De wettelijke definitie van seksueel misbruik

De wet heeft een heel duidelijke en eenduidige definitie van seksueel misbruik: Alle seksuele contacten tussen een kind en een volwassene is misbruik en strafbaar. Daarbij gaat het om alle handelingen die seksuele bevrediging tot doel hebben. Dit is inclusief het maken van foto’s, het betasten, het blootstellen aan (plaatjes van) seksuele handelingen van anderen, naast alle vormen van ‘hands-on’ seksueel contact. De leeftijdsgrens is 16 jaar in Nederland.

Ook tussen leeftijdsgenootjes is seks verboden

Er is maar een klein ‘grijs gebied’ en dat is seksuele handelingen tussen leeftijdsgenootjes, waarbij er geen sprake is van dwang of geweld. Daarbij is een leeftijdsverschil van maximaal een jaar een soort regel. Alle andere seksuele contacten, ook tussen kinderen onderling is dus strafbaar. Daarbij zal de rechter ongetwijfeld de leeftijd van de dader in zijn of haar overwegingen meenemen, maar de wet is eenduidig: Van kinderen blijf je gewoon af!

De definitie van seksueel misbruik en de hulpverlening

In een hulpverleningstraject kan een andere definitie van seksueel misbruik handig zijn. Voor het slachtoffer of de volwassen overlever van seksueel misbruik kan het verwarrend zijn. Ja, de wet noemt alles wat er gebeurd is seksueel misbruik, maar de ervaring van de aanraking kan gedifferentieerd zijn. Hoe jij het ervaren hebt zou wat mij betreft in de hulpverlening leidend moeten zijn.

De meldcode om handelingsverlegenheid te doorbreken

Door de meldcode heeft de hulpverlener, binnen zijn of haar organisatie, de verplichting om een stappenplan te volgen, waarbij melding gedaan wordt van (vermoedens van) seksueel misbruik. Daarbij is het wel zaak om de wettelijke definitie van seksueel misbruik te hanteren. Hopelijk wordt door het invoeren van de meldcode een deel van de handelingsverlegenheid van zorgprofessionals doorbroken. Het is immers gemakkelijker om iets te doen, als je een richtlijn hebt voor wát je dan precies moet doen.

De definitie van seksueel misbruik en de persoonlijke ervaring

Waar mensen last van hebben, is veel minder eenduidig dan de wettelijke definitie. Zo had ik een klant wiens vader vroeger haar anus uitgebreid waste met zeep. Van jongs af aan was dat zo de gewoonte. Dit was voor haar geen misbruik ervaring. Vanaf dat ze 8 jaar was, was haar vader echter ook begonnen met ‘seksuele voorlichting’ in de praktijk. Dit had ze als zeer beschamend ervaren en daar had ze erg veel last van.

De definitie van seksueel misbruik voor iedereen anders?

Is de conclusie van dit verhaal dat seksueel misbruik voor iedereen iets anders is? Ik denk deels. Voor de wet zijn scherpe definities handig en bruikbaar. Ze geven een helder idee over de strafbaarheid van de gepleegde feiten. Voor dat deel werkt de wettelijke definitie dan ook prima. In de hulpverlening ben ik geneigd om de definitie deels af te laten hangen van hoeveel lijdenslast het slachtoffer ervaart.

Let op: de meeste slachtoffer onderrapporteren het seksueel misbruik

Daarbij is het wel zaak om je ervan bewust te zijn dat de meeste slachtoffers de neiging hebben om het misbruik te bagatelliseren (en te onderrapporteren), als een onderdeel van hun afweermechanismen. Dan kan het helpen als je de vraag of het seksueel misbruik was, van hun persoon afhaalt. ‘Als iemand dit met je dochter zou doen, zou je het dan verontrustend vinden?’. Vaak als je de vraag op deze indirecte manier benadert krijg je een ander antwoord.

Zelf de regie in handen nemen

Mensen die seksueel misbruikt zijn kunnen zelf bepalen, waar zij het meeste last van hebben (gehad). Juist bij seksueel misbruik is het belangrijk dat het slachtoffer zelf de regie terug in handen krijgt. Daarbij hoort dat ze zelf mogen aangeven waar ze het meeste last van hebben en waar ze in de begeleiding aan willen werken.