kan spelen. Ook weten ze niet wat ze hierin mogen en kunnen verwachten van een verloskundige.

Wij, Joanne de Kat en Hanna van Meijeren, zijn twee verloskunde studenten. We hebben onderzoek gedaan naar de lichamelijke en psychische gevolgen van seksueel misbruik voor de zwangerschap, de bevalling en het kraambed. Ook hebben we gekeken naar de verloskundige begeleidingservaring van vrouwen die seksueel misbruikt zijn. Hieronder volgens onze belangrijkste conclusies uit het onderzoek

Lichamelijke gevolgen

De lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik die tijdens de zwangerschap een rol kunnen spelen zijn:

• verhoogde kans op risicogedrag (alcoholgebruik of roken)
• moeite hebben met de medische onderzoeken en controles
• extreme misselijkheid
• blaasontstekingen
• eetstoornissen
• verhoogde kans op vroegtijdige weeën
• vaginisme, verkramping in het bekkenbodem gebied

Psychische gevolgen

De psychische gevolgen die tijdens de zwangerschap, bevalling en daarna voor problemen kunnen zorgen zijn:

• extreme angst (voor onderzoeken, voor de baring, voor moederschap)
• angsten over de moeder en kind-binding
• herbelevingen tijdens de baring (controleverlies in het bekkengebied)
• dissociatie
• verstoorde lichaamsbeleving, haat voor het lichaam
• niet goed om kunnen gaan met hevige emoties
• depressieve gevoelens
• verhoogde kans op postpartum depressie
• post traumatische stress stoornis

“De ervaringen van de bevalling (…) en de periode erna heb ik als uh.. traumatisch ervaren”.

 

Wat doet de verloskundige eraan?

Uit het onderzoek blijkt dat er door verloskundigen en cliënten nog te weinig gesproken te worden over seksueel misbruik. Dit komt deels doordat er op seksueel misbruik nog steeds een taboe rust en deels doordat de cliënten (en verloskundigen) niet altijd weten welke impact seksueel misbruik kan hebben op de zwangerschap, bevalling en het kraambed.

Vragen naar negatieve seksuele ervaringen

Sinds 2007 vragen verloskundigen standaard bij de intake naar een negatieve seksuele ervaring. Op deze manier proberen ze klanten uit te nodigen om het seksueel misbruik bespreekbaar te maken. Alleen als het seksueel misbruik bekend is, kan de begeleiding tijdens de zwangerschap hierop worden aangepast. Uit de ervaring van een enkeling bij wie seksueel misbruik wel uitgebreid van te voren besproken is, blijkt dat er minder klachten zijn, vooral als de verloskundige begeleiding daadwerkelijk is aangepast.

“Ik maakte het direct bekend… (…).. en.. zij gingen daar ook gelijk goed mee om.. (…) toen kwam er direct ook heel veel op.. en dat was ook direct van.., hoe wil je dat zien eigenlijk.. Ze begon er ook direct over, dat het bekend is..(…) dat was eigenlijk wel heel fijn hoe ze dat deden.. dat vond ik wel.”

 

Vooraf is beter dan achteraf

In dit onderzoek bleek dat de meeste vrouwen pas achteraf beseften welke invloed hun verleden heeft gehad op het krijgen van een kind. Dat is jammer want met aangepaste begeleiding had hen wellicht veel leed bespaard kunnen blijven. Alle vrouwen in het onderzoek gaven aan dat zij een aangepaste begeleiding hadden willen krijgen.

Wat is van belang in de begeleiding?

Wat de onderzochte vrouwen van belang vonden in de verloskundige begeleiding is:

• het bespreekbaar maken van seksueel misbruik
• uitleg over de impact van seksueel misbruik
• een vertrouwensband
• een luisterend oor
• het serieus nemen van de wensen
• persoonlijke betrokkenheid van de verloskundige
• uitleg bij alle handelingen die de verloskundige verricht
• een coachende rol van de verloskundige

Bij de vrouwen van wie het seksueel misbruik bekend was bij de verloskundige, was er over het algemeen sprake van een positieve begeleidingservaring. De verloskundige stemde dan zijn of haar zorg af op de wensen van de cliënte.

“Het deed mij goed om te horen dat ze zei, dat ze mijn signalen zou volgen, zeg maar.. en dat ze mijn, mijn tempo zou volgen”.

Voor een enkeling was de zwangerschap zelfs een helende ervaring:

“Ik oordeel mijn lichaam vaker dan ik moet veroordelen, omdat ik de schuld bij mij leg.. En op het moment dat ik beviel en het kindje bij mij in mijn buik groeide.. dan.. ik heb daar wel respect voor gekregen.. voor mijn lichaam..”

 

Wat mag je verwachten van de verloskundige

Als je als vrouw seksueel misbruikt ben, mag je verwachten van de verloskundige dat:

• je dit bij hem of haar, in vertrouwen, bespreekbaar kunt maken
• de verloskundige zijn of haar zorg aan jou zal aanpassen
• je advies kan geven over mogelijkheden van andere hulpverlening met wie je seksueel misbruik kunt bespreken

Het doel van al die zorgvuldigheid is dat je, ondanks de impact die seksueel misbruik met zich mee kan brengen, een onvergetelijke mooie ervaring krijgt wanneer je moeder wordt.

Advies aan verloskundigen

Vragen naar Negatieve Seksuele Ervaringen is al een tijdje gemeengoed. Wat er aan begeleidingswensen vanuit de klant ligt is helder en eenduidig uit dit onderzoek gekomen:

• uitleg over de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap
• luisteren naar de wensen van de klant
• een coachende rol voor de verloskundige
• voorzien in een goede doorverwijzing waar nodig

Advies op basis van dit onderzoek

Het zou mooi zijn als:

• er (bij) scholing ontwikkeld wordt voor verloskundigen over de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap
• een informatiefolder ontwikkeld wordt waarin de (mogelijke) impact van seksueel misbruik op de zwangerschap in heldere bewoordingen wordt uitgelegd.
• verloskundigen zich zouden specialiseren in de begeleiding van zwangeren met een verleden van seksueel misbruik
• verloskundigen een netwerk van coaches en begeleiders hebben waar zij hun klanten naar door kunnen verwijzen

(Door: J. de Kat en M.H. van Meijeren, vierdejaars verloskundestudenten)

Inmiddels heb ik naar aanleiding van o.a. dit onderzoek en een vervolgonderzoek een boek geschreven: Zwangerschap na seksueel misbruik. Hier verkrijgbaar