Wat doe je als jouw kind seksueel misbruikt is?

Jouw kind komt naar je toe en vertelt je…

• Dat iemand aan zijn plasser heeft gezeten
• Dat iemand haar ‘daar beneden’ gemasseerd heeft
• Dat een man zijn piemel heeft laten zien
• Of erger…

Je bent geschokt! Je veilige wereld vergaat. 

• Wat zijn dan goede ‘mama vragen’?
• Wat is de juiste manier om als papa te reageren?
• Waar kun je hulp vinden?
• Wie kan je vertellen hoe jij jouw kind hier doorheen loodst?

Een moment waarop je je niet kunt voorbereiden. Wat je ook doet en wat je zelf ook meegemaakt hebt, als jouw kind naar je toe komt met zo’n verhaal, dan ben je onvoorbereid. Geen wonder dat je het eventjes niet weet.

Wat goed dat je het komt vertellen!

Het komt helaas zelden voor dat een kind naar je toe komt met een helder verhaal over wat er is gebeurd. Dat is jammer, want seksueel misbruik komt schrijnend veel voor en voor elk kind dat vertelt over seksueel misbruik, zijn er negen die, tot ver in hun volwassenheid, hun mond houden. Die het geheim soms zelfs mee hun graf in nemen. Het eerste wat je in ieder geval kunt doen is het kind een compliment geven: ‘Wat goed dat je het komt vertellen’.

Geef jezelf ook een groot compliment

Haal een paar keer diep adem en besef dat je het als ouder goed hebt gedaan. Het feit dat je kind naar je toe komt, betekent dat jij openheid hebt geboden, vertrouwen hebt verdiend. Het betekent dat jouw kind zich veilig voelt om naar je toe te komen, ook met dingen die het zelf moeilijk vindt. Ook als het tot geheimhouding gemaand wordt of zelfs bedreigd is, wat vaak voorkomt bij seksueel misbruik.

Stel de belangrijkste vraag

De belangrijkste vraag is niet: ‘Wat is er precies gebeurd?’
Natuurlijk komt er een tijd dat je wilt weten wat en hoe. Maar je kind zit voor je neus en heeft je nodig. ‘Wat heeft jouw kind op dit moment nodig?’ Dat is de vraag die vooraan moet staan, de belangrijkste vraag. Vaak weet je daar ook het beste antwoord op. Soms is het een knuffel, soms is het bevestiging. Het ene kind wil graag dat er onmiddellijk actie naar de dader volgt, het andere kind vindt dat juist afschuwelijk en wil vooral dat ze weer gewoon haar huiswerk kan doen. Eén ding hebben alle kinderen, die over seksueel misbruik vertellen, met elkaar gemeen: Ze willen dat het stopt!

Wat helpt kinderen seksueel misbruik verwerken?

Een stabiele en veilige thuissituatie is één van de meest helende omstandigheden voor een kind om te beginnen met verwerken. Een kind heeft er niets aan als jij in een traumareactie schiet. Schelden en agressie op de dader werken averechts, wekken in het kind soms zelfs de neiging om de dader te verdedigen. Soms trekken ze hun verhalen dan terug, omdat de consequenties hen erger lijken dan het misbruik. Het vreselijk vinden en in tranen uitbarsten is ook al geen handige zet, omdat kinderen van nature de neiging hebben om zichzelf overal de schuld van te geven. Als jij instort denken zij dat zij dat gedaan hebben door het te vertellen. Dan gaan ze zeggen dat het niet zo erg was en gaan ze jou troosten. Dat is niet wat ze nodig hebben. Helemaal niets doen is ook geen optie, want dan laat je je kind in de steek, terwijl het jou als volwassene heel hard nodig heeft. Je kind kwam immers naar je toe?

Wat is een betere reactie? De 5 B’s!

Wat is de volwassen reactie op seksueel misbruik bij je kind? Het is niet eenvoudig, maar ik ga zelf altijd uit van deze lijst, “de 5 B’s”

1. Bescherming. Zo goed als binnen jouw mogelijkheden past, bied je het kind aan om het te beschermen. ‘Ik ga mijn best doen om er voor te zorgen dat dit niet meer gebeurt’ zou een passende belofte zijn.
2. Bekrachtig dat het kind het goede heeft gedaan door het te vertellen. Dit kan je bijna niet vaak genoeg zeggen. ‘Ik ben zo trots op je, dat je dit verteld hebt!’ Zeg dat ze altijd met je mag praten, ook als het moeilijk is.
3. Bevestig dat het kind geen schuld had aan wat er is gebeurd. Zeg en herhaal hardop: ‘Dit had nooit mogen gebeuren en het niet jouw schuld.’
4. Benoem wat het met je doet. Een kind merkt heus wel als je schrikt, boos wordt of hoe je ook reageert. Dat hoef je niet weg te stoppen, maar je moet er ook niet vanuit handelen. Het beste kun je benoemen wat het met je doet en vertellen dat je eerst eens goed moet nadenken over hoe je hiermee verder gaat. Daarmee schep je ruimte voor jezelf.
5. Blijf beschikbaar. Sommige kinderen laten proefballonnetjes op. Vertellen een relatief klein incident om de stemming te peilen. Bereid je voor op mogelijke uitbreiding van het verhaal en luister ernaar. Soms trekken kinderen hun verhalen in, omdat ze bang worden voor de consequenties van het vertellen of voor sancties van de dader. Blijf beschikbaar.

Kom er op terug

Je hoeft niet alles in één keer op te lossen, maar kom er wel op terug. Bespreek met je kind wanneer je er op terugkomt en zorg dat je dat uit jezelf doet. Als jij er niet op terugkomt, dan blijft het kind er alleen mee. Denk niet te gemakkelijk ‘Ze is er wel overheen’ of ‘Hij is veerkrachtig’. Wat er uitziet als veerkracht kan gemakkelijk een overlevingsmechanisme zijn, waarmee jouw kind zich staande weet te houden, maar waaronder een wereld van trauma schuilgaat.

De therapeutische ervaring

Elke ervaring van onvoorwaardelijke liefde werkt therapeutisch. Het is belangrijk dat jouw kind zo veel mogelijk therapeutische ervaringen* opdoet. Zo voorkom je, deels, de lange termijn effecten van seksueel misbruik. 

*Bruce Perry – Neurobioloog en psychiater, in zijn boek: De jongen die opgroeide als hond.

Deel dit artikel: