Laat je horen!
‘Laat je horen’, roepen mensen en organisaties ‘Doorbreek het zwijgen!’ Goed bedoeld, maar niet iedereen kan dat. Als het nog te moeilijk is om de woorden uit te spreken. Of als je het gevoel hebt dat, zolang je het niet zegt, het misschien ook niet waar is. Je zwijgen dient een doel: het toegedekt houden van de beerput. Gewoon omdat je bang bent erin te vallen. Bang dat de geur ervan nooit meer weggaat. Spreken is zilver, zwijgen is goud. Denk je.
Praten helpt toch?
Praten kan heel goed helpen om seksueel misbruik te verwerken. Op enig moment in het helen van seksueel misbruik kan het belangrijk zijn om de woorden uit te spreken. Om de stilte te doorbreken, de schaamte voorbij te komen en de angst recht in de ogen te kijken. Wanneer jij er aan toe bent.
Praten is echt niet het enige
Maar praten is niet het enige wat helpt. En het is niet eerlijk om mensen te vragen om te praten, zolang wij als maatschappij het luisteren nog niet goed onder de knie hebben. Want maar al te vaak hoor ik dat het doorbreken van de stilte niet goed ontvangen wordt.
Wie moet het taboe doorbreken?
Waarom is het slachtoffer degene waartegen we ‘praat!’ roepen? Praten over wat je is overkomen is niet gemakkelijk. Er zelf over beginnen is voor veel slachtoffers gewoon een brug te ver. Het wordt makkelijker als het een onderwerp is waar men vaker over praat. Op televisie, in radioprogramma’s, bij de buren op de koffie. Zoals je ook over je gestolen fiets praat of over de stijgende verzekeringskosten.
Wie zegt er #ikluister?
In 2013 organiseerde ik voor het eerst een symposium over seksueel misbruik, en daarvoor benaderde ik een organisator. Ze gaf aan wel interesse te hebben in deze opdracht. Ze zei wel meteen dat ze zelf niet seksueel misbruikt was en dat ze ook niemand kende die misbruikt was, nou ja, behalve mij dan.
Heb je er wel eens naar gevraagd?
Ik vroeg haar: begin jij er wel eens over? Twee weken later hadden we een nieuwe afspraak en ze was geschokt! Doordat ze in haar sociale omgeving had verteld dat ze dit symposium ging organiseren, kreeg ze van 3 van haar beste vriendinnen te horen dat die seksueel misbruikt waren. In de 20+ jaar dat zij elkaar kenden hadden ze het er nooit over gehad.
Veel slachtoffers willen best praten
Wat dit verhaal van de organisator heel mooi illustreert, is dat veel slachtoffers best willen en durven praten. Alleen al door iets te vertellen over het symposium kwamen de verhalen los. Hoe goed ken jij je vrienden en vriendinnen? Weet jij welke van hen seksueel misbruikt zijn? Want ook jij hebt slachtoffers van seksueel misbruik in je sociale omgeving, daar kun vrijwel zeker van zijn. Wordt het niet eens tijd voor jou om de stilte te doorbreken?
Start het gesprek!
Het taboe doorbreken kunnen wij slachtoffers niet alleen. We hebben jullie nodig, al was het maar omdat zovelen van ons nog zwijgen. Niet iedereen hoeft een symposium te organiseren, een boek te schrijven of #metoo te roepen op de sociale media. Maar kun jij aan jouw lieve vrienden en vriendinnen laten merken dat jij open staat om er over te praten?
Hoe zou jij een gesprek hierover starten in jouw vriendenkring?
Hoe zou jij dat aanpakken? Ga je het oppakken? Heb je het opgepakt? Deel dan hier jouw ervaringsverhaal. Ter inspiratie voor andere lezers. Wie durft te praten over seksueel misbruik? #ikluister
Het probleem is, dat mensen het waarschijnlijk wel horen, maar niet kunnen bevatten. Het is veiliger om te blijven denken, dat “dat soort zaken” niet gebeuren. En zeker niet om de hoek of binnen de eigen familie. Mensen moeten, m misbruik te kunnen waarnemen en om er over te kunnen praten, bereid zijn te accepteren dat de wereld niet zo prachtig is, als zij graag zouden geloven.
Bovendien: echt weinig mensen zijn oprecht geïnteresseerd in een ander. Op de vraag: hoe gaat het, willen we eigenlijk maar een antwoord horen: “het gaat goed”. Andere antwoorden zijn eng, want dan moet er oprecht aandacht geschonken worden aan de ander en dat is met misbruik niet anders.
Je ziet het ook bij zo’n Serious Request actie: Wel geld in willen zamelen voor het buitenland, want daarmee houd je het lekker veilig op afstand, terwijl misschien op dat zelfde moment, je buurmeisje wordt gemolesteerd door haar vader. Dat is het kromme aan ons mensen: we weten dat het er is, het is alleen veiliger om te doen van niet.
De reactie van mensen op trauma, met name als het dichtbij komt, is vaak een traumareactie: vechten, vluchten of bevriezen. Dat zie je ook in de reacties van mensen op seksueel misbruik in hun omgeving: Men vlucht in ontkenning, of men gaat vechten, door te roepen dat alle misbruikers opgeknoopt zouden moeten worden, of men bevriest: het probleem is zo groot en overweldigend dat je uiteindelijk niets doet. In al deze reacties gaat het eenvoudig er zijn voor de ander verloren.
Het blijft lastig om gehoord te worden, ook al omdat ‘wij’ als misbruikten zelf, vaak ook in één van deze reacties op het trauma zitten en niet goed duidelijk kunnen maken wat het betekent om seksueel misbruikt te worden. Mijn boek is een poging om juist de betekenis van seksueel misbruik in een mensenleven vorm en taal te geven, op een manier die mensen in staat stelt om het wél te gaan bevatten.